Wioletta Mędrzycka-Dąbrowska1, Renata Piotrkowska2, Piotr Jarzynkowski2, Katarzyna Kwiecień-Jaguś1, Adrianna Pędziwiatr3
Leczenie bólu u chorych po zabiegach operacyjnych w znieczuleniu ogólnym i przewodowym
Pain treatment in patients after surgical procedures under general and ductal anesthesia
1Zakład Pielęgniarstwa Anestezjologicznego i Intensywnej Opieki, Gdański Uniwersytet Medyczny
2Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego, Gdański Uniwersytet Medyczny
3Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Copernicus Podmiot Leczniczy Gdańsk
Summary
Introduction. Postoperative pain induced by surgical tissue damage is the most common type of acute pain that we encounter in medical and nursing practice. Patients undergoing surgical procedures are exposed to postoperative pain, which determines their quality of life.
Aim. The aim of the study was to determine the need for analgesics in patients after surgical procedures performed under general and ductal anesthesia.
Material and methods. The study involved 100 patients operated on for oncological reasons. The study used the method of diagnostic survey and the method of analysis of medical documentation. The research tool was the author’s questionnaire. The statistical calculations were performed using the SPSS 20 statistical package and the Microsoft Excel 2010 spreadsheet. In all calculations, p < 0.05 was assumed as the level of significance.
Results. The analysis of the studies showed differences between the duration of the surgery and the analgesics administered, such as: morphine χ2 = 6.047; p < 0.049, bupivacaine χ2 = 24.436; p = 0.000 and sufentanil χ2 = 21.571; p = 0.000. It has been shown that after surgical procedures lasting over 3 hours, the patients’ need for painkillers is greater than after treatments lasting in the time interval of 1-2 hours. The research proved that the patients’ demand for analgesics is the highest on the first and second day after surgery.
Conclusions. The need for analgesics in patients after surgery is the smallest on the third day after surgery. The highest demand for analgesics administered in continuous infusion into the epidural space occurs in patients qualified for the IV treatment category. The duration of the surgery significantly determines the need for analgesics. Age and gender do not significantly affect the need for analgesics.
Wstęp
Dynamiczny rozwój w dziedzinie badań naukowych pozwolił na dokładne poznanie szeregu procesów warunkujących powstawanie i odczuwanie bólu. Wyodrębniono ból ostry i przewlekły jako dwie kliniczne postaci bólu, a samo zjawisko zaczęto traktować interdyscyplinarnie (1, 2). Powstały ambulatoryjne i szpitalne ośrodki zajmujące się leczeniem bólu, szpitalne zespoły specjalizujące się w tej dziedzinie, dbające o indywidualny tok leczenia bólu zgodnie z obowiązującymi standardami (2). Na rynku pojawiły się nowe rozwiązania technologiczne ułatwiające bezpieczne dozowanie środków przeciwbólowych, wzrosło zainteresowanie problematyką bólu, a co się z tym wiąże zapotrzebowanie na edukację. Mimo znaczącego rozwoju w dziedzinie leczenia bólu i możliwości stosowania środków opioidowych w dalszym ciągu istnieją ośrodki, gdzie leczenie przeciwbólowe nie jest adekwatne do zapotrzebowania (2).
Ból jest negatywnym odczuciem wywołanym przez bodźce uszkadzające tkanki, często pełni rolę ostrzegawczą, uruchamiając mechanizmy obronne prowadzące do eliminacji bodźców szkodliwych. Ból pooperacyjny indukowany chirurgicznym uszkodzeniem tkanek jest najczęstszym rodzajem bólu ostrego, jaki spotykamy w praktyce lekarskiej i pielęgniarskiej. Pacjenci poddawani zabiegom chirurgicznym narażeni są na ból pooperacyjny, który determinuje ich jakość życia, często indukując kryzys psychiczny (3).
