*Małgorzata Godziejewska-Zawada1, Paulina Surowiec2
Stężenie 25(OH)D3 u hospitalizowanych pacjentów z cukrzycą typu 1
Concentration of 25(OH)D3 in hospitalized patients with type 1 diabetes
1Klinika Endokrynologii, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Szpital Bielański, Warszawa
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Wojciech Zgliczyński
2I Oddział Chorób Wewnętrznych, Szpital Bielański, Warszawa
Ordynator Oddziału: prof. dr hab. med. Wojciech Zgliczyński
Streszczenie
Wstęp. Witamina D3 jest hormonem immunomodulacyjnym oraz biorącym udział w gospodarce wapniowo-fosforanowej. Z doniesień wiadomo, że poziom tej witaminy (mierzony poziomem 25-OH-D3) jest niski u pacjentów z cukrzycą typu 1.
Cel pracy. Celem pracy była ocena poziomów witaminy D3 u hospitalizowanych pacjentów z cukrzycą typu 1, w porównaniu z grupą kontrolną oraz analiza zależności między poziomami witaminy D3 a wyrównaniem cukrzycy i porami roku.
Materiał i metody. Wykonano oznaczenia 25-OH-D3 u osób z cukrzycą typu 1 (n = 33) oraz w grupie kontrolnej (n = 20). Wiek badanych wynosił odpowiednio 44,62 ± 17,74 i 39,30 ± 18,14 roku. Dodatkowo oznaczano TSH, lipidogram oraz obliczano wskaźnik BMI. Porównano poziom witaminy D3 w zależności od pory roku dla obu grup i zbiorczo. Do badań statystycznych zastosowano test U Manna-Whitneya; korelację określano przy pomocy porządku rang Spearmana. Za poziom istotności statystycznej uznano p < 0,05.
Wyniki. Grupy kontrolna i badana nie różniły się pod względem wieku, wagi, wzrostu, wyników lipidogramu oraz funkcji tarczycy. Stwierdzono istotne statystycznie różnice poziomu witaminy D u wszystkich badanych oraz u osób z cukrzycą typu 1 między III a IV kwartałem roku. W grupie badanej średni poziom 25-OH-D3 wynosił 15,08 ± 8,37 vs grupa kontrolna 22,65 ± 10,28 i był znamiennie statystycznie niższy (p = 0,011). Nie zaobserwowano istotnej korelacji między poziomem witaminy D3 a pozostałymi oznaczanymi wartościami (HbA1c, wiekiem, wagą, czasem trwania cukrzycy).
Wnioski. Niedobór witaminy D3 jest częsty w grupie hospitalizowanych pacjentów z cukrzycą typu 1 – średnio wynosi połowę zalecanego jej stężenia we krwi. U pacjentów z cukrzycą typu 1 wskazana jest substytucja witaminą D3.
Summary
Introduction. Vitamin D3 is an immunomodulatory hormone and is involved in the calcium-phosphate economy. It has been reported that the level of this vitamin (as measured by the level of 25-OH-D3) is low in patients with type 1 diabetes.
Aim. The aim of the study was to evaluate the levels of vitamin D3 in hospitalized patients with type 1 diabetes compared to the control group and to analyze the correlation between vitamin D3 levels, diabetes mellitus related parameters and its seasonal variability.
Material and methods. 25-OH-D3 assays were performed in subjects with type 1 diabetes (n = 33) and in the control group (n = 20). Age of respondents was 44.62 ± 17.74 and 39.30 ± 18.14 respectively. In addition, TSH, lipidogram and BMI were calculated. The vitamin D3 levels were compared to the time of the year for both groups and collectively. For statistical purposes, the Mann-Whitney U test was used; correlations were determined using Spearman’s rank order test. P < 0.05 was considered statistically significant.
Results. The control and study groups did not differ in age, weight, height, lipidogram and thyroid function. There were statistically significant differences in the level of vitamin D in all subjects and in subjects with type 1 diabetes, between 3rd and 4th quarters of the year. In the study group, the mean level of 25-OH-D3 was 15.08 ± 8.37 vs control group (22.65 ± 10.28), and was significantly lower (p = 0.011). No significant correlation was found between vitamin D3 levels and other measured values (HbA1c, age, weight, duration of diabetes).
Conclusions. Vitamin D3 deficiency is common in hospitalized patients with type 1 diabetes – an average of half of its recommended blood concentration. In patients with type 1 diabetes mellitus vitamin D3 substitution is indicated.
WSTĘP
Liczba zachorowań na cukrzycę typu 2 oraz cukrzycę typu 1 (DM1) w Polsce i na świecie stale rośnie (1). Wciąż poszukuje się nowych czynników, także środowiskowych (2), które mogłyby mieć wpływ na postępujący wzrost zachorowań na cukrzycę. Jednym z czynników mogących przyczyniać się do wzrostu zachorowalności na cukrzycę jest niedobór witaminy D. Badania sugerują, że na świecie blisko miliard osób cierpi na niedobór witaminy D (3).
