© Borgis - Postępy Fitoterapii 3/2016, s. 218-226
*Dorota Grabek-Lejko
Jeżyny (Rubus sp.) jako źródło substancji biologicznie aktywnych o potencjalnym zastosowaniu medycznym
Blackberries (Rubus sp.) as a source of bioactive compounds with high potential in medicine
Katedra Biotechnologii i Mikrobiologii, Wydział Biologiczno-Rolniczy, Uniwersytet Rzeszowski
Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. biol. Andriy Sibirny
Streszczenie
Jeżyny należą do rodzaju Rubus, który obejmuje około 700 gatunków. Jeżyny występują w wielu miejscach kuli ziemskiej, szczególnie w strefie klimatycznej umiarkowanej. Owoce jeżyn znane są od lat ze względu na ich przyjemny smak i wartości odżywcze. Spożywane są na surowo lub w formie przetworzonej. Dziko rosnące jeżyny od wieków wykorzystywane były w medycynie ludowej w leczeniu biegunek, zapaleń jelita grubego, krztuśca, w zwalczaniu bólów porodowych czy też bólów zębów. W ostatnich latach wzrosło zainteresowanie jeżynami ze względu na ich silne właściwości przeciwutleniające. Przeciwutleniacze obecne w owocach chronią organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników tlenowych, a tym samym pełnią funkcje ochronne przed takimi chorobami, jak: nowotwory, choroby układu krążenia, cukrzyca, choroby związane z wiekiem (np. choroba Alzheimera). W niniejszej pracy przedstawiono aktualny stan wiedzy na temat przeciwutleniających właściwości różnych gatunków jeżyn oraz ich potencjał farmakologiczny. Opisano właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe, przeciwnowotworowe i przeciwzapalne jeżyn.
Summary
The genus Rubus comprises around 700 species. Blackberries are widespread in many areas of the world, especially in temperate zones. Blackberry fruits are known for ages for delicious taste, pleasant flavor and nutritional profile of their fruits. Fruits are eaten fresh or processed. Wild grown blackberry plants have been extensively used in folk medicine to treat dysentery, diarrhea, whooping cough, colitis, labor pain, toothache. In past decades, pronounced attention has been paid to the blackberries remarkable antioxidant capacity. Antioxidants present in fruits play an important role in inhibiting and scavenging free radicals, thus providing protection to humans against infections and degenerative diseases like cancer, cardiovascular disease, diabetes and diseases associated with aging, like Alzheimer’s disease. In this paper current literature describing antioxidant potential of various blackberry species and their possible pharmacological usage (antibacterial, antifungal, antiviral, anticancer, anti-inflammatory) is being reviewed.
Wstęp
Jeżyny należą do rodziny Rosaceae, rodzaju Rubus (1). Jeżyny hodowane były od lat, ze względu na ich pożywne i smaczne owoce. Najbardziej popularnymi gatunkami wśród Rubus są malina (Rubus idaeus) i jeżyna (Rubus fruticosus). Należy pamiętać, że w większości publikacji jeżyny charakteryzowane są jako R. fruticosus, jednakże nie jest to jeden oddzielny gatunek – w obrębie tej nazwy kryje się około 2000 gatunków opisanych w Europie (2). Związane to jest z trudnością oznaczania gatunków jeżyn na podstawie ich owoców, gdyż wiele gatunków powstaje wskutek apomiksji. Jeżyny rosną w zaroślach, lasach, przy drogach oraz na terenach otwartych. Kwitną od końca maja do jesieni, owocują natomiast od połowy sierpnia do listopada. Owoc jeżyny składa się z połączonych ze sobą pestkowców, które są zrośnięte z dnem kwiatowym. Owoce są początkowo zielone, następnie czerwone, a dojrzałe są mięsiste o barwie fioletowoczarnej (3). Owoce jeżyn są konsumowane w stanie nieprzetworzonym lub służą do produkcji dżemów, wina, herbaty, lodów, deserów, galaretek. Ponadto rośliny te znane są i używane od lat w medycynie tradycyjnej do leczenia wielu chorób. Wywaru z korzeni używano w leczeniu biegunki, czerwonki, kokluszu. Sok z jeżyn wykorzystywano w zapaleniach jelita grubego, a herbatę z korzeni w bólach porodowych. Bóle zębów uśmierzano poprzez żucie liści (2-5). Zainteresowanie jeżynami wzrosło, gdy okazało się, że stanowią one bogate źródło substancji odżywczych i prozdrowotnych, takich jak przeciwutleniacze, witamina C, karotenoidy itp. (6). Przeciwutleniacze obecne w roślinach spełniają istotną rolę w hamowaniu wolnych rodników tlenowych, chroniąc tym samym organizm człowieka przed wieloma chorobami neurodegeneracyjnymi, nowotworowymi, chorobami układu sercowo-naczyniowego, cukrzycą, chorobą Alzheimera czy Parkinsona (7).
