Streszczenie
Wstęp. Rumień guzowaty (ang. erythema nodosum – EN) manifestuje się powstawaniem bolesnych guzów zapalnych w obrębie tkanki tłuszczowej. Jest to najczęstsza postać zapalenia tkanki podskórnej. Patogeneza EN pozostaje wciąż nieznana, chociaż obecnie EN uważa się za opóźnioną reakcję nadwrażliwości na różne antygeny.
Cel pracy. Celem badania było scharakteryzowanie klinicznego obrazu EN.
Materiał i metody. Do badania włączono 44 pacjentów. Dane uzyskano z historii medycznej pacjentów hospitalizowanych z powodu EN. Przeanalizowano dane dotyczące czasu trwania choroby, wieku rozpoczęcia EN i prawdopodobnych czynników wyzwalających. Wszystkie wyniki zostały przeanalizowane przy użyciu pakietu oprogramowania Statistica^® 12.0 (Statsoft, Kraków, Polska).
Wyniki. EN częściej stwierdzano u kobiet (n = 38). Stosunek kobiet do mężczyzn wynosił 4,5:1. Prawdopodobną przyczynę EN ustalono w 70,5% wszystkich przypadków. Najczęściej występowanie typowych zapalnych guzów w przebiegu EN połączono z czynnikiem zakaźnym, zwykle z zapaleniem gardła wywołanym przez streptokoki. Prawie wszyscy pacjenci (n = 42, 95,5%) prezentowali zapalne guzy podskórne. Dodatkowo 45,5% chorych miało zmiany naciekowo-rumieniowe, a u 8 (18,2%) pacjentów obserwowano obrzęki obwodowe. 18,2% chorych zgłaszało bóle stawów. Ponad połowa pacjentów wykazała podwyższony poziom markerów zapalenia, a 25,0% miało leukocytozę.
Wnioski. EN jest jedną z najczęstszych postaci zapalenia tkanki podskórnej, jednak wiele aspektów jego patologii pozostaje bez odpowiedzi. Mimo że uważa się, że jest to choroba reaktywna, w wielu przypadkach jest diagnozowana jako idiopatyczna. Konieczne są dalsze badania dotyczące EN, aby lepiej scharakteryzować jego patomechanizm i zoptymalizować leczenie pacjentów.

Summary
Introduction. Erythema nodosum (EN) is a painful disorder of the subcutaneous layers of fat tissue. It is the most common form of panniculitis. The pathogenesis of EN still remains unknown, although nowadays EN is considered a delayed hypersensitivity reaction to different antigens.
Aim. The aim of our study was to characterize the clinical picture of EN.
Material and methods. A total of 44 patients were identified and recruited into this study. Data was collected retrospectively based on the medical charts of patients hospitalized because of EN. We have analyzed the data about duration of the disease, the age of the onset of EN and probable trigger factors. All results were analyzed using the software package Statistica^® 12.0 (Statsoft, Krakow, Poland).
Results. EN was most commonly diagnosed in women (n = 38). The female to male ratio was 4.5:1. The underlying cause of EN was established in 70.5% of all cases. Most commonly the presence of typical inflammatory nodules in the course of EN was connected with a common infectious agent, most commonly to streptococcal pharyngitis. Almost all patients (n = 42, 95.5%) presented inflammatory subcutaneous nodules. Additionally, 45.5% had erythematous-infiltrative lesions and in 8 (18.2%) patients peripheral edemas were observed. 18.2% of patients reported arthralgia. More than half of the patients demonstrated raised level of inflammation markers and 25.0% had leukocytosis.
Conclusions. EN is one of the most common form of panniculitis, however, many aspects of its pathology still remains unanswered. Despite it is believed to be a reactive disease, in many cases the disease is considered idiopathic. Further studies on EN are urgently needed to better characterize its pathomechanism and to optimize the treatment of affected patients.