Ospa wietrzna ( Varicella) i półpasiec ( Herpes zoster) są różniącymi się postaciami klinicznymi zakażenia wirusem Herpesvirus varicellae. U 96% nieuodpornionych osób kontaktujących się z chorym na ospę domownikiem rozwija się infekcja w ciągu 1 miesiąca, okres wylęgania wynosi ponad 10 dni – zazwyczaj 13-17dni. Chorzy są najbardziej zakaźni na 2 dni przed i przez pierwsze 3 dni po wystąpieniu wysypki. Wirusy mogą być przenoszone zarówno przez dotyk jak i na drodze powietrznej. Pęcherzyki półpaścowe są mniej zakaźne od ospowych. Uważa się, że ospa wietrzna obrazuje pierwotną odpowiedź podatnego gospodarza a półpasiec odpowiedź osobnika częściowo uodpornionego, u którego utajone zakażenie ulega uczynnieniu wskutek obniżenia odporności, wtórnego do silnego stresu, napromieniowania, urazu, czy rozrostu nowotworowego.

Szybko pojawiającą się wysypkę ospową zazwyczaj poprzedzają objawy zwiastunowe: niewielka gorączka, uczucie rozbicia, dyskretna wysypka płoniczo- lub odropodobna. Wykwity ospowe początkowo mają postać czerwonych grudek, które szybko przekształcają się w przejrzyste, łezkowate pęcherzyki na rumieniowym podłożu. Treść pęcherzyków mętnieje po około dobie, po czym łatwo pękają i pokrywają się strupami. Wysiewy rozproszonych pęcherzyków trwają zwykle przez 3-4 doby a najwięcej wykwitów w różnym stadium rozwoju umiejscawia się na tułowiu i głowie: twarzy, owłosionej skórze i błonie śluzowej jamy ustnej, gdzie szybko ulegają maceracji i tworzą płytkie owrzodzenia. Rzadziej wykwity lokalizują się na spojówkach i rogówkach, krtani oraz błonie śluzowej narządów płciowych.

Ospa wietrzna może mieć łagodny przebieg, jak i bardzo ciężki z setkami wykwitów, powiększeniem węzłów chłonnych, skazą krwotoczną. Uszkodzona skóra łatwo jest kolonizowana przez gronkowce i paciorkowce. U połowy pacjentów hospitalizowanych w przebiegu ospy występuje głębokie zakażenie skóry i tkanki podskórnej. Inne powikłania to zapalenie płuc (u ok. 20-30% chorych w wieku dorosłym), zaburzenia neurologiczne (poinfekcyjne zapalenie mózgu u ok. 0,025%, ostra ataksja móżdżkowa, porażenia), zapalenie kości, stawów i mięśni kończyn, zapalenie mięśnia sercowego, osierdzia i wsierdzia oraz ostra martwica nerek. U pacjentów poddanych przewlekłej terapii sterydowej ospa wietrzna stanowi zagrożenie dla życia. Około 10% przypadków zespołu Reya występuje w przebiegu ospy wietrznej (nieustępujące wymioty stanowią sygnał ostrzegawczy!) i dlatego chorzy nie powinni przyjmować salicylanów. Na 100tys. zachorowań śmiertelność wynosi 6,2 u niemowląt, 0,75 u dzieci w wieku do 15 roku życia, 3-4 u młodzieży i 25,2 w wieku 30-49 lat. Ryzyko wystąpienia powikłań groźnych dla zdrowia i życia jest tym większe, im starszy jest pacjent chorujący na ospę wietrzną. W krajach o umiarkowanym klimacie szczyt zachorowań przesuwa się w kierunku starszych grup wiekowych i tym samym pogląd, że ospa wietrzna stanowi łagodną chorobę wieku dziecięcego jest błędny.