Przeciwutleniające właściwości jeżyn
Rośliny zawierają wiele związków chemicznych, które mają istotny pozytywny wpływ na nasze zdrowie (8). Związki fenolowe to jedne z takich substancji, które występują obficie w roślinach, również w owocach jeżyn i wykazują właściwości przeciwutleniające. Do substancji o silnych właściwościach przeciwutleniających obecnych w jeżynach należą: kwasy fenolowe (elagowy, galusowy, syryngowy, kaftarowy, kawowy), flawonoidy (flawonole – kwercetyna, kemferol, mirycetyna, rutyna, glukozyd kwercetyny; antocyjany – 3-O-glukozyd cyjanidyny, 3-O-ksylozyd cyjanidyny, 3-O-glukozyd pelargonidyny, 3-O-glukozyd malwidyny, 3-O-glukozyd rutynozyny; flawanole – katechina, epikatechina, galusan epikatechiny, procyjanidyna B1), taniny (proantocyjanidyna B2) oraz witaminy (C, E). Spośród antocyjanów w największej ilości występuje 3-O-glukozyd cyjanidyny, którego stężenie zależy od gatunku. Również kwas elagowy, obecny głównie w postaci ellagotanin, występuje w dużych stężeniach i wykazuje silne działanie ochronne przeciwko wielu typom nowotworów. Flawonole, takie jak kwercetyna i kemferol, są silnymi przeciwutleniaczami (1, 6). W roślinach Rubus zaobserwowano silną korelację pomiędzy zawartością związków fenolowych a właściwościami przeciwutleniającymi. Wykazano, że sok o wyższej aktywności przeciwutleniającej zawiera więcej związków fenolowych (9), które chronią organizm ludzki przed wieloma chorobami, a ich właściwości prozdrowotne przypisywane są głównie właściwościom przeciwutleniającym (10).
Przeciwutleniające właściwości zależą od: gatunku jeżyny, sposobu ekstrakcji czy też części rośliny wziętej do ekstrakcji. Właściwości przeciwutleniające jeżyn badane są za pomocą następujących metod: ORAC (Oxygen Radical Absorbance Capacity), metoda redukcji kationorodnika 2,2’-azynobis(3-etylotiazolino-6-sulfonianu) (ABTS·+), redukcji jonów żelaza (metoda FRAP) czy też metoda DPPH (2,2-difenyl-1-pikrylhydrazyl). Właściwości przeciwutleniające różnych gatunków jeżyn przedstawiono w tabeli 1 (5, 9, 11-30).
