*Maria Ciesielska
Docent Mieczysław Tylicki – pionier polskiej koloproktologii
Professor Mieczysław Tylicki – a pioneer of Polish coloproctology
Prof. Jan Nielubowicz Regional Medical Chamber in Warsaw; Head of the Historical Division
Streszczenie
Mieczysław Tylicki urodził się 6 sierpnia 1908 roku w Warszawie, gdzie żył, studiował i pracował przez całe swoje życie. Jako student Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego uczył się u najznamienitszych specjalistów w zakresie chirurgii i ortopedii, takich jak prof. Zygmunt Radliński czy prof. Adolf Wojciechowski. Podczas II wojny światowej Mieczysław Tylicki brał udział zarówno w Kampanii Wrześniowej, jak i Powstaniu Warszawskim. Pomagał ukrywać zbiegłych z getta Żydów, dając im schronienie w Szpitalu św. Rocha, w którym wówczas pracował. Po wojnie specjalizował się w chirurgii ręki oraz proktologii. Był autorem wielu publikacji i nauczycielem młodych lekarzy. Stworzył wspólnie z dr. Maciejem Grochowiczem – dyrektorem Szpitala Śródmiejskiego na Solcu – pierwszy w Polsce oddział proktologiczny. Przez swoich współpracowników został zapamiętany jako osoba skoncentrowana na swoich badaniach, indywidualista, który chętnie dzielił się swoją wiedzą. Pomimo odejścia na emeryturę, pracował w szpitalu aż do 1989 roku. Zmarł 27 marca 1991 roku w Warszawie.
Summary
Mieczysław Tylicki was born on August 6, 1908 in Warsaw, where he lived, studied and worked for all his life. As a student of the Faculty of Medicine of the Warsaw University he studied with eminent specialists in surgery and orthopedics as prof. Zygmunt Radliński and prof. Adolf Wojciechowski. During World War II he took part in the Polish Campaign and the Warsaw Uprising. He also helped to hide Jews in the St. Roch Hospital. After the war he specialized in hand surgery and proctology. He published numerous publications and was a teacher of young doctors. He also created the first proctology department together with Dr. Maciej Grochowicz – director of the Śródmiejski Hospital in Warsaw. By co-workers he was remembered as a highly focused on his research individualist who gladly shared his knowledge. Despite the retirement age he worked in the hospital until 1989. He died in Warsaw on March 27, 1991.
Mieczysław Tylicki urodził się 6 sierpnia 1908 roku w Warszawie, gdzie mieszkał, uczył się i pracował przez całe życie (1, 2). W maju 1927 roku przystąpił do egzaminu dojrzałości typu humanistycznego w Gimnazjum nr IV im. Adama Mickiewicza – pierwszym polskojęzycznym gimnazjum męskim w Warszawie. W szkole tej uczyło się wielu znakomitych wychowanków, m.in. Stefan Starzyński. Budynek mieścił się przy ul. Konopczyńskiego 4, a więc w niedużej odległości od kamienicy przy Krakowskim Przedmieściu 24, gdzie mieszkali Tyliccy (fot. 1).
Fot. 1. Wykaz wykładów i ćwiczeń studenta Mieczysława Tylickiego. Teczka osobowa studenta Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego, sygn. WL 26242
Państwowa Komisja Egzaminacyjna uznała Mieczysława Tylickiego za dojrzałego do studiów wyższych 28 maja 1927 roku. Jako student Wydziału Lekarskiego został immatrykulowany w październiku tego samego roku. Już w pierwszych latach nauki Tylicki zetknął się z wybitnymi specjalistami w zakresie chirurgii i ortopedii. Zajęcia ze złamań i zwichnięć w ramach ćwiczeń prowadzonych w trakcie III semestru odbywał pod kierunkiem doc. Adolfa Wojciechowskiego1. Chirurgię ogólną poznawał w II Klinice Chirurgicznej UW prowadzonej przez prof. Zygmunta Radlińskiego2 w Szpitalu św. Ducha przy ul. Elektoralnej. Profesor Radliński był nie tylko znakomitym chirurgiem, ale także działaczem niepodległościowym. W związku z działalnością w Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej, dla której prowadził tajny punkt opatrunkowy, został w grudniu 1905 roku aresztowany i osadzony na Cytadeli, potem na Pawiaku, a następnie zesłany na Syberię. Po nielegalnym powrocie do Polski pracował w Klinice Chirurgicznej Uniwersytetu Jagiellońskiego u prof. Bronisława Kadera, a po zakończeniu I wojny światowej jako starszy ordynator i naczelny chirurg wojskowego Szpitala Ujazdowskiego w Warszawie, dyrektor II, a później I Kliniki Chirurgicznej Uniwersytetu Warszawskiego. Profesor Radliński wychował kilka pokoleń lekarzy. „Uczył nas nasz Profesor – pisał Jan Kołodziejski – swoim codziennym przykładem, że chirurg musi umieć opanowywać zmęczenie, że swą służbę lekarską musi pełnić z radosną gotowością, nieomal z namiętnością, że w życiu codziennym chirurga nie ma spraw ważniejszych od służby ludziom, którzy obdarzają go najwyższem zaufaniem, jakie może mieć człowiek do człowieka, oddając dobrowolnie swe życie w jego ręce.” (4). Prócz życzliwości i gotowości do pomocy profesor odznaczał się odwagą cywilną, broniąc praw studentów Żydów, a po rozbiorze Czechosłowacji wydał nakaz cofnięcia prenumeraty czasopism niemieckich. Mając takich nauczycieli, nie sposób było nie ulec ich autorytetowi i nie starać się ich naśladować.
