© Borgis - Postępy Fitoterapii 3/2016, s. 227-231
*Bogdan Kędzia, Elżbieta Hołderna-Kędzia
Miód manuka w leczeniu owrzodzeń żylakowych podudzi
Manuka honey in treatment of a venous leg ulcer
Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu
Dyrektor Instytutu: Wojciech Maksymiuk
Streszczenie
Owrzodzenia żylakowe podudzi dotyczą zwykle dolnych odcinków nóg i są efektem przewlekłej niewydolności żylnej. Przewlekły stan zapalny sprzyja zakażeniom drobnoustrojami, często opornymi na antybiotyki. Leczenie tej choroby jest trudne i długotrwałe. W stanach przewlekłych podaje się do wewnątrz najczęściej leki zmniejszające stan zapalny i poprawiające mikrokrążenie (głównie zawierające związki flawonoidowe). Miejscowo stosuje się maści z antybiotykami. Wprowadzenie miodu manuka do miejscowego leczenia owrzodzeń żylakowych podudzi znacznie ułatwiło leczenie tej choroby nawet w bardzo ciężkich, zaniedbanych przypadkach. Z przeglądu piśmiennictwa, obejmującego zarówno badania kliniczne, jak i opisy pojedynczych przypadków, wynika jednoznacznie, że stosowanie opatrunków z miodem manuka powoduje wyleczenie bądź wyraźną poprawę stanu zdrowia u większości osób z owrzodzeniami żylakowymi podudzi. Co istotne, leczenie miodem manuka przynosi dobre efekty nawet w przypadku owrzodzeń przewlekłych, zaniedbanych i zakażonych drobnoustrojami chorobotwórczymi opornymi na antybiotyki stosowane w terapii. Stąd jest ono polecane w przypadkach, kiedy tradycyjna terapia, z użyciem opatrunków zawierających różnego rodzaju środki antyseptyczne, staje się nieskuteczna.
Summary
Venous leg ulcers affect mainly the lower sections of the legs and are the result of chronic venous insufficiency. Chronic inflammation is conducive to microorganisms infection, often resistant to antibiotics. The treatment of this disease is difficult and takes long time. In conditions of chronic state the patients are cured with internal medicines which reduce inflammation and are improving microcirculation (mainly containing flavonoid compounds). Locally are applied ointments with antibiotics. The introduction of manuka honey for the local treatment of varicose leg ulcers greatly facilitated treatment of this disease even in case of very severe, neglected cases as well. The review of literature including clinical trials also single cases shows clearly that the application of dressings with manuka honey causes cure or significant improvement of health state of most patients with venous leg ulcer. Important is the efficacy even in the case of chronic ulceration, neglected or infected by microorganisms resistant to antibiotics used in the therapy. For this reason manuka honey is recommended in the cases when application of different kind of antiseptics is ineffective.
Wprowadzenie
Owrzodzenia żylakowe podudzi występują u około 2% populacji ludzi w starszym wieku. Większość przypadków dotyczy owrzodzeń dolnych odcinków nóg i jest efektem przewlekłej niewydolności żylnej. Jest to stan, w którym żyły kończyn dolnych w niedostatecznym stopniu odprowadzają krew z powrotem do serca. W wyniku tego krew ulega przesączeniu przez ściany naczyń krwionośnych do otaczających tkanek. Wówczas tlen i składniki odżywcze mogą mieć trudności z docieraniem do skóry. W wyniku niedotlenienia i niedożywienia tkanek powstają owrzodzenia, a w skrajnych przypadkach dochodzi do martwicy tkanek. Do rozwoju choroby może także przyczyniać się wiele innych czynników, a mianowicie: żylakowatość, głębokie zakrzepy żylne, utrudniony przepływ krwi w żyłach, otyłość, cukrzyca, urazy oraz uszkodzenia pourazowe (1-3).
Przewlekły stan zapalny, obciążenie metaboliczne i tworzenie się tkanek martwiczych sprzyjają zakażeniom drobnoustrojowym owrzodzeń żylakowych podudzi. Niejednokrotnie jest to zakażenie kilkoma drobnoustrojami równocześnie, w tym opornymi na antybiotyki. Do drobnoustrojów występujących najczęściej w owrzodzeniach żylakowych podudzi zalicza się: Staphylococcus aureus oporny na metycylinę (MRSA), Enterococcus faecalis oporny na wankomycynę (VRE) oraz pałeczki z rodzaju Proteus sp. i Pseudomonas aeruginosa (2, 4).
