Streszczenie
Wstęp. Szeroka wiedza na temat funkcji śliny oraz złożoności procesów zachodzących w jamie ustnej jednoznacznie sugeruje, że zaburzenia jej wydzielania mogą doprowadzić do szeregu zmian patologicznych.
Cel pracy. Celem pracy było przedstawienie aktualnych danych na temat roli śliny w kontroli procesu próchnicowego w populacji osób dorosłych, z uwzględnieniem zjawiska coraz częściej występującej kserostomii.
Materiał i metody. W opracowaniu dokonano przeglądu badań naukowych oceniających związek pomiędzy wybranymi składnikami śliny a występowaniem choroby próchnicowej u osób dorosłych.
Wyniki. Analizowane wyniki badań potwierdziły, że główną przyczyną zaburzeń wydzielania śliny w grupie osób dorosłych jest powszechna farmakoterapia związana z leczeniem chorób ogólnoustrojowych. Niedobór wydzielanej śliny, a przez to upośledzone właściwości mechaniczne i oczyszczające czy też zmiany w jej parametrach jakościowych przyczyniają się do: wzrostu akumulacji płytki nazębnej, powolnego usuwania cukrów z jamy ustnej oraz rozwoju ognisk próchnicowych. Objawem obniżonego wydzielania śliny mogą być również: zmiany na błonie śluzowej o charakterze zanikowym, zmiany zabarwienia śluzówek, skłonność do owrzodzeń i zapaleń oraz powiększone i bolesne przy dotyku gruczoły ślinowe.
Wnioski. Pacjentów dotkniętych suchością jamy ustnej należy mobilizować do codziennej samokontroli stanu błony śluzowej, jak również twardych tkanek zębów oraz zachęcać do aktywnego udziału w leczeniu dolegliwości zarówno poprzez stosowanie odpowiednich środków, jak również wykształcenie właściwych nawyków powodujących zmniejszenie dolegliwości.

Summary
Introduction. Extensive knowledge on the functions of saliva and the complexity of the processes in the oral cavity clearly indicates that impaired salivary secretion can lead to multiple oral pathologies.
Aim. The aim of the study was to present current data on the role of saliva in adults in relation to the increasingly common xerostomia and dental caries control.
Material and methods. An analysis of scientific publications was performed to identify the relationship between salivary factors and dental caries in adults.
Results. Our findings confirm that the widespread use of pharmacotherapy connected with systemic disease treatment is the main reason for disturbances in saliva secretion among adults. Insufficient salivary secretion and, consequently, impaired mechanical and cleaning properties or changes in the qualitative salivary parameters contribute to increased dental plaque accumulation, decreased removal of sugars from the oral cavity and the development of tooth decay. The symptoms of decreased salivary secretion may also include changes of the oral mucosa, such as atrophy, mucosal discoloration, susceptibility to ulceration and inflammation, as well as enlarged salivary glands tender to palpation.
Conclusions. Patients with oral dryness should be encouraged to develop everyday self-control of the state of their oral mucosa and hard tooth tissues as well as to actively participate in the process of treatment through the use of proper products and developing proper habits which can reduce the symptoms.