Małgorzata Lipczyńska1, Anna Kuzańska1, Joanna Szczepańska2, *Patrycja Proc2
Ocena wiedzy matek na temat zasad profilaktyki i higieny jamy ustnej w okresie ciąży oraz u ich dzieci w wieku niemowlęcym
Assessment of mothers’ knowledge on the principles of prophylaxis and oral cavity hygiene during pregnancy and in the neonatal-infantile period
1Students’ Research Circle, Department of Paediatric Dentistry, Medical University of Łódź
2Department of Paediatric Dentistry, Medical University of Łódź
Head of Department: Professor Joanna Szczepańska, DMD, PhD
Streszczenie
Wstęp. Edukacja i wprowadzanie zasad profilaktyki przeciwpróchnicowej i higieny wśród matek zapobiega chorobom jamy ustnej wśród ich dzieci.
Cel pracy. Celem pracy była ocena zakresu wiedzy matek dotycząca profilaktyki i higieny jamy ustnej w okresie ciąży oraz u ich dzieci w wieku noworodkowym i niemowlęcym.
Materiał i metody. Badaniem ankietowym objęto 50 kobiet, w tym 28 (56%) pierworódek oraz 22 (44%) matek posiadających jedno lub więcej dzieci. Analizowano: wpływ wieku, wykształcenie, miejsce zamieszkania, liczbę dzieci, profilaktykę przeciwpróchnicową i wiedzę na temat zdrowia jamy ustnej na zachowania pro-zdrowotne kobiet w odniesieniu do nich samych oraz ich dzieci.
Wyniki. U 30 kobiet (60%) przeprowadzono leczenie stomatologiczne w czasie ciąży, w tym u 11 (22%) w II trymestrze. 17 z 45 (38%) matek mieszkających w mieście oraz 4 z 5 (80%) na wsi udało się do stomatologa przed zajściem w ciążę. 22 (44%) kobiet stosowało dodatkowe środki higieny jamy ustnej w czasie ciąży, a 29 (58%) matek wykazało się prawidłową wiedzą dotyczącą zasad higieny jamy ustnej dziecka. 35 (70%) matek w odpowiednim czasie wprowadziło dzieciom szczoteczkę, a 31 (62%) pastę do zębów. W większości były to matki do 30. roku życia – 17 (55%), z miast – 27 (87%), z wykształceniem wyższym lub średnim – 26 (84%).
Wnioski. Lekarze stomatolodzy powinni wykazywać większe zaangażowanie w edukacji matek dotyczącej zachowań prozdrowotnych w zakresie jamy ustnej u ich dzieci.
Summary
Introduction. Education and introducing cariostatic prophylaxis to mothers prevents oral cavity diseases in their children.
Aim. The purpose of the study was to assess the scope of knowledge of mothers concerning the prophylaxis and oral cavity hygiene during pregnancy and in their children’s earliest stage of life.
Material and methods. A survey study covered 50 women divided into two groups: primiparas 28 (56%) and mothers with one or more older children 22 (44%). The relationship between age, education level, place of residence, and number of children on the awareness of caries prevention and pro-health behaviour in respect to their own and their children’s health was analyzed.
Results. 30 (60%) women received dental treatment during pregnancy, including 11 (22%) in 2nd trimester. 17 of 45 (38%) city-based mothers 4 out of 5 (80%) country-based mothers arranged a dental appointment(s) before pregnancy. 22 (44%) women applied additional oral hygiene measures during pregnancy, and 29 (58%) mothers showed adequate knowledge about their child’s oral hygiene. 35 (70%) mothers timely introduced a toothbrush and 31 (62%) began using a toothpaste. These were mostly women up to 30 years old – 17 (55%), city-based – 27 (87%), with higher and secondary education level 26 (84%).
Conclusions. Dentists should be more actively engaged in proper education of mothers concerning pro-health behavior related to oral hygiene of infants.