Tab. 1. Właściwości przeciwutleniające i zawartość związków fenolowych różnych gatunków jeżyn oceniane metodami ORAC, ABTS, FRAP i DPPH
| Jeżyny | Część rośliny | Właściwości przeciwutleniające | Zawartość związków fenolowych
(mg GAE/g) | Piśmiennictwo |
| Gatunki występujące w Europie (11) |
| Rubus plicatus | owoce | 3654,D | 13,58D | (5) |
| Rubus ulmifolius | –
owoce | 3,82 (mM TE/g)
75,392,F (μmol/g) | 2,76 (mg/l ekstraktu)
2,97F | (21)
(22) |
| Rubus sanctus Schreber | – | 83,273a (mg/ml) | 4,52D | (23) |
| Rubus sanguineus | owoce
liście | 0,35-4,883,D
2,64-7,933,D | –
– | (30)
(30) |
| Rubus discolor | owoce | – | 0,381-0,585F | (13) |
| Rubus caesius | owoce
owoce | 54,8-66,23a,F
26,24; 52,343a,F | 4,74-5,19F
3,79F | (26)
(27) |
| Rubus ursinus | owoce | 55,7-78,81,F (μmol TE/g) | 5,77-6,78F | (15) |
| Rubus hirtus | owoce | 34,584,F; 67,233a,F | 5,29F | (27) |
| Rubus hirsutus Thunb. | owoce | 77,11-83,563a | 1,08-2,69 | (29) |
| Rubus insularis F. Aresch | owoce | 51,41 (μmol TE/g)F | 4,72F | (15) |
| Gatunki występujące na pozostałych kontynentach |
| Rubus glaucus Benth | owoce | 20,102; 45,004,F | 2,94F | (17) |
Rubus apetalus
Rubus steudneri | liście | 8,4-12,33
6,5-9,93 | –
– | (19)
(19) |
| Rubus chingii Hu | owoce | 8,17-9,462,D TEAC | 40,2-45,4D | (20) |
Rubus kuleszae
Rubus fabrimontanus
Rubus capitualtus | liście
liście
liście | 186-3923,D
200-4503,D (g/ml)
232-4143,D (g/ml) | 70,50-136,04D
80,16-120,77D
87,24-111,73D | (24)
(24)
(24) |
| Rubus adenotrichus Schltdl. | owoce | 222-4321,D | 29-35D | (25) |
| Rubus coreanus | owoce | 0,03-7,981,F | 0,026-0,126F | (9) |
Rubus cyri Juz.
Rubus georgicus Focke | owoce
owoce | 46,21 (μmol TE/g)F
41,61 (μmol TE/g)F | 5,45F
5,61F | (15)
(15) |
| Pozostałe jeżyny nieokreślone do gatunku |
| Jeżyny – hybrydy | owoce | 26,7-70,61,F (μmol TE/g) | 2,75-6,5F | (15) |
Rubus fruticosus (różne odmiany)
| owoce
owoce
liście | 64,36-117,072,F
66,10-67,993a,F
36,74,D | 22,86-27,86F
3,75-4,59F
75,4D | (16)
(12)
(14) |
| Jeżyny – hybrydy | owoce | 63,5-91,54,F | 6,82-10,56F | (18) |
1ORAC – μmol TE/g; 2ABTS – μmol TE/g; 3DPPH – IC50 μg/ml; 3aDPPH – % inhibicji rodnika DPPH*; 4FRAP – μmol Fe2+/g; D – sucha masa; F – świeża masa; TE – ekwiwalent troloksu
Na podstawie danych zawartych w tabeli 1 można stwierdzić, że jeżyny mają o wiele wyższy potencjał przeciwutleniający niż inne owoce. Jabłka wykazują aktywność przeciwutleniającą na poziomie 20-40 μmol ekwiwalentu troloksu/g świeżej masy (metoda FRAP) (7), podczas gdy owoce jeżyn od 45 do 96,3 μmol ekwiwalentu troloksu/g świeżej masy i ponad 365 μmoli w przeliczeniu na 1 g suchej masy. Metodą DPPH wykazano, że jeżyny mają zdolność wiązania 238,5 μmola troloksu w przeliczeniu na 1 g owoców, natomiast borówka brusznica – 196,9, borówka wysoka – 128,4, żurawina – 92,9, porzeczka czarna – 200,3, porzeczka czerwona – 71,3, malina – 208, a truskawka – 121,6 μmola troloksu/g (31). Przeciwutleniające właściwości liści jeżyn są trzykrotnie słabsze niż liści zielonej herbaty, a dwukrotnie niższe w porównaniu do liści czarnej herbaty. Jednakże liście herbaty zawierają duże ilości kofeiny, a jej nadmierne spożycie podnosi ciśnienie krwi, odwadnia organizm, powoduje ogólne pobudzenie i bezsenność. Natomiast picie herbat z liści jeżyn nie ma negatywnych skutków na organizm (14).
