*Bartłomiej Tyzo1, Wojciech Czyżewski2, Dariusz Szczepanek1, Tomasz Trojanowski1
Torbiel pajęczynówki jako przyczyna płynotoku nosowego u pacjentki z ciężką wadą zastawkową serca
Arachnoid cyst as a cause of rhinorrhea in a patient with a severe heart valve defect
1Katedra i Klinika Neurochirurgii i Neurochirurgii Dziecięcej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Tomasz Trojanowski
2Zakład Dydaktyki i Symulacji Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Kierownik Zakładu: dr hab. med. Kamil Torres
Streszczenie
Zgodnie z klasyfikacją płynotoków zaproponowaną przez Ommaya wśród nieurazowych płynotoków można wyróżnić: wysokociśnieniowe – związane z guzami wewnątrzczaszkowymi, wodogłowiem czy łagodnym nadciśnieniem wewnątrzczaszkowym, oraz normotensyjne – związane z wadami wrodzonymi czaszki, ogniskowym zanikiem struktur podstawy czaszki lub erozją kostną w przebiegu zapalenia czy martwicy. Termin „płynotok spontaniczny” odnosi się zazwyczaj do wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego niekojarzonego z urazem głowy (w tym operacyjnym), malformacją czaszki, guzem czy radioterapią. W zależności od źródła częstość płynotoków nieurazowych szacuje się na 6 do 23% wszystkich przypadków płynotoków.
Prezentujemy przypadek 62-letniej chorej przyjętej do Kliniki Neurochirurgii i Neurochirurgii Dziecięcej w Lublinie z powodu spontanicznego wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego poprzez lewy przewód nosowy z rozpoznaną w badaniu MR głowy torbielą pajęczynówki okolicy nadsiodłowej, wpuklającą się do siodełka tureckiego i zatoki klinowej. Zaopatrzenie rzadko spotykanego rodzaju płynotoku nosowego u chorej z ciężką stenozą aortalną, nadciśnieniem płucnym i innymi obciążeniami internistycznymi stanowiło duże wyzwanie neurochirurgiczne pod względem zastosowanej opieki okołooperacyjnej, diagnostyki płynotoku oraz techniki operacyjnej.
Summary
Accordingly to the classification of rhinorrhea presented by Ommaya, regarding non-traumatic rhinorrhea, you can differentiate: high pressure leaks – connected with intracranial tumors with hydrocephalus or intracranial hypertension and normal pressure leaks – tied with congenital cranial defects, focal cranial base atrophy or osseus erosion due to inflammation or necrosis. The term “spontaneous rhinorrhea” usually refers to cerebro-spinal fluid (CSF) leakage not associated with head trauma (also operational trauma), skull malformation, tumor or radiotherapy. Depending on the source, the frequency of non-traumatic rhinorrhea ranges from 6 to 23% of all rhinorrhea cases.
We present a case of a 62-year old female patient admitted to the Department of Neurosurgery and Paediatric Neurosurgery, Medical University in Lublin due to spontaneous CSF leak through the left nasal cavity, after which MR testing showed a suprasellar arachnoid cyst protruding to the sella turcica and sphenoid sinus. Management of this rarely seen condition in a patient with aortic stenosis, pulmonary hypertension and other serious comorbidities created a large neurosurgical challenge in terms of peri-operative care, rhinorrhea diagnostics as well as operational techniques.
Wstęp
Spontaniczny płynotok nosowy jest rzadką jednostką chorobową, bywa mylony z alergicznym nieżytem nosa lub innymi stanami związanymi z wyciekiem wydzieliny przez nozdrza. Pierwszy wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego przez nos zaobserwowany został i opisany już 200 lat p.n.e. przez Galena i aż do XIX wieku pozostawał uznawany za stan fizjologiczny. Dopiero badania brytyjskiego chirurga i profesora laryngologii sir St. Clair Thomsona doprowadziły do wyodrębnienia płynotoku jako oddzielnej jednostki chorobowej. W 1968 roku Ommaya wspólnie z innymi autorami podzielili płynotoki nieurazowe na wysokociśnieniowe oraz normotensyjne (1). Pojawienie się „spontanicznego” płynotoku nosowego (2-5) może być związane m.in. z obecnością zespołu pustego siodła czy chorobami przebiegającymi z podwyższonym ciśnieniem wewnątrzczaszkowym, jak wodogłowie czy idiopatyczne nadciśnienie wewnątrzczaszkowe (łac. pseudotumor cerebri) (6, 7). Płynotoki nieurazowe stanowią około 6-23% wszystkich płynotoków (8, 9).