Zasady postępowania terapeutycznego mają na celu stworzenie choremu subiektywnego poczucia komfortu, który przyśpieszy proces zdrowienia, zmniejszy ryzyko wystąpienia powikłań, co w znacznym stopniu wpłynie na skrócenie czasu hospitalizacji i obniżenie kosztów leczenia (4).
Farmakoterapia jest jednym z elementów opieki holistycznej wpływającym na kondycję pacjenta. Równie istotne są psychologiczne metody wsparcia, zrozumienie, tworzenie atmosfery poczucia bezpieczeństwa. Aby terapia przeciwbólowa była skuteczna, niezbędne są jej kontrola i ocena. W tym celu personel medyczny przy użyciu określonych w standardach metod może uzyskać relatywną informację o stopniu natężenia bólu i zastosować odpowiednią terapię (5, 6).
Cel pracy
Celem badań była próba określenia zapotrzebowania na środki przeciwbólowe u chorych po zabiegach operacyjnych przeprowadzanych w znieczuleniu ogólnym i przewodowym.
Materiał i metody
Badania przeprowadzono w jednym ze szpitali województwa pomorskiego na oddziale chirurgii onkologicznej. Placówka została zapoznana z projektem prowadzonego badania, a także z tym, że ich wyniki zostaną wykorzystane tylko i wyłącznie do celów naukowych. W badaniu wykorzystano metodę sondażu diagnostycznego oraz metodę analizy dokumentacji medycznej. Narzędzie badawcze stanowił autorski kwestionariusz ankiety, podzielony na trzy części. Część pierwsza kwestionariusza zawierała pytania pozwalające na zebranie danych społeczno-demograficznych badanych, druga – ocenę kliniczną, zaś część trzecia – pytania dotyczące środków farmakologicznych wykorzystywanych w zakresie leczenia bólu. Do badań włączono 100 pacjentów poddanych onkologicznym zabiegom operacyjnym. Badania dotyczyły trzech pierwszych dób po zabiegu operacyjnym.
Obliczenia statystyczne wykonano za pomocą pakietu statystycznego SPSS 20 oraz arkusza kalkulacyjnego Microsoft Excel 2010. We wszystkich obliczeniach za poziom istotności przyjęto p < 0,05.
Wyniki
Analiza zgromadzonego materiału wykazała, że 43,0% z badanej grupy stanowili mężczyźni, natomiast 57,0% kobiety. Badana grupa była wewnętrznie zróżnicowana pod względem wieku. Największa grupa badanych znajdowała się w przedziale wiekowym pomiędzy 61. a 70. rokiem życia – 33,0%, 22,0% to badani z przedziału wiekowego 51-60 lat, 15,0% z przedziału 71-80 lat, 13,0% z przedziału 41-50 lat, 10,0% to osoby mające powyżej 80 lat, 4,0% to respondenci z przedziału wiekowego między 31. a 40. rokiem życia i tylko 3,0% badanych znajdowało się pomiędzy 21. a 30. rokiem życia. Struktura badanej grupy pod względem kategorii zabiegu operacyjnego przedstawiała się następująco: w grupie 41,0% chorych przeprowadzono operację ze znacznym urazem tkanek, u 37,0% wykonano operację z miernym urazem tkanek, natomiast z niewielkim urazem tkanek u 13,0% badanych, a z rozległym urazem tkanek tylko u 9,0% chorych.
W celu określenia masy ciała u badanych chorych posłużono się wskaźnikiem masy ciała (ang. body mass index – BMI). Wyniki wskazały, iż największą grupę badanych stanowili respondenci z prawidłową masą ciała (78,0%). Nadwagę obserwowano u 19,0% badanych, a niedowagę u 3,0%. U wszystkich chorych (100,0%) wykonano znieczulenie ogólne dotchawicze, natomiast u 17,0% pacjentów dodatkowo zastosowano znieczulenie zewnątrzoponowe ciągłe. Najwięcej (49,0%) przeprowadzono zabiegów operacyjnych, które trwały 1-2 godziny. Niewiele mniej stanowiły zabiegi trwające 2-3 godziny (40,0% badanej grupy), 8,0% to zabiegi trwające powyżej 3 godzin i tylko 3,0% zabiegów przeprowadzono w ciągu 1 godziny.
