*Natalia Dobros
Zioła o działaniu uspokajającym i przeciwdepresyjnym
Herbs with sedative and antidepressant effects
Zakład Chemii Fizycznej, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik Zakładu: dr hab. n. farm. Maciej Dariusz Pisklak
Streszczenie
Z roku na rok w poradniach zdrowia psychicznego przybywa osób cierpiących na bezsenność, zaburzenia lękowe i depresję. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia na depresję choruje ponad 300 milionów osób, z czego aż 1,5 miliona w Polsce. Potwierdzoną skuteczność w profilaktyce i leczeniu chorób układu nerwowego mają kłącze i korzeń kozłka lekarskiego (Valerianae radix et rhizomae), liść melisy lekarskiej (Melissae folium), szyszki chmielu zwyczajnego (Lupuli strobili), kwiat lawendy wąskolistnej (Lavandulae flos) oraz ziele dziurawca zwyczajnego (Hyperici herba). Poniższy artykuł zawiera przegląd literatury, w której oceniane były właściwości uspokajające, nasenne, przeciwlękowe i przeciwdepresyjne powyższych ziół. W przedstawionych badaniach wykorzystywano między innymi testy na zwierzętach. Porównywano działanie preparatów roślinnych z lekami syntetycznymi lub zawierającymi placebo. Za właściwości lecznicze omawianych ziół odpowiedzialne są związki należące do różnych grup chemicznych. Należą do nich składniki olejków eterycznych, flawonoidy, irydoidy, kwasy goryczowe, kwasy fenolowe, naftodiantrony oraz pochodne floroglucyny. Leki roślinne odpowiednio dawkowane działają w sposób łagodny i bezpieczny, nie powodując poważnych skutków ubocznych i uzależnień.
Summary
Insomnia, anxiety disorders and depression are becoming more common in recent years. According to World Health Organization, more than 300 million people of all ages suffer from depression, among them 1.5 million people in Poland. Herbal materials, such as valerian root and rhizome (Valerianae radix et rhizomae), lemon balm (Melissae folium), hops (Lupuli strobili), lavender flower (Lavandulae flos) and St. John’s wort (Hyperici herbae), can be used for prevention and treatment of nervous system disorders. Here, the literature concerning sedative, hypnotic, anxiolytic and antidepressant properties of these plants is reviewed. In the presented studies behavioural tests on animals were used. The therapeutic effects of plant extracts were compared with placebo or synthetic drugs. Pharmacologically active compounds which are responsible for the therapeutic properties belong to different chemical groups. Those are such compounds as constituents of essential oils, flavonoids, iridoids, bitter acids, phenolic acids, naphthodianthrones and prenylated phloroglucinols. Plant medicines, if dosed properly, work in a mild and safe way without causing serious side effects and addictions.
Wstęp
W obecnych czasach intensywne życie, ciągły pośpiech, stres, niedosypianie i wypalenie zawodowe przyczyniają się do rozwoju chorób układu nerwowego. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia na depresję choruje ponad 300 milionów ludzi. W ciągu ostatnich 10 lat ich liczba wzrosła o ponad 18%. W Polsce zmaga się z nią aż 1,5 miliona osób, a jedynie co trzecia z nich podejmuje leczenie. Ponad 80% Polaków dotkniętych tą chorobą to osoby w wieku 30-59 lat. Stany niepokoju, lęku, nastroje depresyjne, bezsenność oraz zaburzenia emocjonalne można skutecznie leczyć odpowiednio dobranymi lekami ziołowymi. Wykazują one wielokierunkowe działanie, wpływając na strefę psychiczną oraz łagodząc dolegliwości neurowegetatywne, takie jak stany skurczowe w obrębie przewodu pokarmowego, przyspieszenie akcji serca, uderzenia gorąca. Leki roślinne działają łagodniej i wymagają dłuższego stosowania niż leki syntetyczne, ale przy prawidłowym dawkowaniu rzadziej powodują skutki uboczne. Do surowców o właściwościach uspokajających i przeciwdepresyjnych zaliczamy między innymi: kłącze i korzenie kozłka, liść melisy, szyszki chmielu, kwiat lawendy i ziele dziurawca.