Torbiele pajęczynówki są to przestrzenie wypełnione płynem mózgowo-rdzeniowym występujące w obrębie pajęczynówki, mogące komunikować się z przestrzenią podpajęczynówkową. Ich najczęstszą lokalizacją są środkowy dół czaszki, gdzie występują jako torbiele szczeliny bocznej mózgu, oraz tylna jama czaszki, gdzie umiejscawiają się w kącie mostowo-móżdżkowym, okolicy robaka móżdżku czy okolicy wzgórków blaszki pokrywy. W następnej kolejności co do częstości zajmowania jest okolica nadsiodłowa (jak w prezentowanym przypadku). W większości przypadków torbiele pajęczynówki to zmiany asymptomatyczne, stanowiące przypadkowe znalezisko, rzadko osiągające odpowiednio duże rozmiary (tzw. torbiele ekspansywne). U niektórych pacjentów mogą przyczynić się do wystąpienia bólów głowy, napadów padaczkowych, wodogłowia czy niezwykle rzadko – płynotoku. Dotychczas opisano nieliczne torbiele pajęczynówki, które wywierając w sposób pulsacyjny ciśnienie hydrostatyczne na podstawę czaszki w długim odstępie czasu, doprowadziły do erozji kostnej w okolicy spneumatyzowanej i wpuklając się do przestrzeni powietrznych kości skroniowej lub zatok przynosowych, wytworzyły możliwość powstania wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego poza jamę czaszki. Blaszka sitowa, kanał czaszkowo-gardłowy, siodełko tureckie oraz chrząstkozrost klinowo-potyliczny są wymieniane tradycyjnie jako miejsca predysponowane do wystąpienia płynotoku nosowego (3). Okolica ziarnistości pajęczynówki w pobliżu kości sitowej oraz zatoki klinowej może być miejscem wytworzenia przecieku kostno-oponowego.
Opis przypadku
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Tóth M, Selivanova O, Schaefer S, Mann W: Spontaneous cerebrospinal fluid rhinorrhea: a clinical and anatomical study. Laryngoscope 2010; 120(9): 1724-1729.
2. Garcia-Uría J, Carrillo R, Serrano P et al.: Empty sella and rhinorrhea. A report of eight treated cases. J Neurosurg 1979; 50: 466-471.
3. Gacek RR, Gacek MR, Tart R: Adult spontaneous cerebrospinal fluid otorrhea: diagnosis and management. Am J Otol 1999; 20: 770-776.
4. Stone JA, Castillo M, Neelon B et al.: Evaluation of CSF leaks: high-resolution CT compared with contrast-enhanced CT and radionuclide cisternography. AJNR Am J Neuroradiol 1999; 20: 706-712.
5. Shetty PG, Shroff MM, Fatterpekar GM et al.: A retrospective analysis of spontaneous sphenoid sinus fistula: MR and CT findings. AJNR Am J Neuroradiol 2000; 21: 337-342.
6. Dunn CJ, Alaani A, Johnson AP: Study on spontaneous cerebrospinal fluid rhinorrhoea: its aetiology and management. J Laryngol Otol 2005; 119: 12-15.
7. Schlosser RJ, Woodworth BA, Wilensky EM et al.: Spontaneous cerebrospinal fluid leaks: a variant of benign intracranial hypertension. Ann Otol Rhinol Laryngol 2006; 115: 495-500.
8. Wolf G, Greistorfer K, Stammberger H: Endoscopic detection of cerebrospinal fluid fistulas with a fluorescence technique. Report of experiences with over 925 cases. Laryngorhinootologie 1997; 76: 588-594.
9. Lindstrom DR, Toohill RJ, Loehrl TH et al.: Management of cerebrospinal fluid rhinorrhea: the Medical College of Wisconsin experience. Laryngoscope 2004; 114: 969-974.
10. Sillers MJ, Morgan CE, El Gammal T: Magnetic resonance cisternography and thin coronal computerized tomography in the evaluation of cerebrospinal fluid rhinorrhea. Am J Rhinol 1997; 11: 387-389.
11. Schlosser RJ, Bolger WE: Significance of empty sella in cerebrospinal fluid leaks. Otolaryngol Head Neck Surg 2003; 128: 32-38.
12. Hooper AC: Sphenoidal defects – a possible cause of cerebrospinal fluid rhinorrhea. J Neurol Neurosurg Psychiatry 1971; 34: 739-742.