© Borgis - Medycyna Rodzinna 2/2016, s. 55-58
Katarzyna Nowaczyk1, Michał-Goran Stanisić2, Teresa Rzepa3
Staż pracy i płeć lekarza a efektywność komunikowania się z pacjentem
Influence of the work experience and the gender of the doctor on the effectiveness of communicating with the patient
1Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Poznaniu
2Klinika Chirurgii Ogólnej i Naczyń, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
3SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny, Wydział Zamiejscowy w Poznaniu
Summary
Introduction. A growing number of reports about medical errors, where among the causes include not only work overload and stress of responsibility for the life and health of the patient, but also factors related to communication doctor-patient. Topic doctor-patient communication is rarely discussed in medical journals. It is usually a subject of research in psychological society.
Aim. The aim of the study was to determine the correlation between the job seniority and the sex of the doctor and the effectiveness of doctor-patient communication.
Material and methods. 192 patients were included to the study. The subjects had appointments with six doctors specializing in surgery. The patients met with three male and three female doctors, each of whom had a different, controlled job seniority. Results. The statistical analysis indicated that both job seniority and the sex of the doctor have a profound influence on effective communication with the patient. Maximal effectiveness of doctor-patient was found among young doctors (M = 6.84; SD = 1.43), follow by doctors with average professional experience (M = 6.91; SD = 1.56), and with least skills of doctors with highest job seniority (M = 8.30; SD = 2.29). The difference was found statistically significant (p = 0.0001).
Conclusions. The data obtained can be the basis for formulating further questions about the causes of loss or decline in interest in the development of communication skills of doctors with patients.
Wstęp
Komunikacja między lekarzem a pacjentem to problem na tyle trudny, na ile bardzo istotny. Coraz częściej słychać bowiem o lekarskich błędach i pomyłkach, a wśród ich przyczyn wymienia się nie tylko przeciążenie pracą i stres spowodowany odpowiedzialnością za życie i zdrowie pacjenta, lecz również czynniki związane z komunikacją lekarz-pacjent.
Komunikacja lekarza z pacjentem powinna być realizowana na zasadzie rzetelnej wymiany informacji oraz tworzenia relacji opartej na życzliwości, zaufaniu i kulturze osobistej (1). Wyjątkową rolę odgrywają w tym wypadku takie czynniki, jak: wiek, płeć, doświadczenie zawodowe i osobowość lekarza. Jeśli ponadto lekarz komunikuje się szczerze i otwarcie, to u zmotywowanego tym pacjenta wzrasta nadzieja na wyzdrowienie.
Cel pracy
Spośród wskazywanych w literaturze czynników wpływających na efektywność komunikacji lekarz-pacjent wybrano płeć i staż pracy lekarza. Sformułowano dwie hipotezy: 1) im dłuższy staż pracy, tym niższa efektywność komunikowania się lekarza z pacjentem; 2) płeć lekarza nie ma wpływu na efektywność komunikacji z pacjentem.
Materiał i metody
W celu zweryfikowania powyższych założeń skonstruowano prostą ankietę, zawierającą 6 następujących pytań: „Czy lekarz słuchał uważnie tego, co mówił pacjent?”, „Czy pacjent uzyskał zrozumiałe informacje dotyczące swego stanu zdrowia?”, „Czy lekarz zachowywał się w sposób życzliwy?”, „Czy lekarz poświęcił pacjentowi wystarczającą ilość czasu?”, „Czy lekarz spełnił oczekiwania pacjenta dotyczące wizyty?”, „Jak ogólnie pacjent ocenia przebytą wizytę (od 1 – „bardzo pozytywnie” do 5 – „bardzo negatywnie”)?”. Efektywność komunikacji z lekarzem oceniano na podstawie sumy uzyskanych punktów (skala od 1 – „zdecydowanie tak” do 5 – „zdecydowanie nie”). Im więcej punktów, tym niżej pacjent ocenił efektywność komunikacji z lekarzem.
Badaniem objęto 192 pacjentów, spośród których po 32 osoby odbyły wizyty u sześciu lekarzy chirurgów. Dobór lekarzy był celowy: 3 osoby były płci żeńskiej i 3 męskiej, a w każdej trójce staż pracy wynosił odpowiednio: 5-10 lat, 11-15 lat i 16-20 lat.
Analizie statystycznej poddano wyniki wszystkich osób badanych. Za pomocą testu Shapiro-Wilka sprawdzono rozkład wyników, po czym do porównań wykorzystano testy nieparametryczne, tj. test Manna-Whitneya, Kruskala-Wallisa oraz test wielokrotnych porównań.
