© Borgis - Nowa Pediatria 4/2015, s. 144-149
*Grażyna Gebuza?, Magdalena Szewczyk1, Marzena Kaźmierczak?, Estera Mieczkowska1, Małgorzata Gierszewska1, Mariola Banaszkiewicz2
Ocena czynności serca płodu w III trymestrze ciąży podczas słuchania utworów Maurice’a Ravela i Johanna Straussa
Evaluation of fetal heart rate in the third trimester of pregnancy while listening to music Maurice Ravel and Johann Strauss
1Katedra Położnictwa, Pracownia Podstaw Opieki Położniczej, Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń
Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. med. Mariusz Dubiel
2Zakład Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń
Kierownik Zakładu: dr n. med. Mariola Banaszkiewicz
Summary
Introduction. The value of music therapy is slowly used in different fields in medicine also in obstetrics. Using the music therapy during pregnancy may make better comfort not only of the pregnant woman but also of the unborn child.
Aim. The aim of this examination was to evaluate selected parameters of fetal heart rate in the record cardiotocography for the women in the third trimester of pregnancy while listening to different pieces of music.
Material and methods. The study consisted of 15 minute session of music therapy during which the women in the third trimester were listening to the following pieces of music: “Bolero” by Maurice Ravel and “The Blue Danube” by Johann Strauss. The study were conducted between February and May at Pregnancy Pathology Department in University Hospital. Examinated were forty women during the third trimester. Medium gestational age was 33 weeks.
Results. During a session of music therapy following parameters were increased: fetal movements, basic fetal heart rate and short-term variability. The remaining parameters of cardiotocography record: accelerations, the number of contractions, during the session of music therapy decreased.
Conclusions. Change the parameters of analysis cardiotocographic records can be seen directly. Classical music has a positive effect on fetal development.
Wstęp
Wpływ muzyki na rozwój ogólny człowieka udowodniono w wielu badaniach. Muzyka nas wzmacnia, stanowi psychologiczną i kulturową podstawę, na której można się opierać przy podejmowaniu decyzji dotyczących własnego życia (1, 2). Środowisko wewnątrzmaciczne płodu jest zdominowane przez odgłosy z wnętrza ciała matki, ale doświadcza on również dźwięków z zewnątrz, które mają wpływ na jego rozwój. Badacze sugerują, że doświadczanie dźwięków w łonie matki wskazuje na możliwą rolę perinatalnych doświadczeń słuchowych w późniejszym rozwoju mowy i przywiązania (3, 4), a także stanem zdrowia noworodka. W związku z tym oddziały intensywnej terapii powinny być projektowane w ten sposób, aby zapewniały noworodkom rodzaj doświadczeń, które znają z życia płodowego (4). W badaniach Hepper okazało się, że dzieci słuchające w okresie płodowym znanej im muzyki, z popularnego programu telewizyjnego, jeszcze 4 dni po narodzinach poddane tym znanym dźwiękom wykazywały zmiany rytmu czynności serca, wykonywały więcej ruchów, znacząco zmieniały swoje zachowanie (5).
Słuchanie specjalnie opracowanej muzyki instrumentalnej w trakcie trwania ciąży jest zarówno dla matki, jak i dziecka istotnym aspektem terapii. W życiu płodowym słuch rozwija się najszybciej ze wszystkich zmysłów. Inne zmysły mogą być wykorzystane dopiero po narodzinach (6). Muzyka może korzystnie wpłynąć na zdrowie dziecka – szczególnie wyjątkową rolę przypisuje się jej w rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie. Wiele badań wykazało, że głos matki oraz dźwięk bicia jej serca działają uspakajająco i dają krótkie kliniczne korzyści dla zdrowia noworodków przedwcześnie urodzonych. W badaniach Doheny i wsp. stwierdzono zwiększoną stabilność krążeniową i rzadziej obserwowano bezdechy u wcześniaków na skutek słuchania nagrania z głosem matki i dźwiękiem czynności jej serca, w porównaniu z odgłosami aparatury medycznej. Jeszcze lepsze efekty osiągnięto w połączeniu opisanych metod z kangurowaniem (7, 8). U dzieci zaobserwowano normalizację temperatury, oddechu, tętna (9) oraz masy ciała (10). Zastosowanie tej terapii doprowadziło również do wzrostu saturacji (11), poprawy szybkości wzrostu (12), zaobserwowano mniej epizodów nietolerancji związanej z karmieniem (13) oraz zmniejszenie czasu hospitalizacji (14). Śpiew i gra na instrumentach w wykonaniu rodziców w oddziale intensywnej terapii spowodowały zmniejszenie częstości uderzeń serca i głęboki sen, trwający 30 minut (15). Inni badacze zaobserwowali również poprawę oddychania i regulację ssania (16).