Kozłek lekarski
Kozłek lekarski (Valeriana officinalis L.) jest rośliną wieloletnią należącą do rodziny Kozłkowatych (Valerianaceae). Pod względem botanicznym jest gatunkiem zbiorowym, obejmującym kilka odmian różniących się budową morfologiczną oraz składem chemicznym. Występuje w Europie, Ameryce Północnej, Azji Zachodniej, Japonii i Mandżurii. W stanie naturalnym rośnie na wilgotnych łąkach, torfowiskach i w zaroślach. Surowiec do celów farmaceutycznych pozyskiwany jest z upraw (1). Kozłek lekarski ma krótkie kłącze, z którego wyrastają liczne i cienkie korzenie przypominające koźlą brodę. W pierwszym roku wegetacji kozłek wykształca rozetę liści, w kolejnym prosto wzniesioną, ulistnioną łodygę dorastającą do 2 m wysokości. Pierzaste liście ułożone są naprzeciwlegle, a jasnoróżowe kwiaty zebrane na szczycie w baldachokształtne wiechy. Owocem jest niełupka opatrzona pierzastym puchem (2, 3).
Surowcem leczniczym są kłącza i korzenie (Valerianae radix et rhizomae), zebrane późną jesienią w drugim roku wegetacji. Zawartość poszczególnych związków zależy od odmiany, warunków środowiskowych, okresu zbioru oraz sposobu suszenia. Głównymi związkami biologicznie czynnymi są walepotriaty występujące w ilości 1-2%. Pod względem chemicznym są to irydoidy estrowe – waltrat, izowaltrat, acetylowaltrat, dihydrowaltrat i ester kwasu monowalerianowego (1, 4). Walepotriaty są związkami nietrwałymi, rozkładającymi się w trakcie suszenia w temperaturze wyższej niż 35°C lub podczas przechowywania surowca do nieczynnych farmakologicznie związków, m.in. baldrynalu i homobaldrynalu. Surowiec zawiera również nietrwały glikozydowy ester irydoidowy – walerozyd (5).
Drugą grupę substancji czynnych surowca stanowią składniki olejku eterycznego występującego w ilości 0,5-2%. Olejek zawiera monoterpeny: α-pinen, β-pinen, β-felandren, borneol, eugenol, kamfen, limonen, p-cymen, octan bornylu oraz frakcję seskwiterpenową, do której należą: waleranon, wolwalerenon A, walerenol, warelianon, oriwalerianol, β-bisabolen, γ-kadinen, walerenal oraz kwasy: walerenowy, acetoksywalerenowy i hydroksywalerenowy (4, 6-8). Za charakterystyczny zapach wysuszonego surowca odpowiadają estry kwasu walerianowego i izowalerianowego z eugenolem, izoeugenolem i borneolem (1). Kłącze kozłka zawiera ponadto flawonoidy: 6-metyloapigeninę, 2S-(–)-hesperydynę, linarynę (9, 10); kwasy fenolowe: kwas chlorogenowy, kawowy, izoferulowy; aminokwasy: kwas γ-aminomasłowy (GABA), glutaminę, argininę; lignany: hydroksypinorezinol oraz alkaloidy, takie jak aktynidyna, walerianina, chatynina i walerina, powstające prawdopodobnie w wyniku suszenia surowca (5, 7).
Wyniki badań wskazują, że właściwości sedatywne, ułatwiające zasypianie i przeciwlękowe, są efektem działania różnych grup związków. Fernández i wsp. (9) wykazali, że flawonoid linaryna odznacza się właściwościami uspokajającymi. W badaniach na myszach wykazali również, że linaryna podawana jednocześnie z kwasem walerenowym wydłuża czas snu wywołanego przez tiopental. Właściwości uspokajające i wzmacniające sen posiada także 2S-(–)-hesperydyna. Marder i wsp. (10) stwierdzili ponadto, że 6-metyloapigenina, mająca działanie anksjolityczne, wzmaga właściwości nasenne 2S-(–)-hesperydyny.
Vorbach i wsp. (11) przeprowadzili badania nad bezsennością na grupie 121 ochotników. Zakwalifikowane osoby nie miały zdiagnozowanej depresji ani nie przyjmowały leków mogących zakłócać sen. Przez 28 dni pacjenci otrzymywali etanolowy wyciąg z kozłka. Wyraźną poprawę snu uzyskano w grupie przyjmującej wyciąg już po 14 dniach, w tym 66% pacjentów efekt jego działania określiło jako bardzo dobry lub dobry. Jedynie w dwóch przypadkach pojawił się poranny ból głowy i odczucie oszołomienia.