Leczenie owrzodzeń żylakowych podudzi, szczególnie zakażonych drobnoustrojami, jest trudne. Przewlekłe owrzodzenia żylakowe wymagają długiego okresu leczenia, obarczone są częstymi nawrotami, wysokimi kosztami opieki zdrowotnej i znacznym obniżeniem jakości życia. Około 50% owrzodzeń żylakowych można wyleczyć za pomocą terapii uciskowej w ciągu 3 miesięcy od ich pojawienia się. Natomiast w późniejszym okresie, nie dłuższym niż 6 miesięcy, szybkie wyleczenie owrzodzeń żylakowych jest możliwe, jeśli ich wielkość nie przekracza 5 cm2 (2).
W stanach przewlekłych omawianej choroby podaje się leki poprawiające stan naczyń krwionośnych. Korzystne działanie mają pochodne związków flawonowych, zmniejszające stan zapalny i usprawniające mikrokrążenie, takie jak Rutozyd, Detralex i Rutinoscorbin (3, 5). Korzystne jest również podawanie syntetycznej pochodnej ksantyny (Pentoxifylline) (3). W ramach leczenia miejscowego stosuje się okłady i aerozole odkażające oraz maści z antybiotykami. Opatrunki zmienia się zależnie od obfitości wydzieliny pojawiającej się w owrzodzeniu. Jednak często przy stosowaniu leków miejscowych pojawiają się reakcje alergiczne w otoczeniu owrzodzeń. W przypadkach trudnych do wyleczenia wykonuje się chirurgiczne usunięcie owrzodzeń wraz z autoprzeszczepami (5).
Wprowadzenie miodu manuka do leczenia owrzodzeń żylakowych podudzi znacznie ułatwiło leczenie tej choroby, nawet w bardzo ciężkich i zaniedbanych przypadkach, szczególnie powikłanych zakażeniami drobnoustrojami opornymi na antybiotyki.
Poniżej dokonano przeglądu możliwości leczenia owrzodzeń żylakowych podudzi za pomocą specjalnie do tego celu wytwarzanych przemysłowo opatrunków z miodem manuka. Opatrunki te stosowane są do leczenia zakażonych ran i owrzodzeń od początku naszego wieku (6, 7).
Leczenie miodem manuka
Pierwszy przypadek leczenia owrzodzenia żylakowego podudzi za pomocą miodu manuka opisany został w 2001 roku przez Kingsleya (6). Miód ten, jeszcze w postaci naturalnej (UMF 10+ firmy Convita z Nowej Zelandii), został zastosowany przez lekarzy u 49-letniego pacjenta z 25-letnią historią owrzodzenia żylakowego podudzi i stóp. Pacjent z głębokimi owrzodzeniami, z tkanką martwiczą wilgotną oddzielającą się od zdrowej tkanki, nieprzyjemnym zapachem zmian chorobowych, cierpiący z powodu silnego bólu i niepowodzeniami terapeutycznymi, został po raz pierwszy hospitalizowany w 1991 roku. Od tego czasu do podjęcia decyzji o leczeniu owrzodzeń podudzi i stóp miodem manuka w 2001 roku pacjent przeszedł trzy zabiegi operacyjnego usunięcia martwych tkanek, leczenie owrzodzeń zakażonych drobnoustrojami (Streptococcus haemolyticus z grupy G, Pseudomonas sp., Staphylococcus aureus) opornymi na antybiotyki za pomocą miejscowych preparatów jodowych, srebrowych i sulfonamidowych, a także opatrunków ze środkami antyseptycznymi. Po kolejnym zabiegu usunięcia martwych tkanek, zastosowany miód manuka, nakładany bezpośrednio na owrzodzenia i zaopatrywany jałową gazą, po 6 miesiącach spowodował całkowite wyleczenie ran. Zapobiegawcze stosowanie przez pacjenta terapii uciskowej (owijanie podudzi bandażami) uchroniło go od nawrotu choroby.