Muzyka pozytywnie wpływa także na organizm kobiet w ciąży – zarówno o przebiegu prawidłowym, jak i patologicznym. Może zmniejszyć ryzyko porodu przedwczesnego oraz zwiększyć próg bólowy, w efekcie zmniejszając obciążenie farmakologiczne dla płodu. Stymulacja muzyką może także przyczynić się do skrócenia czasu trwania porodu, a także pobytu w szpitalu (17).
Słuch jest jedynym zmysłem, za pomocą którego dziecko w okresie prenatalnym odbiera bodźce z zewnątrz. Poprzez muzykoterapię można osiągnąć określone rezultaty. Jednym z przykładów może być skojarzenie pewnych dźwięków z aktualnym nastrojem matki, przygotowanie dziecka do wcześniejszego rozpoznawania melodii czy słów, w porównaniu z dziećmi, które nie były poddawane muzykoterapii. Płód jest bezpośrednim odbiorcą emocji matki. W sytuacji, gdy relaksujemy kobietę ciężarną, relaksujemy także jej dziecko (18).
Cel pracy
Celem badań była ocena parametrów czynności serca płodu w zapisie kardiotokograficznym u kobiet w III trymestrze ciąży podczas słuchania utworów muzyki klasycznej: „Bolero” Maurice’a Ravela i „Nad pięknym modrym Dunajem” Johanna Straussa.
Materiał i metody
Badanie polegało na wykonaniu badania kardiotokograficznego czynności serca płodu bez działania bodźców na płód i ocenie parametrów kardiotokograficznych. W drugiej jego części przeprowadzano 15-minutową sesję muzykoterapeutyczną – kobiety będące w III trymestrze ciąży słuchały kolejno utworów: „Bolero” Maurice’a Ravela oraz „Nad pięknym modrym Dunajem” Johanna Straussa. Po sesji wykonano analizę parametrów kardiotokograficznych za pomocą aparatu Sonicaid Team Standard Oxford. Badania, na które uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej działającej przy Uniwersytecie nr 71/2014, zostały przeprowadzone w 2014 roku w Oddziale Patologii Ciąży Szpitala Uniwersyteckiego nr 2 im. dr. J. Biziela w Bydgoszczy. W badaniu uczestniczyło 40 kobiet w III trymestrze ciąży, które wyraziły dobrowolną i świadomą zgodę na udział. Średni wiek ciążowy wszystkich badanych kobiet wynosił 33 tygodnie (najniższy wiek ciążowy – 26. tydzień ciąży, najwyższy – 41. tydzień).
Analizy wyników przeprowadzone zostały za pomocą pakietu statystycznego PQStat ver. 1.6.
W związku z tym, że badane parametry w większości w istotny sposób odbiegały od teoretycznego rozkładu normalnego (co analizowano testem Shapiro-Wilka), analizy wyników przeprowadzono podejściem nieparametrycznym. Wyniki parametrów badanych w czasie, gdy kobiety słuchały utworów, oraz w czasie, gdy ich nie słuchały, porównywano testem kolejności par Wilcoxona. Za istotne przyjęto prawdopodobieństwo testowe na poziomie p < 0,05, a za wysoce istotne – prawdopodobieństwo testowe na poziomie p < 0,01.
W grupie badanych kobiet nie występowało zagrożenie porodem przedwczesnym.
Wyniki
Spośród 40 ciężarnych biorących udział w badaniu większość była w pierwszej ciąży – 19 (47,5%) respondentek. Drugą ciążę deklarowało 14 (37,5%) kobiet, trzecią – 3 (7,5%), powyżej trzech ciąż – również 3 (7,5%) badane.
Średni wiek ciążowy wszystkich kobiet wynosił 33 tygodnie (najniższy wiek ciążowy – 26. tydzień ciąży, najwyższy – 41. tydzień). Na 40 badanych po 3 kobiety były w 27. oraz w 26. tygodniu ciąży. Najczęściej powodem hospitalizacji respondentek była cukrzyca ciążowa. Inne przyczyny hospitalizacji to: obserwacja w kierunku infekcji grypy, osłabione odczuwanie ruchów płodu, otyłość, żylaki kończyny dolnej, nadciśnienie tętnicze, poszerzony układ kielichowo-miednicowy nerki płodu, cukrzyca typu I, cukrzyca typu II, choroba Leśniowskiego-Crohna, małopłytkowość, ciąża przeterminowana, stan po cięciu cesarskim, niedoczynność tarczycy, podejrzenie wady nerek płodu, obserwacja w kierunku wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu płodu (IUGR – ang. Intrauterine Growth Restriction), bóle podbrzusza. U żadnej z respondentek nie stwierdzono zagrażającego porodu przedwczesnego (taka diagnoza wykluczała udział w badaniu).
Biorąc pod uwagę wiek, najwięcej badanych znajdowało się w przedziale wiekowym od 19 do 35 lat (30; 75%), następnie powyżej 36. roku życia (8; 20%), a najmniej liczną grupę stanowiły kobiety w ciąży poniżej 18. roku życia (2; 5%).