Kozłek lekarski może być także alternatywą dla tradycyjnych leków przeciwlękowych, powodujących wiele skutków ubocznych. Murphy i wsp. (12) obserwowali zachowanie szczurów w podwyższonym labiryncie krzyżowym. Test ten jest powszechnie stosowanym modelem do badania lęku, opierającym się na naturalnej awersji gryzoni do eksplorowania podwyższonych i otwartych przestrzeni. Labirynt składa się z czterech ramion, ułożonych na krzyż, przy czym tylko dwa z nich mają ściany. Zwierzęta podzielono na kilka grup, z których każda otrzymała inny lek, a następnie umieszczono je w labiryncie. W trakcie badań zauważono znaczne obniżenie zachowań lękowych u zwierząt, którym zaaplikowano kwas walerenowy, kwas walerenowy w połączeniu z kwasem γ-aminomasłowym (GABA) oraz ekstrakt z kozłka. Otrzymane wyniki były porównywalne do wyników uzyskanych u zwierząt, które otrzymały diazepam. Również doświadczenia przeprowadzone przez Hattesohla i wsp. (13) potwierdziły wyraźny anksjolityczny efekt ekstraktów z kozłka.
Zespół Hattesohla (13) analizował również właściwości przeciwdepresyjne ekstraktów etanolowych i metanolowych z kozłka. W badaniu wykorzystano test wymuszonego pływania (test Porsolta). Zwierzęta po 5 godz. od otrzymania ekstraktów zostały umieszczone w cylindrze wypełnionym wodą. Mierzono czas, w jakim pozostawały w bezruchu w ciągu 5 min w trakcie badania. Skrócenie czasu bezruchu wskazywało na efekt przeciwdepresyjny badanych ekstraktów.
Razlog i wsp. (14) stwierdzili, że nalewka z korzeni kozłka ma wpływ na łagodzenie objawów ADHD – zespołu nadpobudliwości psychoruchowej. Doświadczenie zostało przeprowadzone na grupie 30 dzieci, w której przeważali chłopcy w wieku ok. 8 lat. Dzieci podzielono na trzy grupy. Pierwsza dostawała wyciąg z kozłka, druga ten sam wyciąg trzykrotnie rozcieńczony, a trzecia placebo. Pacjenci otrzymywali 10 kropli trzy razy dziennie. W ciągu 2 tyg. trwania doświadczenia obserwowano zachowanie dzieci. Poprawa w zachowaniu nastąpiła u obu grup przyjmujących nalewkę z kozłka.
Mechanizm działania kozłka lekarskiego jest związany między innymi z hamowaniem wychwytu zwrotnego kwasu γ-aminomasłowego i stymulowaniem uwalniania GABA z zakończeń nerwowych. Poza tym wyizolowany kwas walerenowy zapobiega enzymatycznej degradacji GABA. Wzrost stężenia GABA powoduje otwarcie kanałów jonowych w błonie komórek nerwowych i zwiększony przepływ jonów chlorkowych do wnętrza komórki. Skutkuje to zmniejszeniem pobudliwości neuronów i hamowaniem odpowiedzi na bodźce (12).
Kozłek lekarski wykazuje pozytywne działanie również w połączeniu z innymi ziołami o właściwościach uspokajających, np. z liśćmi melisy i szyszkami chmielu. Preparaty z kozłka lekarskiego należy stosować nie dłużej niż miesiąc, ponieważ mogą powodować skutki uboczne, takie jak mdłości i bóle brzucha. Nie powinny ich przyjmować kobiety w ciąży oraz karmiące piersią (5).
Melisa lekarska
Melisa lekarska (Melissa officinalis L.) jest rośliną wieloletnią należącą do rodziny Jasnotowatych (Lamiaceae). Pochodzi ze wschodnich obszarów basenu Morza Śródziemnego. Występuje w Europie oraz umiarkowanych strefach Azji i Ameryki Północnej. W Polsce pochodzi głównie z upraw. Melisa jest rośliną miododajną. Świeżym zielem pszczelarze nacierają nowy ul, co ma ułatwić zagnieżdżenie się w nim młodego roju, stąd ludowe nazwy „rojownik” i „pszczelnik”. Melisa dorasta do 100 cm wysokości, ma ułożone naprzeciwlegle sercowate liście o ząbkowanych brzegach. Drobne kwiaty, początkowo żółtawe, z czasem bielejące, wyrastają w kątach liści. Kwitnie od czerwca do września (1, 3, 15).
