© Borgis - Nowa Stomatologia 2/2017, s. 73-79
*Ewa Krasuska-Sławińska1, Tomasz Drewniak2, Bogumiła Koeber1
Torbiele małych gruczołów ślinowych u dzieci. Postępowanie chirurgiczne. Opis trzech przypadków klinicznych
Mucous retention cysts of minor salivary glands in pediatric patients. Surgical procedures. Report of 3 cases
1Dental Surgery Clinic for Adults and Children, Children’s Memorial Health Institute, Warsaw
Head of Clinic: Agnieszka Pieniak, MSc
2Surgical Clinic, Children’s Memorial Health Institute, Warsaw
Head of Clinic: Tomasz Drewniak, MD
Streszczenie
Torbiel z wynaczynienia śluzu jest jednym ze schorzeń małych gruczołów ślinowych, które licznie występują w błonie śluzowej całej jamy ustnej. Obecna jest głównie na wardze dolnej, ale może pojawić się także na wardze górnej, błonie śluzowej policzków, podniebieniu, brzusznej powierzchni języka oraz dnie jamy ustnej. Klinicznie objawia się jako miękkie, chełboczące, niebieskoszare obrzmienie błony śluzowej. Torbiel wypełniona jest przejrzystym, żółtobrązowym, galaretowatym płynem o charakterze śluzowym. Zazwyczaj torbiele z wynaczynienia śluzu są niebolesne, a ich średnica nie przekracza 1 cm. Leczeniem z wyboru jest usunięcie torbieli i wysłanie pobranego materiału do badania histopatologicznego. W przypadku zrostu torebki torbieli z otoczeniem oraz torbieli dużych rozmiarów wykonuje się zabieg marsupializacji, czyli wycięcia przedniej ściany torbieli i połączenia jej światła z jamą ustną. Zastosowanie znajdują lasery i noże elektrochirurgiczne. W określonych przypadkach zalecona jest obserwacja zmiany. Torbiele z wynaczynienia śluzu należy różnicować z włókniakami, naczyniakami, tłuszczakami, gruczolakami wielopostaciowymi.
Celem pracy jest przedstawienie metod leczenia chirurgicznego torbieli małych gruczołów ślinowych u pacjentów pediatrycznych. Uzyskano pisemną zgodę rodziców pacjentów/opiekunów prawnych pacjentów.
Summary
Mucous retention cysts are one of diseases of minor salivary glands located in oral cavity. They occur on the inner side of the lower lip in most cases, but they can also be found on the upper lip, buccal mucosa, palate, ventral surface of the tongue and fundus of the oral cavity. They manifest as soft, bluish grey swelling of the oral mucosa. Usually they are painless and not larger than 1 cm. They are filled with lucid, yellow, mucous fluid. The treatment of mucocele is surgical excision of the lesion followed by histopatological examination. Marsupialization – surgical technique of cutting a slit into cyst – can be performed in large cyst or in cases of adhesion to underlying tissue. Laser and electrosurgery can be used. Some cases may require watchful waiting. Differential diagnosis should include fibromas, hemangiomas, lipomas, pleomorphic adenomas.
The aim of this study was to present methods of surgical treatment of minor salivary glands cysts in pediatric patients. Written consent from the subject’s parents/subject’s legal guardians was obtained.
Wprowadzenie
W błonie śluzowej jamy ustnej występują liczne gruczoły ślinowe: śluzowe, surowicze oraz mieszane śluzowo-surowicze. Jednym ze schorzeń dotykających małe gruczoły ślinowe jest torbiel zastoinowa – mucocele, zakwalifikowana przez Pindborga i Kramera jako torbiel części miękkich jamy ustnej, twarzy i szyi.
Histologicznie wyróżnia się dwa rodzaje mucocele. Pierwszy z nich – torbiel zastoinowa śluzowa – to typ retencyjny, nazywany także przewodowym, który powstaje na skutek niedrożności przewodu wyprowadzającego (1, 2). Jest zmianą wysłaną nabłonkiem przewodowym. Torbiele tego typu pojawiają się u osób powyżej 50. roku życia w drobnych gruczołach ślinowych, prawie nigdy w wardze dolnej. Ten rodzaj torbieli zakwalifikowany został przez Kaczmarzyka do śluzowych torbieli zastoinowych (ang. mucous retention cyst – MRC). Zlokalizowany najczęściej w dnie jamy ustnej i błonie śluzowej języka (3).
