© Borgis - Nowa Pediatria 3/2016, s. 117-120
*Bogusław Lindner1, Mariusz Bidziński2
Szczepienia przeciw onkogennym wirusom HPV u młodocianych w profilaktyce raka szyjki macicy
Vaccinations against oncogenic HPV of adolescents in cervical cancer prevention
1Zakład Radioterapii, Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie, Warszawa
Kierownik Zakładu: dr hab. n. med. Zbigniew Szutkowski, prof. COI
2Klinika Ginekologii Onkologicznej, Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie, Warszawa
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Mariusz Bidziński
Summary
Vaccinations against oncogenic HPV of adolescents in cervical cancer prevention.
Cervical cancer (CC) is still a frequent cause of cancer related deaths among women in Poland. Current poor epidemiological situation may be improved by social education and widespread application of prevention strategy against primary and secondary CC. Although currently applied cervical smear tests allow for detection of CC in its early stages, they do not prevent the disease and are not sufficiently effective due to low attendance of women and low sensitivity of the detection method. Human papilloma virus (HPV) infections have been implicated in development of cervical, vulvar or vaginal cancers in women, penile cancer in men as well as anal or head and neck cancers in both sexes. Studies conducted by Prof. Harald zur Hausen, awarded with a Nobel Prize in medicine in 2008, showed that presence of HPV DNA in cancer cells is an etiological factor in CC development. These data also allowed to establish active prophylaxis against CC in a form of preventive vaccinations. Here we review current knowledge regarding the role of HPV in the cancer development, present latest improvements in vaccines against cancer-causing HPV and describe polish sources of recommendation for such vaccinations of adolescents and adults.
Wstęp
Rak szyjki macicy (r.s.m.) jest nadal, mimo postępu wiedzy medycznej, znaczącą przyczyną zgonów wśród polskich kobiet. Od wielu lat w ramach Polskiej Koalicji na Rzecz Walki z Rakiem Szyjki Macicy oraz innych zespołów eksperckich podejmowane są wysiłki specjalistów z zakresu onkologii, ginekologii, pediatrii, epidemiologii w celu poprawy niezadowalającej sytuacji epidemiologicznej i niesatysfakcjonujących wyników leczenia tego nowotworu.
Epidemiologia
W roku 2012 na świecie na r.s.m. zachorowało 530 tys. kobiet i 270 tys. zmarło z tej przyczyny (1). Według danych z 2013 roku opublikowanych przez Krajowy Rejestr Nowotworów, odnotowano 2909 nowych przypadków raka szyjki macicy, co stanowiło 3,7% ogółu zachorowań kobiet z powodu nowotworów w Polsce, a zapadalność wynosiła 14,6/100 tys. kobiet. Największy odsetek zachorowań obserwuje się w wieku od 50-70 lat.
Odnotowano w tym okresie 1669 zgonów z powodu r.s.m., co stanowiło 4,0% ogółu zgonów kobiet z powodu nowotworów w Polsce, a umieralność wynosiła 8,4/100 tys. kobiet.
Pięcioletni standaryzowany wskaźnik przeżyć u chorych z rozpoznaniem r.s.m. w wieku 15-99 lat zdiagnozowanych w latach 1999-2009 w Polsce wynosił 53%, w Europie 62%.
Wysoka umieralność z powodu r.s.m. zależy od: ilości nowych zachorowań, niekorzystnej struktury w stopniach zaawansowania choroby w chwili rozpoznania oraz jakości leczenia (2). Aby obniżyć wymienione wskaźniki, celowe jest powszechne wdrożenie działań profilaktycznych.
Profilaktyka
Profilaktyka pierwotna i wtórna r.s.m. posiada na tle innych nowotworów wyjątkowo duże możliwości obniżenia ilości zgonów.
Bardzo istotnym elementem w podejmowaniu działań profilaktycznych jest uprzednia edukacja społeczeństwa mająca za cel z jednej strony uświadomienie ryzyka i następstw zachorowania, z drugiej zaś przedstawienie możliwości skutecznego zapobiegania wystąpieniu choroby.
Stosowane od wielu dziesięcioleci badanie cytologiczne wymazu z kanału i tarczy szyjki macicy jest proste, dostępne i pozwala wykryć r.s.m. we wczesnym stadium zaawansowania.
Jednak w Polsce populacyjne badania przesiewowe w praktyce nie są wystarczająco skuteczne z powodu braku wieloletnich programów i niskiej frekwencji kobiet objętych badaniem. Sam test jest też obarczony 30% ryzykiem błędu i pozwala jedynie wykryć istniejące zmiany, które wymagają dalszego, odpowiedniego leczenia.
Ponadto badania cytologiczne nie dostarczają informacji o infekcji wirusem HPV, co uniemożliwia prognozowanie wystąpienia nowotworów HPV zależnych w innych lokalizacjach (3-5).
Rola wirusa brodawczaka ludzkiego HPV w rozwoju nowotworów
Prowadzone od lat 80. XX wieku przez prof. Haralda zur Hausena badania nad wpływem infekcji nabłonka szyjki macicy wirusem brodawczaka ludzkiego HPV oraz wykazaniem obecności DNA HPV w tych komórkach jako czynnika etiologicznego rozwoju r.s.m. zostały uhonorowane w 2008 roku Nagrodą Nobla w dziedzinie medycyny.
