© Borgis - Medycyna Rodzinna 2/2017, s. 90-97
Piotr Jarzynkowski1, Renata Piotrkowska1, Janina Książek1, Marek Dobosz1, 2
Satysfakcja pacjentów z badań endoskopowych górnego odcinka przewodu pokarmowego
Satisfaction of patients with endoscopy of the upper gastrointestinal tract
1Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego, Wydział Nauk o Zdrowiu, Gdański Uniwersytet Medyczny
2Oddział Chirurgii Ogólnej, Copernicus Podmiot Leczniczy Sp. z o. o.
Summary
Introduction. The rapid development of gastroenterology and gastrointestinal endoscopy in the past few years has led to a significant increase in the number of endoscopic procedures. Esophagogastroduodenoscopy (EGD), popularly known as gastroscopy is the most commonly performed diagnostic examination and therapeutic upper gastrointestinal (upper GI). Satisfaction of patients with endoscopic procedures performed is a valuable measure of quality. It allows for the creation and implementation of standards for use in endoscopic surgeries.
Aim. The aim of the study is to determine the level of satisfaction of patients with endoscopy of the upper gastrointestinal (upper GI).
Material and methods. The study included 106 patients (55 women and 51 men) who underwent upper GI endoscopy. The study was conducted in 2015 in the studios of endoscopy in Pomorskie and Kujawsko-Pomorskie. The study employed a survey of diagnostic and research tool was a questionnaire by their own.
Results. Patients who underwent upper GI endoscopy under general anesthesia and intravenous local feel less discomfort than patients using only local anesthesia or local anesthesia and premedication. Socio-demographic factors do not affect the tolerance of endoscopy of the upper gastrointestinal tract.
Conclusions. Should pay more attention to the proper preparation of the patient for gastroscopy by introducing uniform standards of education. You should also consider the introduction of a standard can choose the type of anesthesia to the patient, which will increase their satisfaction, but also allow for more accurate and efficient study.
Wstęp
Możliwość dokładnego zbadania przewodu pokarmowego spowodowała szybki rozwój gastroenterologii. Współczesna endoskopia oparta jest na wykorzystaniu giętkich endoskopów. Zapewniają one praktycznie pełne pole obserwacji, podnoszą komfort badania endoskopowego i zmniejszają ryzyko wystąpienia powikłań (1, 2).
Ezofagogastroduodenoskopia (EGD), powszechnie nazywana gastroskopią, jest jedną z częściej wykonywanych procedur endoskopowych. Dostarcza wartościowych informacji dotyczących górnego odcinka przewodu pokarmowego (GOPP), umożliwia pobranie materiału do badań histopatologicznych oraz przeprowadzenie określonych zabiegów, pozwalających uniknąć pacjentowi zabiegów chirurgicznych, np. usunięcia polipów, zahamowania krwawienia czy zamknięcia żylaków przełyku (3, 4). Wskazania i przeciwwskazania do endoskopii GOPP szczegółowo przedstawia tabela 1.