Witamina D3 jest ważnym hormonem immunomodulacyjnym oraz biorącym udział w gospodarce wapniowo-fosforanowej. Z licznych doniesień wiadomo, że witamina D odgrywa rolę w szlakach patogenezy predysponujących do rozwoju cukrzycy typu 2 (przez wpływ na modulowanie insulinowrażliwości oraz funkcję komórek beta trzustki) (4, 5). Są też coraz liczniejsze doniesienia próbujące wyjaśnić możliwy wpływ witaminy D na rozwój i wystąpienie cukrzycy typu 1 (5). Sugeruje się również, że poziom witaminy D determinuje predyspozycję do wystąpienia powikłań cukrzycowych, takich jak nefropatia, neuropatia czy retinopatia (6).
Cel pracy
Celem pracy była ocena stężenia witaminy D3, ocenianego jako stężenie 25-hydroksy-witaminy D3 (25OHD3), u hospitalizowanych pacjentów z cukrzycą typu 1, w porównaniu z grupą kontrolną oraz analiza zależności między poziomami witaminy D3 a wyrównaniem cukrzycy i porami roku.
Materiał i metody
Dokonano retrospektywnej analizy grupy 33 osób hospitalizowanych z powodu niewyrównanej cukrzycy typu 1 w latach 2012-2015 w I Oddziale Chorób Wewnętrznych z Pododdziałem Diabetologii i Zaburzeń Metabolicznych. Grupę badaną stanowiły osoby z cukrzycą typu 1 (n = 33), 21 kobiet i 12 mężczyzn, w wieku 44,62 ± 17,74 roku. Grupę kontrolną stanowiło 20 osób z innymi schorzeniami endokrynologicznymi (z wykluczeniem osób z zaburzeniami gospodarki wapniowo-fosforanowej) w porównywalnym wieku 39,30 ± 18,14 roku. Żadna z osób zarówno w grupie badanej, jak i kontrolnej nie suplementowała witaminy D. W obu grupach oznaczano poziom witaminy D3 (25OHD3) w surowicy krwi z odnotowywaniem pory roku, w którym dokonano pomiaru. Ciężki niedobór witaminy D definiowano jako wartość 0-10 ng/ml, średni niedobór jako 10-20 ng/ml, lekki niedobór jako 20-30 ng/ml (7). Dodatkowo oznaczano lipidogram (cholesterol całkowity, HDL, LDL, triglicerydy) oraz obliczano wskaźnik BMI. Oceniano funkcję tarczycy za pomocą TSH.
Grupy porównywano między sobą przy pomocy testu U Manna-Whitneya w zakresie mierzonych zmiennych. Wyliczono korelacje między zmiennymi dla obu grup przy pomocy korelacji porządku rang Spearmana. Określono statystyki opisowe dla wszystkich zmiennych. Do obliczeń użyto programu Statistica 11.0. Za poziom istotności statystycznej uznano p < 0,05.
Wyniki
Grupy kontrolna i badana nie różniły się między sobą pod względem wieku, wagi, wzrostu, wyników lipidogramu ani funkcji tarczycy określanej przy pomocy TSH w teście U Manna-Whitneya.
Wykazano istotne statystycznie różnice w poziomie witaminy D3 pomiędzy obiema grupami. W grupie badanej stężenie 25OHD3 wyniosło 15,08 ± 8,37 ng/ml, a w grupie kontrolnej 22,65 ± 10,28 ng/ml (p = 0,012). W grupie osób z cukrzycą typu 1 wykazano dodatnią korelację między wiekiem pacjentów a BMI (R = 0,42) oraz odwrotną korelację między poziomem HbA1c a wiekiem (R = -0,38), między HbA1c a czasem trwania cukrzycy (R = -0,50), poziomem HbA1c a wagą (R = -0,71) oraz między poziomem HbA1c a BMI (R = -0,72). Nie zaobserwowano istotnej korelacji między poziomem witaminy D3 a pozostałymi oznaczanymi wartościami.
W badanej grupie pacjentów z cukrzycą prawidłowe stężenie 25OHD3 stwierdzono u 6,4%, lekki niedobór u 21,2%, średni u 45,1% i ciężki u 27,3% (ryc. 1). W znacznym kontraście pozostawały wyniki pacjentów z grupy kontrolnej, w której prawidłowy wynik 25OHD3 stwierdzono u 20% badanych, lekki niedobór u 35%, średni u 40%, a ciężki u 5% (ryc. 2).
Ryc. 1. Odsetek pacjentów z cukrzycą typu 1 i prawidłowym poziomem 25OHD3 oraz niedoborem: lekkim, średnim i ciężkim
Ryc. 2. Odsetek pacjentów z grupy kontrolnej i prawidłowym poziomem 25OHD3 oraz niedoborem: lekkim, średnim i ciężkim
U mężczyzn z cukrzycą typu 1 stwierdzono niższe stężenia 25OHD3 – średnie stężenie wyniosło 14,1 ng/ml, a u kobiet wyższe – 18,49 ng/ml. Mężczyźni mieli jednocześnie gorsze wyrównanie cukrzycy ze średnią HbA1c – 11,26% w porównaniu z kobietami – 10,7%.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Maahs DM, West NA, Lawrence JM, Mayer-Davis EJ: Chapter 1: Epidemiology of type 1 diabetes. Endocrinol Metab Clinic North Am 2010; 39(3): 481-497.