Pod względem wykształcenia najbardziej liczną grupę stanowiły kobiety w ciąży z wykształceniem wyższym (17; 42,5%), następnie średnim (14; 35%), zawodowym (4; 10%) i podstawowym (5; 12,5%). Większość kobiet biorących udział w badaniu mieszkała w mieście (28; 70%). Pozostałe 12 (30%) respondentek mieszkało na wsi.
Zgodnie z założeniami pracy dokonano analizy poszczególnych parametrów czynności serca płodu. Tabele 1-3 zawierają wartości opisowe danych pochodzących z przeprowadzonych badań.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Kudlik A, Czerniawska E: Indywidualne oddziaływanie muzyki na człowieka – wpływ muzyki na nastrój. [W:] Goryńska E, Ledzińska M, Zajenkowski M (red.): Nastrój. Modele, geneza, funkcje. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2011: 248-269. 2. Szulc W: Muzykoterapia jako przedmiot badań i edukacji. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2005: 43-60. 3. Hepper PG, Scott D, Shahidullah S: Newborn and fetal response to maternal voice. J Reprod Infant Psyc 1993; 11(3): 147-153. 4. Ullal-Gupta S, Vanden Bosch der Nederlanden Ch, Tichko P et al.: Linking prenatal experience to the emerging musical mind. Front Syst Neurosci 2013; 7: 48. 5. Hepper PG: An examination of fetal learning before and after birth. Ir J Psychol 1991; 12: 95-107. 6. Cheour-Luhtanen M, Alho K, Sainino K et al.: The ontogenetically earliest discriminative response of the human brain. Psychophysiology 1996; 33: 478-481. 7. Doheny L, Hurwitz S, Insoft R et al.: Exposure to biological maternal sounds improves cardiorespiratory regulation in extremely preterm infants. J Matern Fetal Neonatal Med 2012; 25(9): 1591-1594. 8. Doheny L, Morey JA, Ringer S et al.: Reduced frequency of apnea and bradycardia episodes caused by exposure to biological maternal sounds. Pediatr 2012; 54(2): 1-3. 9. Ludington-Hoe S, Lewis T, Morgan K et al.: Breast and infant temperatures with twins during shared kangaroo care. J Ostet Gynecol. Neonatal Nurs 2006; 35(2): 223-231. 10. Charpak N, Ruiz J, Zupan J et al.: Kangaroo mother care: 25 years after. Acta Paediatr 2005; 94: 514-522. 11. Standley JM, Moore RS: Therapeutic effects of music and mother’s voice on premature infants. Pediatr 1995; 21(6): 509-512. 12. Zimmerman E, Keunen K, Norton M et al.: Weight gain velocity in very low-birth-weight infants: effects of exposure to biological maternal sounds. Am J Perinatol 2013; 30(10): 863-870. 10.1055/s-0033-1333669. Epub 2013 Feb 4. 13. Krueger C, Parker L, Chiu SH et al.: Maternal voice and short-term outcomes in preterm infants. Dev Psychobiol 2010; 52(2): 205-212. 10.1002/dev.20426. 14. Cevasco AM: The effects of mothers’ singing on full-term and preterm infants and maternal emotional responses. J Music Ther 2008; 45: 273-306. 15. Arnon S, Shapsa A, Forman L et al.: Live music is beneficial to preterm infants in the neonatal intensive care unit environment. Birth 2006; 33(2): 131-136. 16. Loewy J, Stewart K, Dassler A et al.: The effects of music therapy on vital signs, feeding, and sleep in premature infants. Pediatrics 2013; 131: 902-918. 17. Siodorenko VN: Clinical application of Medical Resonance Therapy Music in high-risk pregnancies. Integr Physiol Behav Sci 2000; 35(3): 199-207. 18. Błońska A: Muzyka dobra na wszystko. http://www.urwis.pl/index.php/main/displayart/15 (dostęp z dnia: 20.03.2014). 19. Poręba A, Dutkiewicz D, Drygalski M: Wpływ dźwięków muzycznych na zachowanie się wybranych parametrów kardiotokograficznych u kobiet w ciąży donoszonej. Ginekol Pol 2000; 71(8): 915-920. Materiał XXVII Kongresu Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, Szczecin 13-16.09.2000. 20. Słomko Z, Malewski Z: Mianownictwo kardiotokograficzne. [W:] Słomko Z, Drews K, Malewski Z (red.): Kardiotokografia kliniczna. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010. 21. DiPietro J, Kivlighan K, Costigan K et al.: Fetal motor activity and maternal cortisol. Dev Psychobiol 2009; 51: 505-512. 22. Limb CJ: Structural and functional neural correlates of music perception. Anat Rec A Discov Mol Cell Evol Biol 2006; 288(4): 435-446.