Tab. 1. Wskazania diagnostyczne i terapeutyczne oraz przeciwwskazania do endoskopii GOPP (3)
Wskazania do endoskopii GOPP | Przeciwwskazania od endoskopii GOPP |
krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego | brak zgody i współpracy z pacjentem |
wymioty świeżą krwią, wymioty fusowate i smoliste stolce | podejrzenie perforacji |
zaburzenia połykania (dysfagia, odynofagia) | wczesne, chemiczne oparzenia GOPP |
zgaga lub pieczenie, mdłości, bóle za mostkiem | zaburzenia krzepnięcia |
niedokrwistość | zawał mięśnia sercowego lub niestabilna choroba wieńcowa |
podejrzenie obecności ciała obcego | tętniak aorty piersiowej |
niewyjaśniony spadek masy ciała w krótkim czasie | |
usuwanie polipów z przełyku lub żołądka | |
badanie kontrolne po leczeniu zachowawczym lub zabiegowym | |
Przygotowanie pacjenta do endoskopii GOPP nie jest szczególnie złożone. Istotnym jest, aby chory na 6 godzin przed badaniem nie spożywał pokarmów stałych, a na 4 godziny przed badaniem – płynów. W przygotowaniu do badania nie ma danych przemawiających za koniecznością wykonania dodatkowych badań, wyjątkiem są osoby z zaburzeniami krzepnięcia oraz osoby, u których planowane jest przeprowadzenie gastroskopii w znieczuleniu ogólnym dożylnym (5, 6). Gastroskopia, jak wszystkie badania endoskopowe, niezależnie od wieku czy płci wywołuje u pacjentów obawy natury psychicznej i fizycznej. Stres towarzyszący badanym najprawdopodobniej spowodowany jest brakiem wiedzy na temat planowanego badania, obawą przed bólem, nieprzyjemnymi dolegliwościami, takimi jak: wzdęcia brzucha, oddawanie gazów czy odbijanie, oraz lękiem przed niepomyślną diagnozą (7). Dlatego przed badaniem należy przeprowadzić z pacjentem rozmowę, wyjaśnić cele i przebieg gastroskopii, poinformować o mogących wystąpić dolegliwościach i ewentualnych powikłaniach, w zrozumiały sposób przekazać informacje o znieczuleniu. Ważną rzeczą jest uświadomienie choremu, że dobra współpraca z pielęgniarką i lekarzem oraz stosowanie się do ich zaleceń w trakcie badania w znaczący sposób przyczyniają się do sprawnego wykonania badania (8). Ze względu na możliwość zastosowania sedacji, znieczulenia ogólnego dożylnego chory powinien zgłosić się na badanie z osobą towarzyszącą (9). Właściwe przygotowanie pacjenta w znaczący sposób zmniejsza ryzyko powikłań. Na obniżenie ryzyka powikłań mają również wpływ: staranna kwalifikacja chorych do badań, określenie korzyści, jakie dana procedura przyniesie pacjentowi, ocena stanu ogólnego chorego oraz przeprowadzenie badania zgodnie z obowiązującymi standardami (10, 11). Po badaniu należy poinformować chorego na piśmie co do sposobów dalszego postępowania (ograniczenia dietetyczne, dalsze stosowanie leków) oraz o możliwości wystąpienia późnych powikłań. Trzeba również zwrócić uwagę na konieczność odbioru wyników badania (histopatologia). Zaleca się również wykonywanie okresowej oceny satysfakcji pacjenta z badania (12).
Cel pracy
Celem pracy jest określenie poziomu satysfakcji pacjentów z badań endoskopowych górnego odcinka przewodu pokarmowego w województwach pomorskim i kujawsko-pomorskim.
Materiał i metody
Materiał badań stanowiło 106 pacjentów, u których wykonano endoskopię GOPP. Badania przeprowadzono w 2015 roku w pracowniach endoskopowych na terenie województw pomorskiego oraz kujawsko-pomorskiego (Gdańsk, Bydgoszcz). Na przeprowadzenie badań uzyskano pisemną zgodę kierowników poszczególnych pracowni endoskopowych. Badania miały charakter anonimowy. Pacjenci wyrazili świadomą i dobrowolną zgodę na udział w badaniu. W pracy wykorzystano metodę sondażu diagnostycznego. Narzędzie badawcze stanowił kwestionariusz ankiety własnego autorstwa, który składał się z 3 części. Pierwsza część zawierała 8 pytań, które pozwoliły na zebranie danych społeczno-demograficznych. Druga część dotyczyła przebiegu badania. Trzecia część zawierała 5 pytań pozwalających określić poziom satysfakcji pacjenta z przebiegu badania endoskopowego oraz z uzyskanych informacji przed badaniem i po nim.
Statystyczna analiza danych została przeprowadzona przy użyciu pakietu statystycznego IBM SPSS 20 oraz arkusza kalkulacyjnego Excel 2010. Zmienne ilościowe zostały scharakteryzowane za pomocą średniej arytmetycznej, odchylenia standardowego, wartości minimalnej i maksymalnej. Natomiast zmienne typu jakościowego przedstawiono za pomocą liczności oraz wartości procentowych.
