Streszczenie
Wstęp. Ciąża jest okresem zwiększonego ryzyka występowania chorób w obrębie jamy ustnej, mających wpływ na przebieg ciąży i zdrowie dziecka. Kobiety ciężarne powinny dbać o zachowanie zdrowia uzębienia i przyzębia poprzez intensyfikację działań profilaktycznych i leczniczych.
Cel pracy. Ocena powodów zgłoszenia się kobiet w ciąży do dentysty i rodzaju udzielanych im świadczeń stomatologicznych z uwzględnieniem wpływu czynników socjodemograficznych, w tym miejsca zamieszkania, oraz rodzaju placówki medycznej.
Materiał i metody. Przeprowadzono elektroniczne badanie ankietowe kobiet do 5 lat po porodzie (zgoda Komisji Bioetycznej WUM). Pytania dotyczyły danych socjodemograficznych, przebiegu ciąży i porodu, wizyt w gabinecie stomatologicznym w czasie ciąży, rodzaju wykonywanych procedur oraz placówek, w których je wykonywano. Do analizy statystycznej zastosowano test chi-kwadrat, współczynnik korelacji rang Spearmana. Przyjęto poziom istotności p ≤ 0,05.
Wyniki. Analizowano 3439 ankiety kobiet w wieku 13,1-45,4 roku, wypełnione od 2 tygodni do 5 lat po porodzie, w tym 40,9% mieszkanek dużych miast, 74,8% z wykształceniem ponadmaturalnym, 41% w dobrej sytuacji ekonomicznej. Wizytę w gabinecie stomatologicznym w czasie ciąży, częściej prywatnym, odbyło 62,3% kobiet. Najczęściej przyczyną wizyty była potrzeba lecznicza. Zgłaszalność i powody wizyty zależały od: wieku, statusu ekonomicznego, aktywności zawodowej, miejsca zamieszkania, poziomu wykształcenia, opieki stomatologiczna przed ciążą i zaleceń ginekologa. Świadczeń stomatologicznych udzielono 63% kobietom, które zgłosiły się do dentysty. Najczęściej leczono próchnicę zębów (53,7%), wykonywano skaling (13,6%) i leczenie endodontyczne (9,5%), najrzadziej zdjęcia radiologiczne (2,5%). Z wyjątkiem ekstrakcji i leczenia endodontycznego wszystkie procedury wykonywano częściej w gabinetach prywatnych niż posiadających umowę z NFZ.
Wnioski. Zgłaszalność ciężarnych do dentysty, modyfikowana czynnikami socjodemograficznymi, jest związana z potrzebami leczenia stomatologicznego i skierowaniem od ginekologa. Zbyt rzadkie wykonywanie procedur profilaktycznych i unikanie diagnostyki radiologicznej w czasie ciąży wskazują na konieczność rozpowszechnienia wiedzy dotyczącej zasad opieki stomatologicznej w czasie ciąży wśród przyszłych matek i lekarzy dentystów.

Summary
Introduction. Pregnancy is a period of increased risk of oral diseases that affect both the course of pregnancy and child’s health. Pregnant women should pay particular attention to dental and periodontal health by implementing intensified preventive and therapeutic activities.
Aim. An evaluation of the reasons for dental visits and the types of dental services among pregnant women, with reference to the impact of the socio-demographic factors such as place of residence and the type of medical facility.
Material and methods. An electronic survey was conducted among women up to 5 years postpartum (consent of the bioethical committee of Medical University of Warsaw). Socio-demographic data as well as information on the course of pregnancy, dental appointments during pregnancy, the type of dental procedures and the type of attended healthcare facilities were collected. The chi-square test and Spearman’s rank correlation coefficient were used for statistical analysis. A p ≤ 0.05 was accepted as statistically significant.
Results. A total of 3,439 questionnaires completed 2 weeks to 5 years after delivery by women aged between 13.1 – 45.4 years, including 40.9% of urban residents, 74.8% of women with higher education, and 41% of women in good economic situation, were analysed. A total of 62.3% of respondents reported attending dental appointments (usually private) during pregnancy. The need for treatment was the most common reason for the visit. The attendance and the reasons for dental visits depended on the age, economic status, professional activity, place of residence, level of education, dental care before pregnancy and gynaecologist’s recommendations. A total of 63% of women who reported to the dentist received dental care. The most common procedures included dental caries treatment (53.7%), dental scaling (13.6%) and endodontic treatment (9.5%). Dental radiography was less common (2.5%). Except for tooth extraction and endodontic treatment, all procedures were usually performed in private practices rather than those having a contract with the Polish National Health Fund.
Conclusions. Dental attendance among pregnant women, which is modified by socio-demographic factors, is associated with the need for dental treatment and a referral from a gynecologist. The limited use of preventive procedures and avoiding diagnostic radiology during pregnancy indicate the need to educate both future mothers and dentists on dental care in pregnancy.