Surowcem leczniczym są liście i ulistnione szczyty pędów (Melissae folium) zebrane w okresie poprzedzającym kwitnienie i wysuszone w temp. nieprzekraczającej 35°C (2). Surowiec zawiera od 0,06 do 0,3% olejku eterycznego, w skład którego wchodzą: izomeryczne aldehydy monoterpenowe – cytral A (geranial) i cytral B (neral), nadające liściom cytrynowy zapach, cytronelal, linalol, geraniol oraz seskwiterpeny: β-kariofilen i germakren D. Liście melisy są bogate w fenolokwasy: pochodne kwasu cynamonowego (kwas kawowy, chlorogenowy, rozmarynowy, ferulowy, elagowy) i kwasu benzoesowego (kwas galusowy). Surowiec zawiera ponadto flawonoidy (glikozydy luteoliny, kwercetyny, apigeniny oraz izokwercytrynę, hesperydynę, naryngeninę, kemferol, rutynę i glukuronid luteoliny), związki triterpenowe (kwas ursolowy i oleanolowy), garbniki, gorycze oraz śluzy (16-19).
Melisa lekarska jest stosowana w stanach pobudzenia nerwowego, niepokoju, bezsenności oraz w związanych z nimi zaburzeniach rytmu serca i pracy przewodu pokarmowego. Ponadto lecznicze właściwości olejku eterycznego z liści melisy są wykorzystywane w aromaterapii (7). Badania Ballard i wsp. (20) obejmowały pacjentów z zaawansowaną demencją, u których występowały pobudzenie, agresja słowna lub psychiczna. Podczas leczenia pacjentom smarowano ramiona i twarz olejkiem melisowym. Po 4 tyg. obserwowano zmniejszenie natężenia pobudzenia towarzyszącego demencji o 30% u pacjentów w grupie leczonej i o 14% w grupie przyjmującej placebo. Nastąpiła także poprawa jakości życia, wyrażająca się zwiększeniem czasu spędzanego w towarzystwie innych ludzi. Otrzymane wyniki wskazują, że za działanie sedatywne melisy są odpowiedzialne składniki olejku eterycznego.
Przeciwlękowe działanie wodnych ekstraktów z liści melisy stwierdzili Miladi-Gorgi i wsp. (21). Badanym zwierzętom podawano różne dawki wodnych ekstraktów z melisy w ilości: 5, 10, 25 i 50 mg/kg, a w grupie kontrolnej wodę w ilości 10 ml/kg. Aby zwiększyć aktywność i ciekawość zwierząt, umieszczono je na 5 min w pomieszczeniu z czarnymi ścianami od wewnątrz. Następnie zwierzęta przenoszono do labiryntu i oceniano ich reakcje lękowe. W grupie, która otrzymała najmniejsze dawki wodnych ekstraktów z melisy (5 mg/kg), obserwowano zmniejszenie zachowań lękowych, zwierzęta częściej wchodziły do labiryntu i spędzały w nim więcej czasu. Natomiast wyższe dawki działały nasennie. Również wodno-etanolowy ekstrakt z liści melisy podawany myszom działał uspokajająco oraz nasilał sen zapoczątkowany przez podanie barbituranów (22).
Mirghafourvand i wsp. (23) przeprowadzili badania nad skutecznością melisy lekarskiej w łagodzeniu objawów PMS – zespołu napięcia przedmiesiączkowego, objawiającego się przede wszystkim rozdrażnieniem, zmiennością nastroju, płaczliwością. W doświadczeniu uczestniczyły studentki, które otrzymywały kapsułki zawierające 500 mg sproszkowanych liści melisy. Kobiety przyjmowały leki dwa razy dziennie podczas fazy lutealnej w dwóch kolejnych cyklach menstruacyjnych. Własne obserwacje zapisywały w kwestionariuszu DRSP (Daily Record of Severity of Problem). Zarówno po pierwszym, jak i drugim miesiącu stosowania kapsułek z melisą stwierdzono wyraźne zmniejszenie występowania objawów PMS.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Lamer-Zarawska E, Niedworok J. Surowce i preparaty o działaniu uspokajającym i nasennym. Fitoterapia i leki roślinne. Wyd 1. Wyd Lek PZWL, Warszawa 2007; 110-20.