Jak już wspomniano, wysoki potencjał przeciwutleniający ma bezpośrednie przełożenie na zawartość związków fenolowych, których ilość w owocach jeżyn jest znacznie wyższa niż w innych owocach. Przykładowo owoce czerwonej porzeczki zawierają 6,57-11,93 mg związków polifenolowych w przeliczeniu na kwas galusowy w 1 g suchej masy (s.m.), agrestu – 12,57-13,21 mg/g s.m., maliny – 11,37-21,12 mg/g s.m., derenia jadalnego – 15,92 mg/g s.m. Tymczasem owoce jeżyn lub krzyżówek jeżyn z malinami mają znacznie więcej związków fenolowych nawet do 26,11 mg/g s.m. (32).
Organizm ludzki posiada wiele mechanizmów, które przeciwdziałają uszkodzeniom powodowanym przez wolne rodniki oraz inne reaktywne formy tlenu. Jedną z linii obrony jest system enzymów przeciwutleniających: SOD (dysmutaza ponadtlenkowa), CAT (katalaza), GPX (peroksydaza glutationu), GST (transferaza glutationu) oraz GR (reduktaza glutationu). Wykazano, że po 30 dniach podawania myszom ekstraktów z Rubus niveus poziom wymienionych enzymów przeciwutleniających we krwi i w wątrobie znacząco wzrasta (33).
Ze względu na zawartość substancji bioaktywnych jeżyny są obiecującymi roślinami, o ogromnym potencjale, który w przyszłości może być wykorzystany w przemyśle farmaceutycznym.
Właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwwirusowe
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Patel AV, Rojas-Vera J, Dacke CG. Therapeutic constituents and actions of Rubus species. Curr Med Chem 2004; 11(11):1501-12. 2.Verma R, Gangrade T, Punasiya R i wsp. Rubus fruticosus (blackberry) use as an herbal medicine. Pharmacogn Rev 2014; 8(16):101-4. 3. Zieliński J. The genus Rubus (Rosaceae) in Poland. Pol Botan Stud 2004; 16. 4. Zia-Ul-Haq M, Riaz M, De Feo V i wsp. Rubus fruticosus L.: Constituents, biological activities and health related uses. Molecules 2014; 19(8):10998-1029. 5. Grabek-Lejko D, Wojtowicz K. Comparison of antibacterial and antioxidant properties of fruits and leaves of blackberry (Rubus plicatus) and raspberry (Rubus idaeus). J Microb Biotech Food Sci 2014; 3(6):514-8. 6. Lee J, Dossett M, Finn CE. Rubus fruit phenolic research: The good, the bad, and the confusing. Food Chem 2012; 130(4):785-96. 7. Grabek-Lejko D, Tomczyk-Ulanowska K. Phenolic content, antioxidant and antibacterial activity of selected natural sweeteners available on the Polish market. J Env Sci Health B 2013; 48(12):1089-96. 8. Krishnaiah D, Sarbatly R, Nithyanandam R. A review of the antioxidant potential of medicinal plant species. Food Bioprod Proc 2011; 89(3):217-33. 9. Deighton N, Brennan R, Finn C i wsp. Antioxidant properties of domesticated and wild Rubus species. J Sci Food Agric 2000; 80:1307-13. 10. Paredes-López O, Cervantes-Ceja ML, Vigna-Pèrez M i wsp. Berries: improving human health and healthy aging, and promoting quality life-a review. Plant Foods Human Nutr 2010; 65(3):299-308. 11. Tutin TG, Heywood VH, Burges NA i wsp. (eds.). Flora Europaea, Rosaceae to Umbelliferae. Vol. 2. Cambridge University Press 2010; 7-25. 12. Pavlović AV, Dabić DČ, Momirović NM i wsp. Chemical composition of two different extracts of berries harvested in Serbia. J Agric Food Chem 2013; 61(17):4188-94. 13. Dujmović-Purgar D, Duralija B, Voća S i wsp. A comparison of fruit chemical characteristics of two wild grown Rubus species from different locations of Croatia. Molecules 2012; 17(9):10390-8. 