© Borgis - Postępy Fitoterapii 1/2016, s. 8-11
*Anna Kędzia1, Aida Kusiak2, Marta Ziółkowska-Klinkosz1, Alina Gębska1, Anna Wojtaszek-Słomińska3, Maria Wierzbowska1
Działanie na bakterie tlenowe olejku cytrynowego (Ol. Citri)
The activity of citri oil (Ol. Citri) on aerobic bacteria
1Zakład Mikrobiologii Jamy Ustnej, Katedra Mikrobiologii, Gdański Uniwersytet Medyczny
Kierownik Zakładu: dr hab. n. med. Anna Kędzia, prof. nadzw.
2Katedra i Zakład Periodontologii i Chorób Błony Śluzowej Jamy Ustnej, Gdański Uniwersytet Medyczny
Kierownik Katedry i Zakładu: dr hab. n. med. Aida Kusiak, prof. nadzw.
3Zakład Ortodoncji, Gdański Uniwersytet Medyczny
Kierownik Zakładu: dr hab. n. med. Anna Wojtaszek-Słomińska
Summary
Citrus limon L. belongs to family Rutaceae. The essential oil from the Citri peel oil exhibited significant antimicrobial effect. More then 40 components have been identified in Citri oil. The major components in the oil is (+)-limonen. The aim of this study was to investigate the antimicrobial activity of Citri oil against aerobic bacteria isolated from patients with infections of oral cavity and respiratory tract. Materials and methods. A total 36 strains of aerobic bacteria isolated from patients and 5 reference strains were tested. The data obtained following genera of bacteria: Staphylococcus (8 strains), Enterococcus (7), Corynebacterium (3), Acinetobacter (4), Citrobacter (2), Escherichia (3), Klebsiella (2), Pseudomonas (5), Serratia (2) and 5 reference strains from genus: Staphylococcus aureus ATCC 25923, Enterococcus faecalis ATCC 29212, Acinetobacter baumannii ATCC 19606, Escherichia coli ATCC 25922 i Klebsiella pneumoniae ATCC 13883. Susceptibility (MIC) was determined the serial dilution method Citri oil in Mueller-Hinton agar. The inoculums contained 105 CFU per spot was seeded with Steers replicator upon the surface of agar with and without Citri oil (bacterial strains growth control). Incubation the plates was performed in aerobic conditions at 37°C for 24 hours. MIC’s values were defined as the lowest concentrations of oil that inhibited visible growth of the tested aerobic bacteria. The results showed, that the more susceptible to Citri oil was Gram-positive cocci from genus Staphylococcus aureus (MIC 7.5-20.0 mg/ml). The tested other cocci and Gram-positive rods from genus Corynebacterium xerosis were less susceptible (MIC 7.5-20.0 mg/ml). The essential oil was less effective against Gram-negative rods. The growth of the strains were inhibited by concentrations from 7.5 to ≥ 20.0 mg/ml. The Citri oil was more active against Gram-positive strains than Gram-negative aerobic bacteria.
Wstęp
Olejek cytrynowy (Ol. Citri) otrzymywany jest metodą tłoczenia na zimno ze świeżych zewnętrznych owocni cytryn (wydajność wynosi 0,3-0,7%) (1). Duże plantacje drzew cytryny zwyczajnej (Citrus limon L., z rodziny Rutaceae) są obecne w Stanach Zjednoczonych, Brazylii, Argentynie, a także w Azji Południowo-Wschodniej. Olejek jest bezbarwny lub barwy żółtej. Ma silny, charakterystyczny cytrynowy zapach. Natomiast olejek otrzymywany metodą destylacji owocni cytryn jest znacznie gorszej jakości (niższa zawartość wielu ważnych składników).
Olejek cytrynowy zawiera ponad 40 różnych związków. Dominującym składnikiem jest (+)-limonen (30-50%) (2-5). Wśród związków występujących w mniejszych ilościach są m.in.: α-pinen, β-pinen, cytral, α-terpineol, γ-terpinen, p-cymen, octan linalolu, octan geranylu, β-myrcen, γ-pinen, kariofylen, α-tujon, geraniol, a ponadto bioflawonoidy, kumaryny i pektyny (1-8).
Olejek eteryczny otrzymywany z cytryn ma szereg różnych zastosowań. Wykorzystywany jest w przemyśle spożywczym, kosmetycznym i farmaceutycznym. Jego właściwości lecznicze znane są od wieków. Często jest wykorzystywany jako środek poprawiający smak i zapach leków, a także jako środek konserwujący. Zarówno olejek cytrynowy, jak i otrzymywane z niego niektóre składniki są stosowane w preparatach pobudzających wydzielanie śluzówki oskrzeli, ale w większych dawkach olejek ten używany jest jako środek hamujący wydzielanie śluzu. Wykorzystywany jest w leczeniu przeziębień, nieżycie oskrzeli, grypie, anginie oraz stanach zapalnych skóry (trądziku, opryszczkach, łupieżu). Stwierdzono, że zapobiega on kamicy nerkowej (9, 10). Ponadto znalazł zastosowanie w zaburzeniach trawienia (niestrawność, zgaga). Udowodniono też, że olejek cytrynowy obniża ciśnienie krwi oraz działa uspokajająco. Stosowany jest też w reumatyzmie i artretyzmie. Badania wykazały jego działanie przeciwutleniające i przeciwnowotworowe (5, 6, 11-15). Olejku cytrynowego nie powinno stosować się u dzieci, kobiet w ciąży i karmiących. Ze względu na zawartość w olejku związków kumarynowych, które powodują nadwrażliwość na promieniowanie słoneczne, po jego zastosowaniu nie powinno się przebywać na słońcu.