2. Olechnowicz-Stępień W, Lamer-Zarawska E. Rośliny w chorobach układu nerwowego. Rośliny lecznicze stosowane u dzieci. Wyd 2. Wyd Lek PZWL, Warszawa 1989; 179-83.
3. Senderski ME. Prawie wszystko o ziołach. Wyd Mateusz E Senderski, Podkowa Leśna 2004.
4. Zhou Y, Fang Y, Gong Z-F i wsp. Two new terpenoids from Valeriana officinalis. Chin J Nat Med 2009; 7(4):270-3.
5. Monografia EMEA: European Medicines Agency. Herbal medicines for human use 2015.
6. Wang P-C, Ran X-H, Chen R i wsp. Volvalerenone A, a new type of mononorsesquiterpenoid with an unprecedented 3,12-oxo bridge from Valeriana officinalis. Tetrahedron Lett 2010; (51):5451-3.
7. Matławska I. Chinony. Terpeny. Olejki eteryczne. Farmakognozja. Wyd UM, Poznań 2008; 175-7, 203-4, 318-66.
8. Barnes J, Anderson LA, Phillipson JD. Herbal medicines. 3rd ed., Pharmaceutical Press 2007.
9. Fernández S, Wasowski C, Paladini AC i wsp. Sedative and sleep-enhancing properties of linarin, a flavonoid-isolated from Valeriana officinalis. Pharmacol Biochem Behav 2004; (77):399-404.
10. Marder M, Viola H, Wasowski C i wsp. 6-Methylapigenin and hesperidin: new valeriana flavonoids with activity on the CNS. Pharmacol Biochem Behav 2003; (75):737-45.
11. Vorbach EU, Görtelmeyer R, Bruning J. Therapie von insomnien: wirksamkeit und verträglichkeit eines baldrianpräparats. Psychopharmakotherapie 1996; (3):109-15.
12. Murphy K, Kubin ZJ, Shepherd JN i wsp. Valeriana officinalis root extracts have potent anxiolytic effects in laboratory rats. Phytomed 2010; (17):674-8.
13. Hattesohl M, Feistel B, Sievers H i wsp. Extracts of Valeriana officinalis L. s.l. show anxiolytic and antidepressant effects but neither sedative nor myorelaxant properties. Phytomed 2008; (15):2-15.
14. Razlog R, Pellow J, White SJ. A pilot study on the efficacy of Valeriana officinalis mother tincture and Valeriana officinalis 3 x in the treatment of attention deficit hyperactivity disorder. Health SA Gesondheid 2012; 17(1):1-7.
15. Halarewicz A. Atlas ziół. Kulinarne wykorzystanie roślin dziko rosnących. Wyd SBM, Warszawa 2015.
16. Carnat AP, Carnat A, Fraisse D i wsp. The aromatic and polyphenolic composition of lemon balm (Melissa officinalis L. subsp. officinalis) tea. Pharm Acta Helv 1998; (72):301-5.
17. Pereira RP, Boligon AA, Appel AS i wsp. Chemical composition, antioxidant and anticholinesterase activity of Melisa officinalis. Ind Crop Prod 2014; (53):34-45.
18. Heitz A, Carnat A, Fraisse D i wsp. Luteolin 3’-glucuronide, the major flavonoid from Melissa officinalis subsp. officinalis. Fitoter 2000; (71):201-2.
19. Shakeri A, Sahebkar A, Javadi B. Melissa officinalis L. – a review of its traditional uses, phytochemistry and pharmacology. J Ethnopharmacol 2016; (188):204-28.
20. Ballard CG, O’Brien JT, Reichelt K i wsp. Aromatherapy as a safe and effective treatment for the management of agitation in severe dementia: The results of a double-blind, placebo-controlled trial with Melissa. J Clin Psych 2002; 63:553-8.
21. Miladi-Gorgi H, Vafaee A, Rashidi-Poor A i wsp. The role of opioid receptors on anxiolytic effects of the aqueous extract of Melissa officinalis in mice. RJMS 2005; 12(47):145-53.
22. Soulimani R, Fleurentin J, Mortier F i wsp. Neurotropic action of the hydroalcoholic extract of Melissa officinalis in the mouse. Planta Med 1991; 57(2):105-9.