14. Buricova L, Andjelkovic M, Cermakova A i wsp. Antioxidant capacities and antioxidants of strawberry, blackberry and raspberry leaves. Czech J Food Sci 2011; 29(2):181-9. 15. Moyer RA, Hummer KE, Finn CE i wsp. Anthocyanins, phenolics, and antioxidant capacity in diverse small fruits: Vaccinium, Rubus and Ribes. J Agric Food Chem 2002; 50:519-25. 16. Sariburun E, Sahin S, Demir C i wsp. Phenolic content and antioxidant activity of raspberry and blackberry cultivars. J Food Sci 2010; 75(4):C328-35. 17. Garzón GA, Riedl KM, Schwartz SJ. Determination of anthocyanins, total phenolic content, and antioxidant activity in Andes berry (Rubus glaucus Benth). J Food Sci 2009; 74(3):C227-32. 18. Siriwoharn T, Wrolstad RE, Finn CE i wsp. Influence of cultivar, maturity, and sampling on blackberry (Rubus L. hybrids) anthocyanins, polyphenolics, and antioxidant properties. J Agric Food Chem 2004; 52(26):8021-30. 19. Tadesse S, Adres K, Veeresham C. Antioxidant activities of three Rubus species growing in Ethiopia. Eth Pharm J 2007; 25:103-10. 20. Cai Y, Luo Q, Sun M i wsp. Antioxidant activity and phenolic compounds of 112 traditional Chinese medicinal plants associated with anticancer. Life Sci 2004; 74:2157-84. 21. Dall’Acqua S, Cervellati R, Loi MC i wsp. Evaluation of in vitro antioxidant properties of some traditional Sardinian medicinal plants: Investigation of the high antioxidant capacity of Rubus ulmifolius. Food Chem 2008; 106:745-9. 22. Egea I, Sánchez-Bel P, Romojaro F i wsp. Six edible wild fruits as potential antioxidant additives or nutritional supplements. Plant Foods Human Nutr 2010; 65(2):121-9. 23. Motamed SM, Naghibi F. Antioxidant activity of some edible plants of the Turkmen Sahra region in northern Iran. Food Chem 2010; 119:1637-42. 24. Gawron-Gzella A, Dudek-Makuch M, Matławska M. DPPH radical scavenging activity and phenolic compound content in different leaf extracts from selected blackberry species. Acta Biol Cracov Ser Botan 2012; 54(2):32-8. 25. Acosta-Montoya O, Vaillant F, Cozzano S i wsp. Phenolic content and antioxidant capacity of tropical highland blackberry (Rubus adenotrichus Schltdl.) during three edible maturity stages. Food Chem 2010; 119:1497-501. 26. Kivi AR, Sartipnia N. Environmental and genetic variation of phenolic compounds and antioxidant capacity in raspberry. Int J Biosci 2013; 3(10):153-9. 27. Kivi AR, Sartipnia N, Khalkali MB. Comparative phenolic content and antioxidant activities of four wild raspberries in Iran. J Appl Sci Agric 2014; 9(6):2419-24. 28. Reyes-Carmona J, Yousef GG, Martinez-Peniche RA i wsp. Antioxidant capacity of fruit extracts of blackberry (Rubus sp.) produced in different climatic regions. J Food Sci 2005; 70(7):497-503. 29. Fu Y, Zhou X, Chen S i wsp. Chemical composition and antioxidant activity of Chinese wild raspberry (Rubus hirsutus Thunb.). Food Sci Technol 2015; 60(2):1262-8. 30. Zeidan R, Oran S. Antioxidant activity of leaf and fruit extracts of Jordanian Rubus sanguineus Friv. (Rosaceae). J Med Plants Res 2014; 8(39):1179-90. 31. Szajdek A, Borowska J. Właściwości przeciwutleniające żywności pochodzenia roślinnego. Żywn Nauka Technol Jakość 2004; 4(41):S5-28. 32. Gryszczyńska B, Iskra M, Gryszczyńska A i wsp. Aktywność przeciwutleniająca wybranych owoców jagodowych. Post Fitoter 2011; (4):265-74. 