Wstęp
W momencie narodzin jama ustna noworodków jest jałowa. W ciągu kolejnych dni życia zasiedlają ją paciorkowce i inne bakterie pochodzące od matki, które mogą powodować choroby błony śluzowej i tkanek twardych zęba (1, 2). Edukacja, wprowadzanie zasad profilaktyki przeciwpróchnicowej i prawidłowej higieny jamy ustnej wśród matek oraz kobiet ciężarnych może zapobiec próchnicy u niemowląt i małych dzieci. Ten obowiązek spoczywa w równej mierze na matce, jak i na opiekującym się nią lekarzu dentyście (2, 3). Nowe wytyczne dotyczące profilaktyki kariostatycznej wydane w 2015 roku przez Polskie Towarzystwo Stomatologii Dziecięcej (PTSD) i Stowarzyszenie dla Przyszłości dla Próchnicy (Alliance for a Cavity-Free Future – ACFF) mają za zadanie zapobieganie próchnicy wczesnego dzieciństwa (ang. early childhood caries – ECC) oraz walkę z nią (4, 5). Według danych z lat 2009-2011 z programu Monitoringu Zdrowia Jamy Ustnej, na chorobę próchnicową w Polsce cierpi aż 57,2% trzylatków i 79,9% pięciolatków (6, 7). Są to bardzo wysokie wskaźniki. Uważa się, że przyczynami są: złe nawyki żywieniowe i higieniczne, niskie warunki socjoekonomiczne, brak wiedzy na temat profilaktyki przeciwpróchnicowej u polskich rodziców oraz braki w zaangażowaniu lekarzy dentystów, jak i pediatrów w propagowanie odpowiedniej wiedzy (1, 2, 7). Programem, który służy do propagowania profilaktyki fluorkowej i higienicznej wśród polskich kobiet ciężarnych i młodych matek, jest PRE-PO-NAT (8).
Cel pracy
Celem pracy była ocena zakresu wiedzy matek dotyczącej profilaktyki i higieny jamy ustnej w okresie ciąży oraz u ich dzieci w wieku noworodkowym i niemowlęcym. Oceniano również rolę lekarza dentysty w szerzeniu zasad dotyczących opieki stomatologicznej u małych dzieci.
Materiał i metody
Badaniem ankietowym objęto 50 kobiet, w tym 28 (56%) pierworódek oraz 22 (44%) matek posiadających jedno lub więcej dzieci. Ankietowane kobiety były w przedziale wiekowym 20-45 lat. Badania miały miejsce w Szpitalu Klinicznym im. Madurowicza w Łodzi w styczniu 2016 roku. Analizowano wpływ: wieku, wykształcenia, miejsca zamieszkania i liczby dzieci na prowadzoną profilaktykę przeciwpróchnicową oraz wiedzę matek na temat zasad zachowania zdrowia jamy ustnej u nich samych oraz nowonarodzonych dzieci.
Do analizy statystycznej użyto programy Excel i Statistica 12.0, przy założeniu p < 0,05 jako istotnym statystycznie. Do oceny statystycznej zastosowano test chi2.
Wyniki
30 kobiet (60%) miało przeprowadzone leczenie stomatologiczne w czasie ciąży, u 11 (22%) z nich leczenie przeprowadzano w II trymestrze (chi2 = 4,57, p < 0,05). Najwięcej, bo w 55% przypadków, leczenie stomatologiczne polegało na kontroli, najrzadziej, bo w 17%, wykonywano leczenie endodontyczne (ryc. 1). W II trymestrze ciąży leczenie zachowawcze ubytków oraz przeglądy jamy ustnej stanowiły najwyższy procent (54%) przeprowadzanych procedur (ryc. 2). Również najbardziej inwazyjne zabiegi, jak ekstrakcje i nacinanie ropni odbywały się w najbezpieczniejszym okresie II trymestru ciąży. Stanowiły one 16% wykonanych zabiegów.