Istotność różnic pomiędzy więcej niż dwiema grupami sprawdzono testem Kruskala-Wallisa. W przypadku otrzymania istotnych statystycznie różnic pomiędzy grupami zastosowano testy post hoc Bonferroniego, a istotność różnic pomiędzy dwoma grupami wyliczono testem U Manna-Whitneya. W celu stwierdzenia powiązania siły oraz kierunku między zmiennymi zastosowano analizę korelacji, obliczając współczynniki korelacji Spearmana. Testy niezależności Chi-kwadrat wykorzystano dla zmiennych jakościowych. We wszystkich obliczeniach za poziom istotności przyjęto p < 0,05.
Wyniki
Grupę badawczą stanowiło 106 pacjentów: 55 kobiet (51,9%) i 51 mężczyzn (48,1%). Najmłodszy badany pacjent był w wieku 14 lat, najstarszy – 83 lat. Średni wiek badanych pacjentów wyniósł 48 lat (48,27%). Średnia masa ciała badanych pacjentów wyniosła 73 kg (72,51%), gdzie najniższa waga ciała badanego to 47 kg, a najwyższa – 114 kg. Większą liczbę osób przebadano w województwie kujawsko-pomorskim – 64 osoby (60,4%), w województwie pomorskim – 42 osoby (39,6%). Wykształcenie wyższe deklarowało 29 osób (27,4%), średnie – 43 osoby (40,6%), zawodowe – 24 osoby (22,6%), a 10 osób (9,4%) legitymowało się wykształceniem podstawowym. Wśród respondentów palenie tytoniu deklarowało 30 (28,3%) osób, nigdy nie paliło 13 osób (12,3%), a 63 osoby to byli palacze tytoniu. W badanej grupie najczęściej współistniejące choroby dotyczyły układu krążenia – 20 osób (17,5%), następnie choroby ze strony układu stawowo-ruchowego – 18 osób (15,8%). Cukrzyca współwystępowała u 13 pacjentów (11,4%), a 5 osób (4,4%) wskazało na choroby układu nerwowego. Brak chorób współistniejących zadeklarowało 47 badanych (41,2%). Na pytanie o doświadczenia z gastroskopią, aż 46 (43,4%) osób odpowiedziało, że jest to ich kolejne badanie, dla 60 respondentów (56,6%) było to pierwsze badanie. W celu weryfikacji założonych celów pracy, wykonano szereg szczegółowych analiz za pomocą testów statystycznych. W tabeli 2 przedstawiono wpływ wieku, płci, wykształcenia i miejsca zamieszkania na poziom uzyskanej informacji na temat gastroskopii przed badaniem. Analiza nie wykazała związku pomiędzy zmiennymi w przypadku wieku, płci i wykształcenia. Wiek, płeć i wykształcenie nie wpływają na poziom uzyskanej informacji na temat gastroskopii przed badaniem. Analiza statystyczna pokazała, że badani na terenie województwa pomorskiego posiadali wyższy poziom informacji na temat gastroskopii przed zabiegiem niż badani na terenie województwa kujawsko-pomorskiego: Z = -2,56; p < 0,010.
Tab. 2. Wiek, płeć, wykształcenie i teren wykonania badania (województwo) a poziom uzyskanej informacji na temat gastroskopii przed badaniem
Poziom informacji przed zabiegiem vs wiek | | | | N | rHO | p |
Wiek | | | | 106 | -0,05 | 0,619 |
Poziom informacji przed zabiegiem vs płeć | N | M | SD | Z | p |
Kobieta Mężczyzna | 55 51 | 2,09 2,32 | 1,19 1,41 | -0,20 | 0,840 |
Poziom informacji przed zabiegiem vs wykształcenie | N | M | SD | H | Df | p |
Podstawowe Zawodowe Średnie Wyższe | 10 24 43 29 | 3,30 3,13 3,28 3,52 | 0,82 0,85 0,93 0,69 | 3,15 | 3 | 0,369 |
Poziom informacji przed zabiegiem vs województwo | N | M | SD | Z | p |
Pomorskie Kujawsko-pomorskie | 42 64 | 3,57 3,14 | 0,67 0,91 | -2,56 | 0,010 |
Źródło: opracowanie własne
N – liczba badanych; M – wartość średnia; SD – odchylenie standardowe – miara, która określa, jak bardzo wartości danych są rozproszone wokół średniej; Z – symbol testu U Manna-Whitneya; H – symbol testu Kruskala-Wallisa; Df – stopnie swobody; p – poziom istotności; rHO – symbol testu korelacji Spearmana
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Krzesiek E, Iwańczak B: Wskazania do diagnostycznej i terapeutycznej endoskopii przewodu pokarmowego u dzieci. Prz Gastroenterol 2010; 5(4): 183-188.