Ale studia to nie tylko okres wytężonej nauki. W latach dwudziestych ubiegłego wieku życie towarzyskie kwitło także pośród braci studenckiej. Mieczysław Tylicki uczestniczył w życiu samorządu i był członkiem Koła Medyków, a w roku akademickim 1925/1926 jego pracownikiem (5). W Domu Medyka przy ul. Oczki odbywały się huczne zabawy i szopki satyryczne, do których teksty pisali podchorążacy: Stefan Wesołowski, Alfred Paczkowski, Michał Kołodyński i Konstanty Świder.
Po złożeniu przyrzeczenia lekarskiego w styczniu 1934 roku dr Tylicki rozpoczął szkolenie jako elew Szkoły Podchorążych Sanitarnych Rezerwy w Warszawie. Praktykę podyplomową odbywał w Szpitalu Szkolnym Centrum Wyszkolenia Sanitarnego w Warszawie (CWSan). W 1935 roku został zatrudniony jako asystent Oddziału Chirurgii Szpitala św. Rocha w Warszawie przy ul. Krakowskie Przedmieście 22/24. Przyjmował też w prywatnym gabinecie lekarskim przy ul. Konopczyńskiego oraz wykładał higienę na wieczorowych kursach dokształcających dla rzemieślników (6-8). Z wybuchem II wojny światowej został powołany w stopniu chorążego jako chirurg czołówki 11 Szpitala Ewakuacyjnego. Po kapitulacji rozpoczął pracę jako starszy asystent, chirurg i lekarz miejscowy Szpitala św. Rocha (10). W okresie okupacji dr Tylicki ukrywał zbiegłych z getta Żydów, także znaną śpiewaczkę Wierę Gran, wówczas żonę będącego na stażu w Szpitalu św. Rocha dr. Kazimierza Jezierskiego. Gran ukrywała się przez parę dni w służbowym mieszkaniu dr. Tylickiego na terenie szpitala, potem w mieszkaniu felczera – pana Hilbe, oraz na Mokotowie w mieszkaniu Mieczysławy i Klemensa Bednarskich. Pomoc dla ukrywającej się, zbiegłej z getta Żydówki oznaczała wyrok śmierci. Wiera wspominała, że doskonale zdawała sobie sprawę z tego, na jakie niebezpieczeństwo narażała pomagające jej osoby i była im za to prawdziwie wdzięczna. Po wojnie dr Tylicki pomógł Gran jeszcze raz, gdy została oskarżona o współpracę z Niemcami. W dniu 4 grudnia 1948 roku w Sądzie Społecznym przy Centralnym Komitecie Żydów w Polsce przy ul. Siennej 60 w Warszawie dr Mieczysław Tylicki zeznawał:
„Obrona: Co świadek wie o Wierze Gran?
Świadek: W sierpniu 1942 roku poznałem Wierę Gran. Ukrywała się u mnie przez kilka dni na terenie szpitala św. Rocha. Następnie zamieszkała u felczera naszego szpitala. Następnie mieszkała w Babicach u swego męża.
Sędzia: W jaki sposób Gran trafiła do świadka?
Świadek: Przyprowadził ją jej mąż dr Jezierski” (9).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Teczka osobowa studenta Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego, sygn. WL 26242. 2. Teczka osobowa lekarza-członka Izby Lekarskiej Warszawsko-Białostockiej, Dział Zbiorów Specjalnych Głównej Biblioteki Lekarskiej, sygn. T.192. 3. Ostrowska T: Zygmunt Radliński prof. chirurgii. [W:] Rostworski E (red.): Polski Słownik Biograficzny, t. 29, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław 1986: 712-715. 4. Wesołowski S: Od kabaretu do skalpela i lazaretu. AWES, Warszawa 2006: 253. 5. Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego, teczka studencka, sygn. WL 26242. 6. Dział Zbiorów Specjalnych Głównej Biblioteki Lekarskiej, teczka osobowa lekarza, sygn. T.192. 7. Urzędowy Spis Lekarzy, Warszawa 1939: 238. 8. Rocznik Lekarski Rzeczypospolitej Polskiej na 1938 rok, Warszawa 1938: 770. 9. Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, Sąd Społeczny, sygn. 131/36. Sprawa Wiery Gran-Jezierskiej. 10. Powstańcze Biogramy. Mieczysław Tylicki; http://www.1944.pl/historia/powstancze-biogramy/Mieczyslaw_Tylicki (dostęp z dnia: 22.02.2016 r.). 11. Wiśniewska M, Sikorska M: Szpitale powstańczej Warszawy. Rytm, Warszawa 1991: 75. 12. Bayer S: Służba zdrowia Warszawy w walce z okupantem 1939-1945. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1985: 127. 13. Kołodziejczak M: Wykład pt. „Proktologia na Solcu. Nasi Nauczyciele i Mistrzowie”. Posiedzenie Warszawskiego Oddziału Towarzystwa Chirurgów Polskich. 14. Grochowicz M: „Mieczysław Tylicki (1908-1991) pionier polskiej koloproktologii” – wykład wygłoszony podczas II Sympozjum Polskiego Klubu Koloproktologii w Rydzynie 1998 r. oraz wywiad z autorem 26.01.2016. 15. Sztwiertnia G: Uraza do ręki; http://www.darta.art.pl/raster/literatur/sztwiertnia.htm.