Szacuje się, iż około 10% ogólnej liczby przepisywanych antybiotyków jest ordynowane przez lekarzy stomatologów. Najczęściej stosuje się je jako profilaktykę zakażeń zębopochodnych lub w ramach terapii przeciwbakteryjnej (1, 2). Istnieją ściśle określone wskazania dotyczące stosowania antybiotyków w stomatologii dziecięcej. Według Amerykańskiej Akademii Stomatologii Dziecięcej (American Academy of Pediatric Dentistry – AAPD) są nimi: pourazowe rany w jamie ustnej w przypadku zaistnienia ryzyka, iż są zanieczyszczone bakteriami zewnątrzpochodnymi, złamania kości szczęki i/lub żuchwy, obrażenia stawów skroniowo-żuchwowych, całkowite zwichnięcie zęba stałego, infekcja zębopochodna z towarzyszącymi objawami ogólnymi, agresywne zapalenie przyzębia, martwiczo-wrzodziejące zapalenie dziąseł lub przyzębia, bakteryjne zapalenie ślinianki przyusznej i podżuchwowej (3). Zgodnie ze zleceniami Europejskiej Akademii Stomatologii Dziecięcej (European Academy of Pediatric Dentistry – EAPD) antybiotykoterapię ogólną stosuje się w przypadku ostrego przebiegu infekcji, rozlanego stanu zapalnego z bólem (od umiarkowanego do silnego) lub gorączką, w zakażeniach rozprzestrzeniających się poza jamę ustną, w zapaleniach kości i szpiku, w znacznych urazowych uszkodzeniach tkanek miękkich, złamaniach wyrostka zębowego, po replantacji zęba, w przypadku zlokalizowanego agresywnego zapalenia przyzębia i w większości zakażeń, bez względu na przebieg i stopień nasilenia u pacjenta obciążonego ogólnie (4). U dzieci zdrowych w przypadku infekcji, która jest ograniczona miejscowo w swym przebiegu, bez wystąpienia gorączki, obrzęku twarzy i gdy możliwe jest zlikwidowanie jej przyczyny, zastosowanie antybiotyku ogólnoustrojowo nie jest wskazane (5, 6). Jako profilaktykę standardową zaleca się amoksycylinę lub ampicylinę, a w przypadku uczulenia na te antybiotyki – klindamycynę. Alternatywą penicylin są cefaleksyna, cefazolina lub ceftriakson. Cefalosporyny nie powinny być jednak stosowane u pacjentów z reakcją anafilaktyczną, obrzękiem naczyniowym w wywiadzie lub pokrzywką po przyjęciu penicyliny lub ampicyliny (4, 6). Coraz bardziej powszechnym jest także ryzyko rozwoju oporności bakterii na dostępne obecnie antybiotyki. W ciągu 4 lat (2011-2014) w krajach Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EEA) znacząco wzrósł odsetek bakterii K. pneumonie i E. coli opornych jednocześnie na fluorochinolony, cefalosporyny III generacji i aminoglikozydy. Poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa pacjentów stanowi wzrost średniej ważonej dla populacji EEA odsetka oporności K. pneumonie na karbapenemy – ważną grupę leków ostatniej szansy w leczeniu zakażeń wywołanych przez wielooporne pałeczki Gram-ujemne (7).

Kluczowe jest więc przestrzeganie zasad antybiotykoterapii i przede wszystkim ograniczenie stosowania antybiotyków wyłącznie do sytuacji, w których są konieczne.

Celem pracy było określenie rodzaju sytuacji klinicznych, w których podjęto decyzję o zastosowaniu antybiotyku ogólnie, czasie jego podawania oraz rodzaju stosowanych antybiotyków.

Przeprowadzono analizę retrospektywną dokumentacji medycznej 5100 pacjentów leczonych w latach 2013-2015 w Zakładzie Stomatologii Dziecięcej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Uzyskiwano dane dotyczące: lekarza ordynującego antybiotyk, przyczyny zastosowania antybiotykoterapii ogólnej (stany zapalane i uszkodzenia urazowe w jamie ustnej) i profilaktyki antybiotykowej przed zabiegami zagrożonymi bakteriemią (rodzaj schorzenia ogólnego). W przypadku leczenia antybiotykiem pacjentów po urazach odnotowywano rodzaj i rozległość urazu. Przeanalizowano także dane dotyczące: czasu trwania kuracji, rodzaju zastosowanego antybiotyku (mono- czy politerapia) oraz dawki, która została zlecona.