Chcąc zweryfikować wpływ wskaźnika BMI respondentów na zapotrzebowanie na środki przeciwbólowe, zastosowano nieparametryczny test U Manna-Whitneya. Z przeprowadzonej analizy wyłączono pacjentów z niedowagą. Była to stosunkowo niewielka liczba badanych (3 pacjentów ze wskaźnikiem BMI poniżej 18,5), jej wyłączenie nie miało statystycznego wpływu na uzyskane wyniki badań. Szczegółowa analiza nie wykazała istotnych różnic w zapotrzebowaniu na leki przeciwbólowe w zależności od wskaźnika BMI p > 0,05.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Allegri M, Grossi P: Management of postoperative pain: how accurate and successful is our acute pain management? Minerva Anestesiol 2012; 78: 1.
2. Mathiesen O, Thomsen BA, Kitter B et al.: Need for improved treatment of postoperative pain. Dan Med J 2012; 59: A4401.
3. Przewoźnik E, Kapała W: Słownik bólu, czyli najczęściej stosowane określenia bólu po różnego rodzaju zabiegach operacyjnych. Piel Pol 2007; 1: 23-24.
4. Wordliczek J, Dorogowski J, Krzyżanowska-Kula T: Metody stosowane w uśmierzaniu bólu pooperacyjnego. Przegląd Lekarski 2000; 57: 221-230.
5. Misiołek H, Mayzner-Zawadzka E, Dobrogowski J, Wordliczek J: Zalecenia 2011 postępowania w bólu ostrym i pooperacyjnym. Ból 2011; 12: 29-33.
6. Scherpereel P: Cierpienie w ujęciu filozoficznym. Anestezjologia i Ratownictwo 2009; 3(4): 386-388.
7. Mędrzycka-Dąbrowska W, Dąbrowski S, Basiński A: Problems and barriers in ensuring effective acute and postoperative pain management from an international perspective. Adv Clin Exp Med 2015; 24: 905-910.
8. Korzeniowska K, Szałek E: Ból. Farmacja współczesna 2010; 3: 9-14.
9. Wordliczek J, Dobrogowski J: Ból po zabiegach operacyjnych. Przegl Urol 2003; 3: 50-58.
10. Dyga-Konarska M: Informacyjne i emocjonalne wsparcie pacjenta przez personel medyczny. Stand Med 2004; 5: 599-604.
11. Bounds D, Vallejo R: Dokumentation for a multidisciplinary pain practice. Tech Reg Anesth Pain Manag 2010; 4: 180-184.
12. Kołodziej W, Karpel E: Ból pooperacyjny na oddziale chirurgicznym w ocenie ankietowego badania z zastosowaniem kwestionariusza McGilla-Melzacka. Doniesienie wstępne. Probl Pielęg 2008; 16: 231-236.
13. Sloman R, Wruble AW, Rosen G, Rom M: Determination of clinically meaningful levels of pain reduction in patients experiencing acute. Pain Manag Nurs 2006; 7: 153-158.
14. Jaracz K, Wdowczyk K, Górna K: Ocena jakości opieki w aspekcie bólu pooperacyjnego z zastosowaniem polskiej wersji Skali Klinicznych Wskaźników Jakości Postępowania z Bólem Pooperacyjnym. Piel Pol 2005; 1: 9-14.
15. Grochans E, Hyrcza V, Kuczyńska M et al.: Subiektywna ocena bólu pooperacyjnego u pacjentów po wybranych zabiegach chirurgicznych. Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne 2011; 2: 82-87.
16. Misiołek H, Cettler M, Woroń J et al.: The 2014 guidelines for post-operative pain management. Anaesthesiol Intensive Ther 2014; 46: 221-244.
