Pojęcie żylaków funkcjonuje w życiu człowieka od wielu tysiącleci. Od czasów Galena aż po czasy endoteliny i poznania szczegółów funkcjonowania jednostki mikrokrążenia stanowią one niezwykle istotny problem społeczny, którego wagę podkreślają liczne autorytety medycyny. Określenie „jakiekolwiek wydłużone, poszerzone lub kręte żyły, niezależnie od ich wielkości” (Arnoldi 1957) jest chyba najpełniejszą definicją tej jednostki chorobowej. Ich występowanie związane jest z wieloma przyczynami jednak podstawowym zaburzeniem jest brak równowagi pomiędzy ciśnieniem krwi w naczyniach żylnych a wytrzymałością ich ściany. Nie można jednak zapominać, że żylaki stanowią jedno z ogniw rozciągniętego w czasie zespołu przewlekłej niewydolności żylnej kończyn dolnych i lekceważone mogą doprowadzić po latach do sytuacji ciężkiego kalectwa w postaci owrzodzenia podudzi. Pierwotnie postawione prawidłowe rozpoznanie i odpowiednio wcześnie włączone leczenie w istotnym stopniu zmniejszają koszty społeczne i ekonomiczne tej choroby.

Przewlekłe choroby żył kończyn dolnych to aktualne określenie obejmujące wszystkie jednostki chorobowe opisywane dotychczas terminem przewlekłej niewydolności żylnej. Określenie to, przyjęte przez International Task Force, wydaje się być mniej podatne na błędną interpretację. Istnieje wiele schematów klasyfikacji przewlekłych zaburzeń żylnych kończyn dolnych. W 1978 roku Widmer zaproponował podział na podstawie objawów przedmiotowych. Za główne grupy autor uznał żylaki, uwzględniając teleangiektazje, żyły siateczkowate i żylakowatość głównych pni żylnych oraz przewlekłą niewydolność żylną, dzieląc ją na trzy stopnie w zależności od występowania rozdętych żył podskórnych, zmian skórnych lub owrzodzeń. Podczas dłuższej obserwacji potwierdzono możliwość przewidywania na jej podstawie powikłań. Podział przewlekłej niewydolności żylnej (PNŻ) z 1988 roku w założeniu miał stanowić standard oceny w publikacjach dotyczących chorób żył. Wyróżniono cztery stopnie choroby: bezobjawowy (klasa 0), łagodny (klasa 1), umiarkowany (klasa 2) i ciężki (klasa 3). O zaszeregowaniu chorych do odpowiedniej kategorii stanowiło występowanie lub też brak objawów podmiotowych i przedmiotowych (zmiany skórne, poszerzenie żył, owrzodzenia i prawdopodobieństwo objęcia procesem chorobowym układu powierzchownego lub głębokiego). Na podstawie badań stwierdzono zwiększone występowanie refluksu żylnego i niedrożności u chorych objawowych. W 1994 roku, podczas konferencji Amerykańskiego Forum Flebologicznego uzgodniono obecnie obowiązującą na całym świecie klasyfikację CEAP która umożliwia szczegółowe udokumentowanie chorób żył. Uwzględniono tu w pierwszym rzędzie stopień klinicznego (Clinical) zaawansowania choroby wyróżniając 7 punktów: 0 – brak objawów, 1 – teleangiektazje i wenulaktazje, 2 – obecność żylaków, 3 – obrzęki, 4 – zmiany skórne, 5 – wygojone owrzodzenie, 6 – owrzodzenie czynne. Dodatkowo literą „a” oznaczono przebieg bezobjawowy a literą „s”- objawowy. W drugim punkcie opisano czynniki etiologiczne (Etiological), dzieląc je na wrodzone (c), pierwotne (p) i wtórne (s). Anatomiczna lokalizacja zmian (Anatomical) uwzględnia żyły układu powierzchownego (s), głębokiego (d) oraz żyły przeszywające (p). Ostatni punkt klasyfikacji opisuje czynniki patofizjologiczne (Patophisiological) wyróżniajac refluks ^® oraz niedrożność (o) i ich lokalizację w układzie powierzchownym lub głębokim. W 1999 roku opublikowano wyniki podsumowujące udokumentowane doniesienia z programu badawczego VEINES (Venous Insufficiency Epidemiologic and Economic Studies). Określono idealny system klasyfikacji jako umożliwiający ocenę ilościową danych typu dolegliwości, jakości życia, ryzyka postępu choroby oraz strat finansowych. W badaniu zastosowano system oceny oparty na skali CEAP i funkcjonujący na zasadzie łatwej w praktycznym użytkowaniu skali punktowej. System opiera się na ryzyku wystąpienia owrzodzenia żylnego goleni jako najważniejszego powikłania choroby. Nie wymaga stosowania żadnych dodatkowych metod diagnostycznych, punktacja oddaje skutki leczenia pojedynczych chorych a nie skuteczność terapeutyczą zastosowanego rodzaju leczenia. Punktacja nie ma charakteru addytywnego a więc nie sumuje się kilku współwystępujących punktów. Najwyższa wartość występuje w momencie całkowitego wyleczenia (tab. 1).