23. Mirghafourvand M, Malakouti J, Charandabi SMA i wsp. The efficacy of lemon balm (Melissa officinalis L.) alone and combined with lemon balm – Nepeta menthoides on premenstrual syndrome and quality of life among students: a randomized controlled trial. J Herb Med 2016; (6):142-8.
24. Alijaniha F, Naseri M, Afsharypuor S i wsp. Heart palpitation relief with Melissa officinalis leaf extract: double blind, randomized, placebo controlled trial of efficacy and safety. J Ethnopharmacol 2015; (164):378-84.
25. Katz M, Levine AA, Kol-Degani H i wsp. A compound herbal preparation (CHP) in the treatment of children with ADHD: a randomized controlled trial. J Atten Disord 2010; 14(3):281-91.
26. Zanoli P, Zavatti M. Pharmacognostic and pharmacological profile of Humulus lupulus L. J Ethnopharmacol 2008; 116:383-96.
27. Schiller H, Forster A, Vonhoff C i wsp. Sedating effects of Humulus lupulus L. extracts. Phytomed 2006; 13:535-41.
28. Zanoli P, Rivasi M, Zavatti M i wsp. New insight in the neuropharmacological activity of Humulus lupulus L. J Ethnopharmacol 2005; 102:102-6.
29. Widy-Tyszkiewicz E, Schminda R. A randomized double blind study of sedative effects of phytotherapeutic containing valerian, hops, balm and motherwort versus placebo. Herba Pol 1997; 43(2):154-9.
30. Aghamiri V, Mirghafourvand M, Mohammad-Alizadeh-Charandabi S i wsp. The effect of hop (Humulus lupulus L.) on early menopausal symptoms and hot flashes: A randomized placebo-controlled trial. Complement Ther Clin Pract 2016; 23:130-5.
31. Linck VM, da Silva AL, Figueiró M i wsp. Inhaled linalool-induced sedation in mice. Phytomed 2009; 16(4):303-7.
32. Kritsidima M, Newton T, Asimakopoulou K. The effects of lavender scent on dental patient anxiety levels: a cluster randomized-controlled trial. Commun Dent Oral Epidemiol 2010; 38:83-7.
33. Kageyama A, Ueno T, Oshio M i wsp. Antidepressant-like effects of an aqueous extract of lavender (Lavandula angustifolia Mill.) in rats. Food Sci Technol Res 2012; 18(3):473-9.
34. Fissler M, Quante A. A case series on the use of lavandula oil capsules in patients suffering from major depressive disorder and symptoms of psychomotor agitation, insomnia and anxiety. Complement Ther Med 2014; 22:63-9.
35. Parvin N, Farzaneh S, Nikfarjam M i wsp. The effect of Lavandula angustifolia in the treatment of depression. Eur Psychiatr 2011; 26(Suppl):624.
36. Nahrstedt A, Butterweck V. Biologically active and other chemical constituents of the herb of Hypericum perforatum L. Pharmacopsychiatry 1997; 30:129-34.
37. Dordević AS. Chemical composition of Hypericum perforatum L. essential oil. Adv Technol 2015; 4(1):64-8.
38. Butterweck V, Jürgenliemk G, Nahrstedt A i wsp. Flavonoids from Hypericum perforatum show antidepressant activity in the forced swimming test. Planta Med 2000; 66:3-6.
39. Butterweck V, Schmidt M. St. John’s wort: role of active compounds for its mechanism of action and efficacy. Wien Med Wochenschr 2007; 157(13-14):356-61.
40. Cervo L, Rozio M, Ekalle-Soppo CB i wsp. Role of hyperforin in the antidepressant-like activity of Hypericum perforatum extracts. Psychopharmacol 2002; 164:423-8.
41. Tian J, Zhang F, Cheng J i wsp. Antidepressant-like activity of adhyperforin, a novel constituent of Hypericum perforatum L. Sci Rep 2014; 4:5632.
42. Butterweck V, Petereit F, Winterhoff H i wsp. Solubilized hypericin and pseudohypericin from Hypericum perforatum exert antidepressant activity in the forced swimming test. Planta Med 1998; 64:291-4.
43. Brrattstrom A. Long-term effects of St. John’s wort (Hypericum perforatum): a 1-year safety study in mild to moderate depression. Phytomed 2009; 16:277-83.
44. Stevinson C, Ernst E. A pilot study of Hypericum perforatum for the treatment of premenstrual syndrome. Br J Obstet Gynaecol 2000; 107:870-6.