To odkrycie otworzyło nowe możliwości profilaktyki r.s.m. w postaci szczepień ochronnych.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Forman D, de Martel C, Lacey CJ et al.: Global burden of human papillomavirus and related diseases. Vaccine 2012 Nov 20; 30 (suppl. 5): F12-23. 2. Didkowska J, Wojciechowska U: Nowotwory złośliwe w Polsce w 2013 roku. [Cancer in Poland in 2013.] Centrum Onkologii, Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie, Warszawa 2015. 3. Rekomendacje kompleksowych zmian w obszarze profilaktyki raka szyjki macicy w Polsce. Polska Koalicja na Rzecz Walki z Rakiem Szyjki Macicy. Publikacja zbiorowa. Warszawa 2012. 4. Profilaktyka HPV w Polsce. Wytyczne dla organizacji programów profilaktycznych przez jednostki samorządu terytorialnego. Fundacja MSD dla zdrowia kobiet. Wydanie III. 2015. 5. Ulman-Włodarz I, Nowosielski K, Romanik M et al.: Świadomość profilaktyki raka szyjki macicy wśród kobiet zgłaszających się do poradni K. Ginekol Pol 2011; 82: 22-25. 6. zur Hausen H: Papillomaviruses and cancer: from basic studies to clinical application. Nat Rev Cancer 2002; 2: 342-350. 7. Sikorski M: Zakażenia HPV – współczesne poglądy i praktyka. Termedia, Poznań 2008. 8. Castellsaguè X, Paavonen J, Jaisamrarn U et al.: Risk of first cervical HPV infection and pre?cancerous lesions after onset of sexual activity: analysis of women in the control arm of the randomized, controlled PATRICIA trial. BMC Infect Dis 2014; 14: 551. 9. Skinner RS, Wheeler CM, Romanowski B et al.: Progression of HPV infection to detectable cervical lesions or clearance in adult women: analysis of the control arm of the VIVIANE study. Int J Cancer 2016; 138(10): 2428-2438. 10. Eide ML, Debaque H: HPV detection methods and genotyping techniques in screening for cervical cancer. Ann Pathol 2012; 32(6): 15-23. 11. Streszczenie Europejskiego Publicznego Sprawozdania Oceniającego (EPAR) dotyczącego produktu Silgard. Streszczenie EPAR dla ogółu społeczeństwa. European Medicines Agency EMA/520080/2010. 12. Wheeler CM, Castellsaguè X, Garland SM et al.: Cross-protective efficacy of HPV-16/18 AS04--adjuvanted vaccine against cervical infection and precancer caused by non-vaccine oncogenic HPV types: 4-year end-of-study analysis of the randomised, double-blind PATRICIA trial. Lancet Oncol 2012; 13(1): 100-110. 13. McCormack PL: Quadrivalent human papillomavirus (types 6, 11, 16, 18) recombinant vaccine (Gardasil): a review of its use in the prevention of premalignant anogenital lesions, cervical and anal cancers, and genital warts. Drugs 2014; 74(11): 1253-1283. 14. Serrano B, Alemany L, Tous S et al.: Potential impact of a nine-valent vaccine in human papillomavirus related cervical disease. Infect Agent Cancer 2012 Dec 29; 7(1): 38. 15. Vesikari T, Brodszki N, van Damme P et al.: A Randomized, Double-Blind, Phase III Study of the Immunogenicity and Safety of a 9-Valent Human Papillomavirus L1 Virus-Like Particle Vaccine (V503) Versus Gardasil in 9-15-Year-Old Girls. Pediatr Infect Dis J 2015; 34(9): 992-998. 16. Printz C: FDA approves Gardasil 9 for more types of HPV. Cancer 2015; 121(8): 1156-1157. 17. Schilling A, Parra MM, Gutierrez M et al.: Coadministration of a 9-Valent Human Papillomavirus Vaccine With Meningococcal and Tdap Vaccines. Pediatrics 2015; 136(3): e563-572. 18. Cuzick J: Gardasil 9 joins the fight against cervix cancer. Expert Rev Vaccines 2015; 14(8): 1047-1049. 19. Streszczenie Europejskiego Publicznego Sprawozdania Oceniającego (EPAR) dotyczącego produktu Gardasil 9. Streszczenie EPAR dla ogółu społeczeństwa. European Medicines Agency EMA/192711/2016. 20. Wysocki J, Jackowska T, Małecka I et al.: Szczepienia przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) u dzieci i młodzieży jako element profilaktyki raka szyjki macicy. Pediat Pol 2012; 87(6): 637-644. 21. Cianciara D, Dudzik K, Rdzany R et al.: Szczepienia przeciwko HPV w samorządowych programach zdrowotnych. Porównanie z programami szczepień w innych krajach europejskich. Hygeia Public Health 2015; 50(1): 112-118. 22. Cianciara D, Dudzik K, Rdzany R et al.: Szczepienia przeciwko HPV w samorządowych programach zdrowotnych. Porównanie z programami szczepień w innych krajach europejskich. Hygeia Public Health 2015; 50(1): 112-118.