Druga postać torbieli – tzw. postać z wynaczynienia – to typ pozaprzewodowy, w którym nie stwierdza się wysłania nabłonkowego, tylko otoczkę z tkanki ziarninowej, co klasyfikuje ją jako torbiel rzekomą. Powstaje ona na skutek urazowego przecięcia przewodu wyprowadzającego, co powoduje gromadzenie się śluzu w tkance łącznej poza jego światłem (1, 2). Został zakwalifikowany przez Kaczmarzyka jako torbiel z wynaczynienia śluzu (ang. mucous extravasation cyst – MEC) – mucocele. Ten typ torbieli najczęściej występuje w obrębie wargi dolnej (80%) (3), zazwyczaj w 2. dekadzie życia.
Obraz kliniczny
Klinicznie torbiel zastoinowa objawia się jako miękkie, chełboczące, niebieskoszare obrzmienie o średnicy zazwyczaj nieprzekraczającej 1 cm. Jest dobrze odgraniczone od otoczenia, a błona śluzowa ją pokrywająca jest napięta (ryc. 1). Wypełnione jest przejrzystym, żółtobrązowym, galaretowatym płynem. Zazwyczaj torbiele zastoinowe są niebolesne.
Ryc. 1. Obraz kliniczny torbieli zastoinowej ślinowej (przypadek 1)
Leczenie
Leczeniem z wyboru jest usunięcie zmiany przez chirurgiczne wyłuszczenie torebki torbieli, a w przypadku zrostu torebki torbieli z otoczeniem oraz torbieli dużych rozmiarów wykonuje się zabieg marsupializacji, czyli wycięcia przedniej ściany torbieli i połączenia jej światła z jamą ustną (metoda stosowana raczej przy torbielach dużych gruczołów ślinowych) (1, 2).
Przygotowanie do zabiegu
Przed przystąpieniem do zabiegu należy zdezynfekować pole operacyjne. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym lub – w przypadku małych dzieci lub pacjentów niewspółpracujących – w znieczuleniu ogólnym.
Podając znieczulenie miejscowego, należy zwrócić uwagę na fakt, że podanie środka znieczulającego nasiękowo może zniekształcić podłoże. Dlatego zaleca się wykonanie znieczulenia przewodowego, a jeśli jest to niemożliwe – nasiękowego w odległości co najmniej 1 cm od zmiany. Podanie środka znieczulającego z dodatkiem środków zwężających naczynia zapewnia mniejsze krwawienie podczas zabiegu. Pomiędzy podaniem znieczulenia a rozpoczęciem zabiegu powinno minąć około 10 minut.
W przypadku usuwania torbieli warg wymagane jest unieruchomienie podłoża, co uzyskujemy przez obustronne wywinięcie wargi palcami przez asystę. Równocześnie uzyskuje się uciśnięcie tętnic wargowych, co zmniejsza krwawienie. Można zastosować także odpowiednie instrumenty, jak haki chirurgiczne czy „lejce” – szwy założone głęboko w tkankach i w pewnej odległości od miejsca operowanego (2).
Postępowanie chirurgiczne
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Krasuska-Sławińska E, Koeber B, Pronicki M et al.: Torbiele zastoinowe małych gruczołów ślinowych u dzieci w materiale własnym Poradni Chirurgii Stomatologicznej dla Dzieci Instytutu Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie. Mag Stomatol 2014; 24(11): 62-65.
2. Peterson LI, Ellis E, Hupp J, Tucker M: Chirurgia stomatologiczna i szczękowo-twarzowa. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2001: 517-539, 543-566.
3. Kaczmarzyk T (red.): Torbiele obszaru szczękowo-twarzowego. Wydawnictwo Kwintesencja, Warszawa 2015: 192-199.
4. Bednarz W, Olrchel-Bednarz M: Torbiel śluzowa gruczołu ślinowego (mucocele) – diagnostyka, metodologia postępowania leczniczego. Opis przypadku. E-Dentico 2009; 1(21): 65-72.
5. Levine R, Vitruc P: Laser mucocele removal in pediatric patients. Dentaltown.com (continuing education future) September 2016: 104-109.
6. Jankowska-Bugaj M, Dudko A, Kurnatowska A: Zastosowanie lasera diodowego w chirurgii tkanek miękkich jamy ustnej. e-Dentico 2012; 3(37): 8-20.
7. Ratajek-Gruda M, Szczepkowska A, Osica P et al.: Mucocele operowana nożem elektrycznym – opis przypadku. Journal of Education, Health and Sport 2016; 6(6): 6.