Wyniki
Pierwsza hipoteza zakładała, że im dłuższy staż pracy lekarza, tym niższa efektywność komunikacji z pacjentem. Ta hipoteza została zweryfikowana pozytywnie. Największą efektywność komunikacji z pacjentem wykazali lekarze z najkrótszym stażem pracy (M = 6,84; SD = 1,43), następnie lekarze ze średnim (M = 6,91; SD = 1,56) i z najdłuższym stażem pracy (M = 8,30; SD = 2,29). Ustalono, że pomiędzy efektywnością komunikowania się a stażem pracy lekarza zachodzą statystycznie istotne różnice (p = 0,0001) (tab. 1).
Tab. 1. Różnice pomiędzy stażem pracy lekarza a efektywnością komunikowania się z pacjentem
| Staż pracy | N | M | Me | Min. | Max. | SD | p |
| Najdłuższy | 64 | 8,30 | 8,00 | 6,00 | 18,00 | 2,29 | 0,0001* |
| Średni | 64 | 6,91 | 6,00 | 6,00 | 13,00 | 1,56 |
| Najkrótszy | 64 | 6,84 | 6,00 | 6,00 | 12,00 | 1,43 |
*p < 0,001
Ponadto wykazano statystycznie istotne różnice pomiędzy efektywnością komunikowania się lekarzy z najkrótszym i najdłuższym stażem pracy (p = 0,0001) oraz ze średnim i najdłuższym stażem pracy (p = 0,0003).
Druga hipoteza zakładała, że płeć lekarza nie ma wpływu na efektywność komunikacji z pacjentem. Ta hipoteza została zweryfikowana negatywnie, gdyż ustalono, że płeć lekarza w statystycznie istotny sposób różnicuje badaną zmienną (p < 0,0002). Średnia efektywność komunikowania się z lekarzem płci żeńskiej wynosiła M = 7,81 (SD = 2,09), natomiast z lekarzem płci męskiej – M = 6,89 (SD = 1,6). Pacjenci byli zatem bardziej usatysfakcjonowani z komunikacji z mężczyzną (tab. 2).
Tab. 2. Różnice pomiędzy płcią lekarza a efektywnością komunikowania się z pacjentem
| Płeć | N | M | Me | Min. | Max. | SD | p |
| Kobiety | 96 | 7,81 | 7,00 | 6,00 | 18,00 | 2,09 | 0,0002* |
| Mężczyźni | 96 | 6,89 | 6,00 | 6,00 | 14,00 | 1,60 |
*p < 0,001
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Doroszewski J: Komunikacja pacjenta z lekarzem – literatura, stanowiska, problemy. [W:] Kącka M (red.): Językowe, psychologiczne i etyczne aspekty komunikacji lekarza z pacjentem. Warszawska Drukarnia Naukowa PAN 2007: 41-62. 2. Wilczek-Rużyczka E: Wypalenie zawodowe a empatia u lekarzy i pielęgniarek. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008. 3. Ziółkowska-Rudowicz E, Kładna A: Empatia w medycynie. Wydawnictwo Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego, Szczecin 2014. 4. Maslach Ch, Leiter M: Prawda o wypaleniu zawodowym. Co robić ze stresem w organizacji (The truth abort Burnout: How organizations cause personal stress and what to do about it). Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2014. 5. Wilczek-Rużyczka E: Wypalenie zawodowe pracowników medycznych. Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2014. 6. Mauksch LB, Dugdale DC, Dodson S, Epstein R: Relationship, communication, and efficiency in the medical encounter: creating a clinical model from a literature review. Arch Intern Med 2008 Jul 14; 168(13): 1387-1395. 7. Ogden J, Bavalia K, Bull M et al.: “I want more time with my doctor”: a quantitative study of time and the consultation. Family Practice 2004 Oct; 21(5): 479-483. 8. Lang F, Floyd MR, Beine KL, Buck P: Sequenced questioning to elicit the patient’s perspective on illness: effects on information disclosure, patient satisfaction, and time expenditure. Fam Med 2002 May; 34(5): 325-330. 9. Altschuler J, Margolius D, Bodenheimer T, Grumbach K: Estimating a reasonable patient panel size for primary care physicians with team-based task delegation. Ann Fam Med 2012 Sep-Oct; 10(5): 396-400. 10. Ghorob A, Bodenheimer T: Sharing the care to improve access to primary care. N Engl J Med 2012 May 24; 366(21): 1955-1957. 11. Szymoniak K, Malinowski W, Ćwiek D, Fryc D: Oczekiwania kobiet ciężarnych wobec badań ginekologicznych w szpitalu. Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia 2012; V(3): 150-153. 12. Leszkowicz-Baczyńska Ż: Między domem a pracą – wewnętrzne i zewnętrzne uwarunkowania zadowolenia z życia kobiet. [W:] Wachowiak A (red.): Przemiany orientacji życiowej kobiet zamężnych. Studium socjologiczne. Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 2002: 75-122.