Poza wymienionymi wyżej właściwościami olejku cytrynowego, należy zwrócić uwagę na jego działanie przeciwdrobnoustrojowe, które obejmuje bakterie, grzyby i niektóre wirusy (3, 4, 6, 8, 13, 16-34). Przeprowadzone wcześniej badania dotyczą przede wszystkim drobnoustrojów chorobotwórczych, które często uczestniczą w zakażeniach szpitalnych i wykazują dużą oporność na szereg antybiotyków. Brakuje badań dotyczących bakterii tlenowych i względnie beztlenowych, które występują w jamie ustnej i często są przyczyną zakażeń zarówno w jej obrębie, jak i dróg oddechowych.
Cel pracy
Celem badań była ocena aktywności olejku cytrynowego wobec bakterii tlenowych powodujących zakażenia jamy ustnej oraz w górnych drogach oddechowych.
Materiał i metody
Wykorzystane do badań bakterie tlenowe zostały wyizolowane z materiałów pobranych od pacjentów z różnymi zakażeniami w obrębie jamy ustnej i górnych dróg oddechowych. Łącznie oceniono wrażliwość na olejek 36 szczepów wyizolowanych od pacjentów. Należały one do następujących rodzajów: Staphylococcus (8 szczepów), Enterococcus (7), Corynebacterium (3), Acinetobacter (4), Citrobacter (2), Escherichia (3), Klebsiella (2), Pseudomonas (5), Serratia (2). Badania objęły też 5 szczepów wzorcowych z gatunków: Staphylococcus aureus ATCC 25923, Enterococcus faecalis ATCC 29212, Acinetobacter baumannii ATCC 19606, Escherichia coli ATCC 25922 i Klebsiella pneumoniae ATCC 13883. Badanie wrażliwości (MIC) bakterii tlenowych na olejek cytrynowy (ETJA, Elbląg) przeprowadzono metodą seryjnych rozcieńczeń w agarze Muellera-Hintona (35). Użyty do doświadczeń olejek cytrynowy dodawano do podłoży w celu uzyskania następujących stężeń: 2,5, 5,0, 7,0, 10,0, 15,0 i 20,0 mg/ml.
Zawiesinę, zawierającą 105 drobnoustrojów (CFU) na kroplę, nanoszono aparatem Steersa na powierzchnię agaru zawierającego odpowiednie stężenia olejku i bez jego dodatku (kontrola wzrostu szczepów). Inkubację podłoży prowadzono w warunkach tlenowych, w temp. 37°C przez 24 godz. MIC określano jako najmniejsze stężenie olejku eterycznego, które całkowicie hamowało wzrost testowanych bakterii tlenowych.
Wyniki badań i ich omówienie
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Fisher K, Phillips CA. The effect of lemon, orange and bergamot essential oils and their components on the survival of Campylobacter jejuni, Escherichia coli 0157, Listeria monocytogenes in vitro in food systems. J Appl Microbiol 2006; 101:1232-40. 2. Belletti N, Ndagijimana M, Sisto C i wsp. Evaluation of the antimicrobial activity citrus essences on Saccharomyces cerevisiae. J Agric Food Chem 2004; 52:6932-8. 3. Dimic GR, Kocic-Tanackov SD, Jovanov OO i wsp. Antibacterial activity of lemon, caraway and basil extracts on Listeria spp. APTEFF 2012; 43:239-46. 4. Zohra HF, Rachida A, Malika M i wsp. Chemical composition and antifungal activity of essential oils of Algerian citrus. Afr J Biotechnol 2015; 14(12):1048-55. 5. Djenane D. Chemical profile, antibacterial and antioxidant activity of Algerian citrus essential oils and their application in Sardina pilchardus. Foods 2015; 4:208-28. 6. Baik JS, Kim S-S, Lee J-AL i wsp. Chemical composition and biological activities of essential oils extracted from Korean endemic Citrus species. J Microbiol Biotechnol 2008; 18(1):74-9. 7. Kochner KP. Dietery species in health and diseases (II). Indien J Phys Pharmacol 2008; 52(4):327-58. 8. Kirbaslar FG, Tavman A, Dulger B i wsp. Antimicrobial activity of Turkish citrus peel oils. Pak J Bot 2009; 41(6):3207-12. 9. Kang DE, Sur RL, Haleblian GE i wsp. Long-term lemoniade based dietary manipulation in patients with hypocutraturic nephrolithiasis. J Urol 2007; 177(4):1358-62. 10. Saltzer MA, Low RK, McDonald M i wsp. Dietary manipulation with lemoniade to treat hypocitraturic calcium nephrolithiasis. J Urol 1996; 156(3):907-11. 11. Campelo LM, Gocalves FC, Feitosa CM i wsp. Antioxidant activity of Citrus limon essential oil in mouse hippocampus. Pharm Biol 2011; 49(7):709-15. 