Witaminę K wykorzystuje się w kosmetykach stosunkowo od niedawna. Problem z jej zastosowaniem nie wynikał z trudności technologicznych (jak miało to miejsce w przypadku retinolu i witaminy C), lecz z powodów czysto podstawowych.

Najlepiej poznaną funkcją witaminy K jest działanie przeciwkrwotoczne. Przy jej współudziale powstaje skrzep zamykający światło uszkodzonego naczynia powodujący zatrzymanie krwawienia.

Mechanizm tego zjawiska polega na reakcji łańcuchowej, w wyniku której powstają różne białka biorące udział w procesie krzepnięcia krwi i wytworzenia skrzepu. Warunkiem potrzebnym do zainicjowania jej przebiegu jest jednak obecność zarówno enzymu - karboksylazy, jak i witaminy K (1).

W obecności witaminy K enzym ten katalizuje karboksylację reszt glutaminowych prekursorów czynników krzepnięcia do g-karboksyglutaminianów, które są niezbędne do dalszych przemian białek w procesie krzepnięcia. Bez tego enzymu i bez witaminy K cały proces już u swego początku zostaje zahamowany.

Zależny od witaminy K, specyficzny enzym - karboksylaza - początkowo lokalizowany był wyłącznie w wątrobie i stąd wynikała teoria, że jedynie doustne podanie witaminy K może rozpocząć proces wytwarzania skrzepu. Podawanie witaminy K na skórę, tak jak ma to miejsce w kosmetykach, wydawało się bezcelowe.

Niedawno jednak obecność zależnej od witaminy K karboksylazy odkryto również w skórze. Enzym ten pod wpływem witaminy K staje się aktywnym czynnikiem, uruchamiającym reakcje wytwarzania białek budujących skrzep, podobnie jak karboksylaza obecna w wątrobie (2). W wyniku badań nad opisanymi procesami, po odkryciu w skórze zależnej od witaminy K karboksylazy uznano, że stosowane drogi uzupełnienia jej braku nie są jedynymi możliwymi i opracowano nową, dermalną drogę podania leku.

Kremy z witaminą K okazały się bardzo pomocne w leczeniu i prewencji wszystkich rodzajów wynaczynień, a także dolegliwości wynikających ze złego stanu naczyń krwionośnych.

Laboratorium Kosmetyczne dr Irena Eris jest pierwszą firmą wprowadzającą na polski rynek kremy z witaminą K. Ocenę działania kremu z 1% witaminą K pn, "Krem na naczynka i wylewy podskórne z witaminą K 1%" wykonano w I Katedrze i Klinice Chirurgii II Wydziału Lekarskiego Warszawskiej Akademii Medycznej.

Ze względu na specyfikę oddziału badano przede wszystkim wpływ kremu z 1% witaminą K na szybkość gojenia zasinień i zaczerwienień skóry po dużych urazach i zabiegach chirurgicznych.

Ocena skuteczności klinicznej preparatu dermatologicznego firmy dr Irena Eris zawierającego 1% witaminę K, u chorych ze stwierdzanymi wylewami podskórnymi, będącymi skutkami urazów, bądź leczenia operacyjnego.

Dla przeprowadzenia badań klinicznych na ochotnikach uzyskano zgodę komisji etyki Warszawskiej Akademii Medycznej.

Spośród chorych hospitalizowanych w I Katedrze i Klinice Chirurgii wyłoniono grupę badaną. W skład grupy weszło 42 chorych, w tym 32 po urazach tępych, bez przerwania ciągłości skóry i 10, u których wylew podskórny towarzyszył leczeniu operacyjnemu.

Badanie przeprowadzono metodą podwójnie ślepej próby: preparat do testowania konfekcjonowany był w postaci 50 g opakowań oznaczonych kodem literowym A i B. Jedna z serii zawierała badany preparat z substancją czynną, druga była jej pozbawiona. Osoby dokonujące aplikacji preparatu oraz oceniające efekty jego działania nie były informowane, które próbki zawierały substancję czynną.

Badany krem był aplikowany chorym dwa razy dziennie przez okres 14 dni. W przypadku wylewów występujących symetrycznie (np. na obu kończynach), preparat z opakowania A był stosowany po jednej stronie, preparat z opakowania B po stronie przeciwnej. W przypadku rozległych wylewów jednostronnych aplikowano preparat jednocześnie z obu opakowań, nanosząc próbki A i B symetrycznie wzdłuż pionowej osi ciała. Ocena skuteczności przeprowadzana była dwukrotnie w okresie 14-dniowej obserwacji - w 7 i 14 dniu stosowania preparatu. Ocenę przeprowadzał stały zespół lekarski.