Ryc. 1. Procedury stomatologiczne przeprowadzone u kobiet objętych badaniem w trakcie całego czasu trwania ciąży
Ryc. 2. Procedury stomatologiczne przeprowadzone u kobiet objętych badaniem w II trymestrze ciąży
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Chorzewska E, Wasilczuk U, Marczuk-Kolada G et al.: Wpływ nawyków żywieniowych i wykształcenia rodziców na intensywność próchnicy u dzieci w wieku przedszkolnym. Nowa Stomatol 2015; 20(4): 142-148. 2. Opydo-Szymaczek J, Borysewicz-Lewica M: Opieka stomatologiczna nad kobietą w ciąży w aspekcie profilaktyki próchnicy – przegląd piśmiennictwa. Czas Stomatol 2005; 58(3): 149-154. 3. Grzesiak I, Kaczmarek U: Wiedza prozdrowotna matek i świadomość stanu uzębienia ich dzieci w wieku do lat 3. Dent Med Probl 2004; 41(1): 59-66. 4. Olczak-Kowalczyk D, Borysewicz-Lewicka M, Adamowicz-Klepalska B et al.: Consensus statement of Polish experts on individual caries prevention with fluoride in children and adolescents. Nowa Stomatol 2016; 21(1): 47-73. 5. Szczepańska J, Daszkowska M, Hilt A, Marczuk-Kolada G: Zalecenia higieniczne w obrębie jamy ustnej dla dzieci i młodzieży. Nowa Stomatol 2015; 20(3): 125-130. 6. Wierzbicka M, Strużycka I, Szatko F, Ganowicz M: Zdrowie jamy ustnej w Polsce na przełomie pierwszej i drugiej dekady XXI wieku. Stomatol Współcz 2012; 19: 18-16. 7. Szafrańska B, Waszkiel D: Frekwencja i intensywność próchnicy u dzieci w wieku od 3 do 7 lat, mieszkających w Białymstoku. Czas Stomatol 2008; 61(7): 480-487. 8. Trykowski J: Optymalna fluorowa profilaktyka próchnicy zębów w Polsce. Czas Stomat 2005; 58(6): 379-392. 9. Thumar DS, Bagda DK: Dental considerations in pregnancy. Natl J Integr Res Med 2015; 6(1): 93-97. 10. Gmyrek-Marciniak A, Wilk-Sieczak B: Zapobieganie próchnicy u dzieci do lat trzech. Mag Stomat 2001; 7-8: 48-52. 11. Proc P, Filipińska-Skąpska R, Wochna-Sobańska M: Próchnica uzębienia dzieci łódzkich do lat 5. II. Zachowania zdrowotne matek. Dent Med Probl 2005; 42(4): 567-571. 12. Bruzda-Zwiech A, Filipińska R, Szydłowska-Walendowska B et al.: Stomatologiczne zachowanie prozdrowotne 4-5-letnich dzieci w świetle badań ankietowych rodziców. Dent Med Probl 2012; 49(2): 272-278. 13. Proc P, Filipińska-Skąpska R, Wochna-Sobańska M: Próchnica uzębienia dzieci łódzkich do lat 5. IV. Higiena i profilaktyka fluorkowa. Dent Med Probl 2006; 43(4): 530-534. 14. Sankeshwari RM, Ankola AV, Tangade PS, Hebbal MI: Association of socio-economic status and dietary habits with early childhood caries among 3- to 5-year-old children of Belgaum city. Eur Arch Paediatr Dent 2013; 14: 147-153. 15. Al-Hosani E, Rugg Gunn A: Combination of low parental educational attainment and high parental income related to high caries experience in preschool children in Abu Dhabi. Community Dent Oral Epidemiol 1998; 26: 31-36. 16. Szczepańska J, Lubowiedzka-Gontarek B, Pawłowska E, Szydłowska-Walendowska B: Czynniki ryzyka próchnicy związane z żywieniem a liczebnością bakterii próchnicotwórczych w ślinie dzieci w wieku 3 lat. Dent Med Probl 2008; 45: 156-164. 17. Mello T, Anlunes J, Waldman E, Meio E: Health differentials in rural and urban areas: prevalence of dental caries and malocclusion in Brazilian context. J Epidemiol Community Health 2004; 58: 100. 18. Rybarczyk-Townsend E, Lubowiedzka B, Wochna-Sobańska M: Stan uzębienia dzieci 6-letnich w województwie łódzkim w roku 2005. Prz Epidemiol 2007; 61: 593-599. 19. Levin KA, Davies CA, Douglas GV, Pitts NB: Urban-rural differences in dental caries of 5-year old children in Scotland. Soc Sci Med 2010; 71(71): 2020-2027.