Inny przypadek leczenia zakażonego drobnoustrojami owrzodzenia żylakowego nogi z obrzękiem limfatycznym, przy użyciu miodu manuka wyprodukowanego w postaci jałowej pasty (Medihoney, Australia), podają Alcaraz i Kelly (7). Miód ten został użyty u 78-letniego pacjenta cierpiącego od 20 lat z powodu głębokich owrzodzeń prawej nogi w okolicy kostki i stopy. Owrzodzenia leczono miejscowo, z lepszym i gorszym skutkiem, za pomocą opatrunków nasyconych środkami antyseptycznymi oraz antybiotykami podawanymi dożylnie (flukloksacylina, metronidazol, benzylopenicylina) i doustnie (amoksycylina). W trakcie leczenia z owrzodzeń izolowano pałeczki Pseudomonas sp., Proteus sp., Escherichia coli oraz ziarniaki Enterococcus sp. W tej sytuacji postanowiono rozpocząć leczenie pacjenta miodem manuka.
Miód Medihoney nanoszono na opatrunki w ilości 50 g (cała tubka) i przykładano na owrzodzenia 2 razy dziennie. Obserwacje prowadzone przez pierwsze 10 dni terapii wskazywały na: dobrą tolerancję tego leku przez pacjenta, całkowite wyeliminowanie przykrego zapachu owrzodzeń, wyraźne zmniejszenie zielonkawej wydzieliny oraz jej stopniowe odbarwienie i całkowite ustąpienie, a następnie osuszenie ran. Wymazy bakteriologiczne z owrzodzeń także wskazywały na wyraźne zmniejszenie liczby występujących w nich drobnoustrojów chorobotwórczych.
Kolejny przypadek korzystnego zastosowania miodu leczniczego manuka (Medihoney, Australia) w terapii owrzodzeń żylakowych podudzi podaje Robson (8). Pacjentka, u której wrzód żylakowy podudzia powstał na skutek nadciśnienia żylnego, leczyła zmiany chorobowe metodą uciskową, jednak po 12 tygodniach owrzodzenia jeszcze bardziej powiększyły się i uległy zakażeniu Staphylococcus aureus, hemolitycznymi paciorkowcami Streptococcus z grupy B i pałeczkami Pseudomonas sp. Po chirurgicznej interwencji przez 4 kolejne miesiące rany nie uległy zagojeniu i wówczas podjęto decyzję o autoprzeszczepach. Autoprzeszczepy tkanki ze zdrowego uda przyjęły się i zagoiły w ciągu 7 tygodni, jednak miejsca po tkance użytej do przeszczepów uległy zakażeniu i nie poddawały się leczeniu przez następne 9 miesięcy. Wówczas zastosowano leczenie niegojących się ran miodem manuka. Miód Medihoney nakładano bezpośrednio na rany i zabezpieczano je gazą.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Van der Weyden EA. Treatment of a venous leg ulcer with a honey alginate dressing. Br J Commun Nurs 2005; 10(7 Suppl):521-7. 2. Gethin G, Cowman S. Bacteriological changes in sloughy venous leg ulcers treated with manuka honey or hydrogel: an RCT. J Wound Care 2008; 17(6):241-7. 3. Jull A, Walker N, Parag V i wsp. Randomized clinical trial of honey-impregnated dressings for venous leg ulcers. Br J Surg 2008; 95:175-82. 4. Gethin G, Cowman S. Manuka honey vs hydrogel – a prospective, open label, multicentre, randomized controlled trial to compare desloughing efficacy and healing outcomes in venous ulcers. J Clin Nurs 2008; 18(3):466-74. 5. Jabłońska S, Chorzelski T. Choroby skóry. Wyd Lek PZWL, Warszawa 2001; 323-4. 6. Kingsley A. The use of honey in the treatment of infected wounds: case studies. Br J Nurs 2001; 10(22 Suppl):S13-20. 7. Alcaraz A, Kelly J. Treatment of an infected venous leg ulcer with honey dressings. Br J Nurs 2002; 11(13): 859-66. 8. Robson V. Use Leptospermum honey in chronic wound management. J Commun Nurs 2004; 18(9):24-8. 9. Dunford CE, Hanano R. Acceptability to patients of a honey dressing for non-healing venous leg ulcers. J Wound Care 2004; 13(5):193-7. 10. Gethin G, Cowman S. Case series of use of Manuka honey in leg ulceration. Int Wound J 2005; 2(1):10-5. 11. Sare JL. Leg ulcer management with topical medical honey. Br J Commun Nurs 2008; 13(9 Suppl):S22-32. 12. Acton C, Dunwoody G. The use of medical grade honey in clinical practice. Br J Nurs 2008; 17(20 Suppl):S38-44.
