D.G.: Przewlekła obturacyjna choroba płuc jest nową nazwą dla grupy chorób, znanych od lat pod nazwami: przewlekłe zapalenie oskrzeli (lub przewlekły bronchit), jak również rozedma płuc. Zostały one ujęte w jednym pojęciu – przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, ponieważ najczęściej są wywoływane przez podobne czynniki etiologiczne (głównie przez wdychanie dymu tytoniowego), jak również charakteryzują się podobnymi zaburzeniami czynności płuc. Objawem tej choroby jest obturacja oskrzeli, czyli utrudnienie przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Obturacja jest wywołana zwężeniem oskrzeli na skutek zmian zapalnych w samym drzewie oskrzelowym oraz zapadaniem się oskrzeli w czasie wydechu, wywołanym rozedmą płuc. Do rozedmy dochodzi na skutek przewlekłego zapalenia miąższu płucnego, które powoduje zaburzenie równowagi pomiędzy enzymami proteolitycznymi uwalnianymi przez komórki zapalne, a antyproteazami, które są czynnikami ochronnymi, co doprowadza do uszkodzenia włókien sprężystych płuc i utraty przyczepów pęcherzyków płucnych do małych oskrzeli. Takie zmiany anatomiczne są przyczyną zapadania się oskrzelików i utrudnienia przepływu powietrza, czyli obturacji.

D.G.: Nie można rozpoznać obturacji oskrzeli bez wykonania badania spirometrycznego. Jest ono również podstawą do określenia stopnia zaawansowania choroby. Wykryte zaburzenia spirometryczne mogą nam służyć do określenia zagrożenia chorego powikłaniami, nawet śmiercią.

Badanie jest niezbędne do wykrycia choroby, która jest chorobą częstą, bo dotyczy od 5 do 10% populacji. Oblicza się, że w Polsce na POChP może chorować nawet 2 miliony osób. Niestety, większość gabinetów lekarskich nie dysponuje spirometrem, chociaż jest on stosunkowo prosty i niezbyt drogi. Bardzo istotne jest prawidłowe wykonanie badania spirometrycznego. Nieprawidłowe wykonanie badania naraża chorego na nierozpoznanie choroby, albo rozpoznanie choroby, której może nie być. Wobec tego konieczne jest odbycie odpowiedniego przeszkolenia w zakładach patofizjologii oddychania, czy to przy akademiach medycznych, czy w instytutach, czy w większych wojewódzkich poradniach gruźlicy i chorób płuc.

D.G.: Oczywiście, jesteśmy otwarci na szkolenia również tutaj – w Instytucie Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie.

D.G.: Na pewno pierwszą i zasadniczą sprawą, żeby nie dopuścić do rozwoju choroby, jak również, żeby nie dopuścić do postępu zwężenia oskrzeli, które wykryto w czasie badania spirometrycznego, jest zaprzestanie palenia To jedyna metoda zahamowania postępu choroby, ponieważ żadna ze stosowanych grup leków nie ma wpływu na historię naturalną POChP, a ich stosowanie ma charakter objawowy.

D.G.: W odzwyczajaniu od palenia zasadniczą rolę odgrywa motywacja pacjenta. Bez niej wszelkie nasze działania, przepisywanie leków, nie będą wystarczająco skuteczne. Dążeniem lekarzy powinno być wzmaganie motywacji pacjentów do zaprzestania palenia. Sam fakt rozpoznania obturacji oskrzeli jest bardzo silnym czynnikiem motywującym, przynajmniej do podjęcia próby zaprzestania palenia.

Zanim pacjent osiągnie sukces i zanim przestanie palić tych prób musi być zazwyczaj kilka (na ogół od 5 do 7). Zarówno palacz, jak i lekarz, który przepisuje leczenie, muszą wiedzieć, że powrót do nałogu nie jest klęską czy brakiem silnej woli. Jest pewnym procesem nauki nowych zachowań. Należy więc podejść do tego spokojnie i podjąć kolejną próbę. Czasami wyznaczenie daty porzucenia nałogu pomaga w podjęciu takiej próby. Umawiamy się, że pacjent rzuca palenie od jakiejś ważnej dla niego daty: imienin, urodzin, czy momentu, którego oczekuje.

Ostatnio obserwuje się pewną tendencję wczesnego stosowania farmakoterapii w procesie rzucania palenia. Pacjentowi, który jest w okresie wewnętrznej gotowości samodzielnego działania przepisuje się dodatkowo leki wspomagające. Możemy zastosować nikotynową terapię zastępczą: gumy do żucia, plastry, tabletki podjęzykowe oraz niedostępne jeszcze u nas – inhalatory lub aerozole donosowe zawierające nikotynę. Terapia ta ma na celu zmniejszenie objawów abstynencji, które zazwyczaj występują u większości palaczy i które powodują, że część z nich załamuje się i wraca do nałogu.

Druga grupa to leki działające na centralny układ nerwowy. Mogą to być leki antydepresyjne, takie jak: bupropion, czy nortryptylina. Może to być również lek przeciw nadciśnieniu tętniczemu, taki jak klonidyna.

W Polsce, w zasadzie, stosujemy bupropion. Na świecie przeprowadzono cały szereg dużych badań klinicznych z zastosowaniem placebo, z randomizacją, które wykazały, że leczenie za pomocą bupropionu zwiększa szanse palaczy na porzucenie nałogu. Trzeba jednak pamiętać, iż żadna metoda farmakologiczna leczenia uzależnienia od nikotyny nie jest w pełni skuteczna, zazwyczaj sprawdza się w około 20-30%. Większość ludzi przy pierwszym zastosowaniu leku wraca do nałogu. Przyjmuje się, że oceny skuteczności leczenia dokonuje się dopiero po 6-12 miesiącach od próby rzucenia palenia. Oceny wcześniejsze, np. bezpośrednio po zakończeniu leczenia, są znacznie lepsze.