Ewa Mesyasz1, Magdalena Milan1, Jan Juzwiszyn1, Agnieszka Maj1, Magdalena Matuszewska1, 2, Mariusz Chabowski1, 2, Dariusz Janczak1, 2
Występowanie obrzęku limfatycznego u kobiet poddanych mastektomii z powodu nowotworu piersi
Lymphedema in women undergoing mastectomy due to breast cancer
1Zakład Specjalności Zabiegowych, Katedra Pielęgniarstwa Klinicznego, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
2Klinika Chirurgii, 4 Wojskowy Szpital Kliniczny, Wrocław
Summary
Introduction. Breast amputation is one of the most debilitating surgery which significantly limits physical, emotional and social functioning. Increasing the level of knowledge on consequences of mastectomy may improve outcomes in breast cancer patients.
Aim. The assessment of lymphatic edema on the occurrence of functional limitations in women after mastectomy due to breast cancer.
Material and methods. The study included 40 women after mastectomy aged from 40 to 80 years. The study was conducted based on a questionnaire created by authors which included questions about sociodemographic factors and quality of physical and emotional functioning in the social and environmental life.
Results. 63% of respondents reported no edema and in 84% of them no respiratory problems were noted; the remaining 16% had breathing difficulties. Regarding women with lymphatic edema (37%), 33% of them confirmed respiratory problems, while 67% denied. Regarding women without lymphatic edema, 37% of them reported pain. 67% of women with lymphatic edema experienced pain at the operation site. Edema occurred more often in young women before 40 years of age (75%). Limited activity in the shoulder girdle joints on the side of operation was the most common in older women above 70 years of age.
Conclusions. Women after mastectomy experience different symptoms depending of their age, which should determine varied therapeutic approach. Women below 50 years of age are more sensitive to the occurrence of pain. Physical problems prevail in older women which draws attention to the necessity of intensive nursing care especially in postoperative period. Young women often require psychological support.
Wstęp
Amputacja piersi jest zabiegiem okaleczającym, ograniczającym funkcjonowanie fizyczne, a w szczególności mającą ogromny wpływ na psychiczne i społeczne relacje interpersonalne. Zabieg chirurgiczny może wywołać niekorzystne zmiany w obrębie kończyny po stronie operowanej, takie jak: ograniczenie ruchów w stawie obręczy barkowej, zmniejszenie siły mięśniowej kończyny po stronie operowanej (1). Bardzo często występującym problemem po zabiegu jest obrzęk limfatyczny, którego przyczyną jest zaburzony odpływ chłonki. U kobiet po mastektomii często występują zaburzenia psychiczne, które są spowodowane lękiem przed kalectwem, śmiercią oraz obawą przed brakiem akceptacji ze strony przyjaciół, rodziny. Dlatego tak bardzo ważna w tym okresie jest rehabilitacja fizyczna i psychologiczna (2, 3). Niniejsze badanie przeprowadzono, aby pozyskać więcej wiedzy na temat konsekwencji mastektomii.
Cel pracy
Celem niniejszego badania było określenie wpływu obrzęku limfatycznego na występowanie ograniczeń funkcjonalnych u kobiet po mastektomii z powodu raka piersi.
Materiał i metody
Badaniem objęto grupę 40 kobiet. Każda z pacjentek została poddana całkowitej amputacji piersi z powodu nowotworu. Badania zostały przeprowadzone na Oddziale Chirurgii Onkologicznej oraz Radioterapii w Dolnośląskim Centrum Onkologii mieszczącym się przy Placu Hirszfelda 12 we Wrocławiu. Wszystkie pacjentki wyraziły pisemną zgodę na udział w badaniu oraz na wypełnienie anonimowych ankiet. Uzyskano zgodę Komisji Bioetyki Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu na przeprowadzenie badań.
Do przeprowadzenia badań posłużono się kwestionariuszem własnego autorstwa. Wypełnienie ankiety poprzedzone było bezpośrednim indywidualnym instruktażem dotyczącym sposobu jej wypełnienia. Każda pacjentka została poinformowana, iż wypełnienie ankiety jest dobrowolne, anonimowe i służy wyłącznie celom naukowym.
Ankieta składała się z 42 pytań. Pierwsze 6 pytań dotyczyło danych społeczno-demograficznych. Następne odnosiły się do dziedziny życia: fizycznego, psychologicznego, funkcjonowania w życiu społecznym i środowiskowym. Wszystkie pytania były zamknięte z możliwością jednokrotnego wyboru odpowiedzi. Pytania, w których można było zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź, miały zawartą o tym informację w pytaniu.
Wyniki
W badaniu wzięło udział 40 kobiet po mastektomii pomiędzy 40. a 80. rokiem życia. Najliczniejszą grupę stanowiły kobiety w przedziale wiekowym między 51. a 60. r.ż. – 45%, następnie między 61. a 70. r.ż. – 20%, a między 71. a 80. r.ż. – 15%. Najmniejszą grupę stanowiły kobiety w wieku poniżej 40. r.ż. oraz kobiety w przedziale wiekowym między 41. a 50. r.ż., których było po 10%.
Większość ankietowanych zamieszkiwało na wsi, tj. 55%, pozostałe 45% w mieście.