33. George BP, Parimelazhagan T, Chandran R i wsp. A comparative study on in vitro and in vivo antioxidant properties of Rubus ellipticus and Rubus niveus. Pharmacol 2014; 5(7):247-55. 34. Martini S, D’Addario C, Colacevich A i wsp. Antimicrobial activity against Helicobacter pylori strains and antioxidant properties of blackberry leaves (Rubus ulmifolius) and isolated compounds. Int J Antimicr Agents 2008; 34(1):50-9. 35. Radovanović BC, Milenković-Anđelković AS, Radovanović AB i wsp. Antioxidant and antimicrobial activity of polyphenol extracts from wild berry fruits grown in Southeast Serbia. Tr J Pharm Res 2013; 12(5):813-9. 36. Riaz M, Ahmad M. Antimicrobial screening of fruit, leaves, root and stem of Rubus fruticosus. J Med Plant Res 2011; 5(24):5920-4. 37. Cai Y, Hu X, Huang M i wsp. Characterization of the antibacterial activity and the chemical components of the volatile oil of the leaves of Rubus parvifolius L. Molecules 2012; 17:7758-68. 38. Thiem B, Goślińska O. Antimicrobial activities of Rubus chamaemorus leaves. Fitoter 2004; 75(1):93-5. 39. Kumar PR, Vaidhyalingam V. Antibacterial and antifungal activity of aerial parts of Rubus racemosus. Derm Pharm Lettre 2010; 2(6):16-20. 40. Galgóczy L, Hevèr T, Orosz L i wsp. Growth inhibition effect of fruit juices and pomace extracts on the enteric pathogens Campylobacter jejuni and Salmonella ser. typhimurium. Inter J Microbiol 2008; 7:1. 41. Ördögh L, Galgóczy L, Krisch J i wsp. Antioxidant and antimicrobial activities of fruit juices and pomace extracts against acne-inducing bacteria. Acta Biol Szeg 2010; 54(1):45-9. 42. González OA, Escamilla C, Danaher RJ i wsp. Antibacterial effects of blackberry extract target periodontopathogens. J Periodont Res 2013; 48(1):80-6. 43. Quave CL, Estèvez-Carmona M, Compadre CM i wsp. Ellagic acid derivatives from Rubus ulmifolius inhibit Staphylococcus aureus biofilm formation and improve response to antibiotics. PLoS One 2012; 7(1):e28737. 44. Turker AU, Yildirim AB, Karakas FP. Antibacterial and antitumor activities of some wild fruits grown in Turkey. Biotech Equip 2012; 26(1):2765-72. 45. Talekar SJ, Chochua S, Nelson K i wsp. 220-F2 from Rubus ulmifolius kills Streptococcus pneumoniae planktonic cells and pneumococcal biofilms. Plos One 2014; (5):e97314. 46. Amkraz N, Talibi I, Boubakter H i wsp. Antioxidant acitivity, phenols and flavonoids contents and antibacterial activity of some Maroccan medicinal plants against tomato bacterial canker agent. Afr J Biotech 2014; 13(49):4515-22. 47. Sisti M, De Santi M, Fraternale D i wsp. Antifungal activity of Rubus ulmifolius Schott standardized in vitro culture. LWT 2008; 946-50. 48. Heinonen M. Antioxidant activity and antimicrobial effect of berry phenolics – a Finnish perspective. Mol Nutr Food Res 2007; 51:684-91. 49. Puupponen-Pimiä R, Nohynek L, Hartmann-Schmidlin S i wsp. Berry phenolics selectively inhibit the growth of intestinal pathogens. J Appl Microb 2005; 98(4):991-1000. 50. Oh M, Bae SY, Lee JH i wsp. Antiviral effects of black raspberry (Rubus coreanus) juice on foodborne viral surrogates. Foodborn Pathogen Dis 2012; 9(10):915-21. 51. Kim TG, Kang SY, Jung KK i wsp. Antiviral activities of extracts isolated from Terminalis chebula Retz., Sanguisorba officinalis L., Rubus coreanus Miq. and Rheum palmatum L. against hepatitis B virus. Phytother Res 2001; 15(8):718-20. 