2. Gilger MA: Gastroenterologic endoscopy in children: past, present, and future. Curr Opin Pediatr 2001; 13: 429-434.
3. Yamada T: Podręcznik gastroenterologii (tłum. E Małecka-Panas). Czelej, Lublin 2006.
4. Celińska-Cedro D: Powikłania endoskopii przewodu pokarmowego. Pediatr Współcz Gastroenterol Hepatol Zywienie Dziecka 2008; 10(4): 169-172.
5. McQuaid KR, Laine L: A systematic review and meta-analysis of randomized, controlled trials of moderate sedation for routine endoscopic procedures. Gastrointest Endosc 2008; 67: 910-923.
6. Zeroske J, Sivak MV Jr: The gastrointestinal assistant. [In:] Sivk MV Jr (ed.): Gastroenterologic endoscopy. WB Saunders, Philadelphia 2000: 79-94.
7. Standards of Practice Committee, Zuckerman MJ, Shen B et al.: Informed consent for GI endoscopy. Gastrointest Endosc 2007; 66: 213-218.
8. Enestvedt BK, Eisen GM, Holub J, Lieberman DA: Is the American Society of Anesthesiologists classification useful in risk stratification for endoscopic procedures? Gastrointest Endosc 2013; 77: 464-471.
9. Bambrowicz J, Cierzniakowska K. Szewczyk MT et al.: Badania endoskopowe i opieka pielęgniarska nad chorym w pracowni endoskopii. Piel Chir Angiolog 2011; 1: 1-6.
10. Kutlutürkan S, Görgülü Ü, Fesci H, Karavelioglu A: The effects of providing pre-gastrointestinal endoscopy written educational material on patients anxiety: A randomised controlled trial. Int J Nurs Stud 2010; 47(9): 1066-1073.
11. Aabakken L, Barkun AN, Cotton PB et al.: Standarized endoscopic reporting. J Gastronterol Hepatol 2014; 29(2): 234-240.
12. Kurek K, Baniukiewicz A, Białek A et al.: Wskaźniki jakości w endoskopii górnego odcinka przewodu pokarmowego – wytyczne grupy roboczej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii. Gastroenterol Prakt 2014; 3: 30-48.
13. Huppertz-Hauss G, Chengarov L, Dahler S et al.: „Drop in” gastroscopy outpatient clinic-experience after 9 months. BMC Gastroenterology 2012; 12: 12.
14. Kowsalya R, Akila P, Malarvizhi M: Effectivenes of Behavioural Intervention on Anxiety and Tolerance among Gastroscopy Patients. IJPSR 2015; 4(9): 827-830.
15. Rasool S, Ahmed S, Siddiqui S et al.: Evaluation of quality and patient satisfaction during endoscopic procedure: a cross sectional study from south Asian country. J Pak Med Assoc 2010; 60(12): 990-995.
16. Seip B, Huppertz-Hauss G, Sauar J et al.: Patients’ satisfaction: an important factor in quality control of gastroscopies. Scand J Gastroenterol 2008; 43: 1004-1011.
17. Lee HY, Lim SM, Han MA et al.: Assessment of participant satisfaction with upper gastrointestinal endoscopy in South Korea. World J Gastroenterol 2011; 17(36): 4124-4129.
18. Cohen J, Safdi MA, Deal SE et al.: Quality indicators for esophagogastroduodenoscopy. Am J Gastroenterol 2006; 101: 886-891.
19. Trevisani L, Sartori S, Gaudenzi P et al.: Upper gastrointestinal endoscopy: are preparatory interventions or conscious sedation effective? A randomized trial. World J Gastroenterol 2004; 10: 3313-3317.
20. Ladas SD, Aabakken L, Rey JF et al.: Use of sedation for routine diagnostic upper gastrointestinal endoscopy: a European Society of Gastrointestinal Endoscopy Survey of National Endoscopy Society Members. Digestion 2006; 74: 69-77.