Dane dotyczące wykształcenia badanych wykazywały, że największą grupę stanowiły kobiety z wykształceniem średnim – 35%, zawodowym – 27% i wyższym – 23%. Najmniejszą kobiety z wykształceniem podstawowym – 15%.
Z analizy zebranego materiału wynika, że największą liczbę badanych stanowiły kobiety zamężne – 70%, a najmniejszą kobiety rozwiedzione – 10%. Wdowy stanowiły 20% badanej grupy.
W grupie badanych najwięcej, bo aż 35% kobiet, było w wieku emerytalnym. Kobiety pracujące umysłowo stanowiły 24%, pracujące fizycznie – 10%, przebywające na rencie – 16%, a niepracujące w ogóle – 15%. Najmniej kobiet pracowało fizycznie.
Z analizy zebranego materiału wynika, że aż 63% ankietowanych kobiet nie ma obrzęku limfatycznego. Grupa ta w 84% nie zgłaszała problemów z oddychaniem, natomiast pozostałe 16% miało problemy z oddychaniem. Kobiety, u których wystąpił obrzęk limfatyczny (37%), w 33% potwierdziły występowanie problemów z oddychaniem, a w 67% stwierdziło ich brak. Wpływ obrzęku limfatycznego na dolegliwości związane z oddychaniem prezentuje rycina 1.
Ryc. 1. Wpływ obrzęku limfatycznego na dolegliwości związane z oddychaniem
Z analizy zebranych danych można stwierdzić, że kobiety, które nie miały obrzęku, w 37% odpowiedziały, że towarzyszy im ból. Natomiast wśród kobiet, które odpowiedziały, że miały obrzęk, 67% towarzyszył ból w miejscu operowanym. Wpływ obrzęku na towarzyszący ból w okresie pooperacyjnym przedstawiono na rycinie 2.
Ryc. 2. Wpływ obrzęku na towarzyszący ból po operacji
Największy procent kobiet, bo aż 75%, miało obrzęk limfatyczny kończyny górnej po stronie operowanej w grupie poniżej 40. r.ż., natomiast najmniejszy, tj. 33%, w przedziale wiekowym między 71. a 80. r.ż. Wpływ wieku na wystąpienie obrzęku limfatycznego kończyny górnej po stronie operowanej przedstawiono na rycinie 3.
Ryc. 3. Wpływ wieku na wystąpienie obrzęku limfatycznego kończyny górnej po stronie operowanej
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Crosbie J, Kilbreath SL, Dylke E et al.: Effects of mastectomy on shoulder and spinal kinematics during bilateral upper-limb movement. Phys Ther 2010; 90(5): 679-692.
2. Maguire P: The psychological consequences of the surgical treatment of cancer of the breast. Surg Annu 1990; 22: 77-91.
3. Bouchard R: Pielęgniarstwo onkologiczne. PZWL, Warszawa 1982.
4. Jassem J, Krzakowski M: Rak piersi – praktyczny przewodnik dla lekarzy. Via Medica, Gdańsk 2009.
5. Chachaj A, Małyszczak K, Lukas J et al.: Jakość życia kobiet z obrzękiem limfatycznym kończyny górnej po leczeniu raka piersi. Współcz Onkol 2007; 9: 444-448.
6. Rikli RE, Jones CJ: Functional fitness normative scores for community-residing older adults, ages 60-94. J Aging Phys Act Title 1999; 7: 162-181.
7. Hughson AV, Cooper AF, McArdle CS, Smith DC: Psychosocial consequences of mastectomy: levels of morbidity and associated factors. J Psychosom Res 1988; 32(4-5): 383-391.
8. Glassey R, Hardcastle SJ, O’Connor M et al.: Perceived influence of psychological consultation on psychological well-being, body image, and intimacy following bilateral prophylactic mastectomy: A qualitative analysis. Psychooncology 2017; 27(2): 633-639.
9. Fanakidou I, Zyga S, Alikari V et al.: Mental health, loneliness, and illness perception outcomes in quality of life among young breast cancer patients after mastectomy: the role of breast reconstruction. Qual Life Res 2018; 27(2): 539-543.
10. Cho OH, Yoo YS, Kim NC: Efficacy of comprehensive group rehabilitation for women with early breast cancer in South Korea. Nurs Health Sci 2006; 8(3): 140-146.
11. Loh SY, Musa AN: Methods to improve rehabilitation of patients following breast cancer surgery: a review of systematic reviews. Breast Cancer (Dove Med Press) 2015; 7: 81-98.
12. DiSipio T, Rye S, Newman B, Hayes S: Incidence of unilateral arm lymphoedema after breast cancer: a systematic review and meta-analysis. Lancet Oncol 2013; 14(6): 500-515.
13. Mortimer P: Arm lymphoedema after breast cancer. Lancet Oncol 2013; 14(6): 442-443.
14. Glaus SW, Carlson GW: Long-term role of external breast prostheses after total mastectomy. Breast J 2009; 15(4): 385-393.
15. Platt J, Baxter N, Zhong T: Breast reconstruction after mastectomy for breast cancer. CMAJ 2011; 183(18): 2109-2116.
16. Howell A, Anderson AS, Clarke RB et al.: Risk determination and prevention of breast cancer. Breast Cancer Res 2014; 16(5): 446.
17. Klemp JR: Breast cancer prevention across the cancer care continuum. Semin Oncol Nurs 2015; 31(2): 89-99.