2. Rewers M, Ludvigsson J: Environmental risk factors for type 1 diabetes. Lancet 2016; 387(10035): 2340-2348.
3. Chagas CE, Borges MC, Martini LA, Rogero MM: Focus on vitamin D, inflammation and type 2 diabetes. Nutrient 2012; 4: 52-67.
4. Pilz S, Kienreich K, Rutters F et al.: Role of vitamin D in the development of insulin resistance and type 2 diabetes. Curr Diab Rep 2013; 13(2): 261-270.
5. Grammatiki M, Rapti E, Karras S et al.: Vitamin D and diabetes mellitus: causal or casual association? Rev Endocr Metab Disord 2017; 18: 227-241.
6. Kaur H, Donaghue KC, Chan AK et al.: Vitamin D deficiency is associated with retinopathy in children and adolescents with type 1 diabetes. Diabetes Care 2011; 34(6): 1400-1402.
7. Stanowisko zespołu ekspertów w sprawie stosowania wysokich dawek witaminy D w zapobieganiu i leczeniu jej niedoboru. Medycyna Po Dyplomie 2017 sierpień, wydanie specjalne.
8. Hyppönen E, Läärä E, Reunanen A et al.: Intake of vitamin D and risk of type 1 diabetes: a birth-cohort study. Lancet 2001; 358(9292): 1500-1503.
9. Vitamin D supplement in early childhood and risk for type I (insulin-dependent) diabetes mellitus. The EURODIAB Substudy 2 Study Group. Diabetologia 1999; 42(1): 51-54.
10. Harjutsalo V, Sund R, Knip M et al.: Incidence of Type 1 Diabetes in Finland. JAMA 2013; 310(4): 427-428. doi: 10.1001/jama.2013.8399.
11. Mäkinen M, Simell V, Mykkänen J et al.: An increase in serum 25-hydroxyvitamin D concentrations preceded a plateau in type 1 diabetes incidence in Finnish children. J Clin Endocrinol Metab 2014; 99(11): E2353-2356. doi: 10.1210/jc.2014-1455.
12. Cooper JD, Smyth DJ, Walker NM et al.: Inherited variation in vitamin D genes is associated with predisposition to autoimmune disease type 1 diabetes. Diabetes 2011; 60(5): 1624-1631.
13. Thorsen SU, Mortensen HB, Carstensen B et al.: No association between type 1 diabetes and genetic variation in vitamin D metabolism genes: a Danish study. Pediatr Diabetes 2014; 15(6): 416-421.
14. Sorensen IM, Joner G, Jenum PA et al.: Maternal serum levels of 25-hydroxy-vitamin D during pregnancy and risk of type 1 diabetes in the offspring. Diabetes 2012; 61(1): 175-178.
15. Littorin B, Blom P, Schölin A et al.: Lower levels of plasma 25-hydroxyvitamin D among young adults at diagnosis of autoimmune type 1 diabetes compared with control subjects: results from the nationwide Diabetes Incidence Study in Sweden (DISS). Diabetologia 2006; 49(12): 2847-2552. Epub 2006 Oct 27.
16. Maestro B, Campion J, Davila N, Calle C: Stimulation by 1,25-dihydroxyvitamin D3 of insulin receptor expression and insulin responsiveness for glucose transport in U-937 human promonocytic cells. Endocr J 2000; 47: 383-391.
17. Al Sawah S, Compher CW, Hanlon AL, Lipman TH: 25-Hydroxyvitamin D and glycemic control: A cross-sectional study of children and adolescent with type 1 diabetes. Diabetes Res Clin Pract 2016; 115: 54-59.
18. Lamichhane A, Crandell JL, Jaacks LM et al.: Longitudinal associations of nutritional factors with glycated hemoglobin in youth with type 1 diabetes: the SEARCH Nutrition Ancillary Study. Am J Clin Nutr 2015; 101(6): 1278-1285.
19. Aljabri KS, Bokhari SA, Khan MJ: Glycemic changes after vitamin D supplementation in patients with type 1 diabetes mellitus and vitamin D deficiency. Ann Saudi Med 2010; 30: 454-458.
20. Joergensen Ch, Hovind P, Schmedes A et al.: Vitamin D levels, microvascular complications, and mortality in type 1 diabetes. Diabetes Care 2011; 34(5): 1081-1085. doi: 10.2337/dc10-2459.
21. Munger KL, Zhang SM, O’Reilly E et al.: Vitamin D intake and incidence of multiple sclerosis. Neurology 2004; 62(1): 60-65.