12. Ghasemi K, Ghasemi Y, Ebrshimzadeh ML. Antioxidant activity, phenol and flavonoid contents of 13 Citrus species peels and tissues. Pak J Pharm Sci 2009; 22(3):277-81. 13. Bertuzzi G, Tirillini B, Angeloni P i wsp. Antioxidative action of citrus limonum essential oil on skin. Eur J Med Plants 2013; 3(1):1-9. 14. Yan HC, Hong P, Yu ZZ i wsp. Evaluation of antioxidant and antitumor activities of lemon essential oil. J Med Plants Res 2010; 4(18):1910-5. 15. Jomaa S, Rahmo A, Alnori AS i wsp. The cytotoxic effects of essential oil of Syrian Citrus limon peel on human colorectal carcinoma cell line (Lim 1863). Middle East J Cancer 2012; 3(1):15-21. 16. Sharma R, Chandra S, Singh A. Essential oils against lipophilic yeast like fungus. Int J Pharm Biol Arch 2012; 3(1):63-8. 17. Nannapaneni R, Muthaiyan A, Grandall PG i wsp. Antimicrobial activity of commercial citrus-based natural extracts against Escherichia coli 0157:H7 isolates and mutant strains. Foodborne Pathogens Dis 2008; 5(5):695-9. 18. Verma RK, Chaurasia L, Kumar M. Antifungal activity of essential oils against oils selected building fungi. Ind J Nat Prod Res 2011; 2(4):448-51. 19. Guerra FQS, Mebdes JM, de Oliveira A i wsp. Antibacterial activity of the essential oil of Citrus limon against multidrug resistant Acinetobacter strains. Rev Bras Form 2013; 94(2):142-7. 20. AL-Marini A, Saour G, Hamound R. In vitro antibacterial effects of five extracts intramacrophage Brucella abortus 544. Iran J Med Sci 2012; 37(2):119-25. 21. Kędzia A, Ziółkowska-Klinkosz M, Włodarkiewicz A i wsp. Wrażliwość bakterii beztlenowych na olejek cytrynowy (Oleum citri). Post Fitoter 2013; 2:1-5. 22. Elumalai K, Krishnappa K, Neelakhadan T. Antibacterial activity of six essential oils against pathogenic bacteria. Int J Rec Sci Res 2010; 1:21-7. 23. Yadav N, Yadav B, Yadav S i wsp. Study of antimicrobial activity of natural plant oils against bacterial species isolated from hospital sample. Int J Pharm Biol Arch 2012; 3(4):789-9. 24. Kędzia B, Hołderna-Kędzia E. Badanie wpływu olejków eterycznych na bakterie, grzyby i dermatofity chorobotwórcze dla człowieka. Post Fitoter 2007; 2:71-7. 25. Pandey RR, Dubey RC, Saini S. Phytochemical and antimicrobial studies on essential oils of some aromatic plants. Afr J Biotechnol 2010; 9(28):4364-68. 26. Dabbah R, Edwards VM, Moats WA. Antimicrobial action of some citrus fruit oils on selected food-borne bacteria. Appl Microbiol 1970; 19(1):27-31. 27. Jeff-Agboola YA, Onifade AK, Akinyele BJ i wsp. In vitro antifungal activities of essential oil from Nigerian medicinal plants against toxigenic Aspergillus flavus. J Med Plants Res 2012; 6(23):4048-56. 28. Yousef RT, Tawil GG. Antimicrobial activity of volatile oils. Pharmazie 1980; 35:698-701. 29. Hammer KA, Carson CF, Riley TV. Antimicrobial activity of essential oils and other plant extracts. J Appl Microbiol 1999; 86:985-90. 30. Chao S, Young G, Oberg C i wsp. Inhibition of methicillin-resistant Staphylococcus aureus (MRSA) by essential oils. Flavour Fragr J 2008; 23:444-9. 31. Dhanavade NJ, Jalkute CB, Ghosh JS. Study antimicrobial activity of lemon (Citrus lemon L.) peel extract. Brit J Pharmacol Toxicol 2011; 2(3):119-22. 32. Prabuseenivasan S, Jayakumar M, Ignacinuthu S. In vitro antibacterial activity of some plant essential oils. BMC Complement Alt Med 2006; 6:230-5. 33. Bort S. Essential oils: their antibacterial properties and potential applications in foods. Int J Food Microbiol 2004; 94:223-53. 34. Caccioni DRL, Guizzardini M, Biondi D i wsp. Relationships between volatile components of Citrus fruit essential oils and antimicrobial action on Penicillium digitatum and Penicillium italicum. Int J Food Microbiol 1998; 43:73-9. 35. National Committee for Clinical Laboratory Standards NCCLS Methods for dilution antimicrobial testing for bacteria that grow aerobically. Approved standards 7th ed. CLSI document M7-A7. Wayne PA CLSI 2006.