52. Müller V, Chávez JH, Reginatto FH i wsp. Evaluation of antiviral activity of South American plant extracts against herpes simplex virus type 1 and rabies virus. Phythother Res 2007; 21(10):970-4. 53. Koh YJ, Cha DS, Ko JS i wsp. Anti-inflammatory effect of Taraxacum officinale leaves on lipopolysaccharide-induced inflammatory responses in RAW 264.7 cells. J Med Food 2010; 13(4):870-8. 54. Pergola C, Rossi A, Dugo P i wsp. Inhibition of nitric oxide biosynthesis by anthocyanin fraction of blackberry extract. Nitric Oxide 2006; 15:30-9. 55. Cuevas-Rodríguez EO, Dia VP, Yousef GG i wsp. Inhibition of pro-inflammatory responses and antioxidant capacity of Mexican blackberry (Rubus spp.) extracts. J Agric Food Chem 2010; 58(17):9542-8. 56. Fazio A, Plastina P, Meijerink J i wsp. Comparative analyses of seeds of wild fruits of Rubus and Sambucus species from Southern Italy: fatty acid composition of the oil, total phenolic content, antioxidant and anti-inflammatory properties of the methanolic extracts. Food Chem 2013; 140(4):817-24. 57. Seeram NP, Adams LS, Zhang Y i wsp. Blackberry, black raspberry, blueberry, cranberry, red raspberry, and strawberry extracts inhibit growth and stimulate apoptosis of human cancer cells in vitro. J Agric Food Chem 2006; 54(25):9329-39. 58. George BP, Parimelazhagan T, Saravanan S. Anti-inflammatory, analgesic and antipyretic activities of Rubus ellipticus Smith, leaf methanol extracts. Int J Pharm Pharmacol Sci 2013; 5(2):220-4. 59. George BP, Parimelazhagan T, Chandran R i wsp. A comparative study on in vitro and in vivo antioxidant properties of Rubus ellipticus and Rubus niveus. Pharmacol 2014; 5(7):247-55. 60. Montrose DC, Horelik NA, Madigan JP i wsp. Anti-inflammatory effects of freeze-dried black raspberry powder in ulcerative colitis. Carcinogen 2011; 32(3):343-50. 61. George BP, Parimelazhagan T, Chandran R. Anti-inflammatory and wound healing properties of Rubus fairholmianus Gard. Root an in vivo study. Ind Crops Prod 2014; 54:216-25. 62. Zhao J, Chen X, Lin W i wsp. Total alkaloids of Rubus aleaefolius Poir inhibit hepatocellular carcinoma growth in vivo and in vitro via activation of mitochondrial-dependent apoptosis. Int J Oncol 2013; 42(3):971-8. 63. Zhang XJ, Xu XF, Gao RL i wsp. Rubus parvifolius L. inhibited the growth of leukemia K562 cells in vitro and in vivo. Chinese J Int Med 2014; 20(1):36-42. 64. Zheng ZX, Zhang LJ, Huang CX i wsp. Antitumor effect of total saponins of Rubus parvifolius on malignant melanoma. Zhongguo Zhong Yao Za Zhi 2007; 32(19):2055-8. 65. Johnson IT. New approaches to the role of diet in the prevention of cancers of the alimentary tract. Mut Res 2004; 551(1-2):9-28. 66. Bowen-Forbes CS, Zhang Y, Nair MG. Anthocyanin content, antioxidant, anti-inflammatory and anticancer properties of blackberry and raspberry fruits. J Food Comp Anal 2010; 23(6):554-60. 67. Kim EJ, Lee YJ, Shin HK i wsp. Induction of apoptosis by the aqueous extract of Rubus coreanum in HT-29 human colon cancer cells. Nutrition 2005; 21:1141-8. 68. Badr AM, El-Demerdash E, Khalifa AE i wsp. Rubus sanctus protects against carbon tetrachloride-induced toxicity in rat isolated hepatocytes: isolation and characterization of its galloylated flavonoids. J Pharm Pharmacol 2009; 61(11):1511-20.
