W dniach 30.05.-2.06.2000 r. odbył się w Göteborgu (Szwecja) jubileuszowy X Kongres Europejskiego Towarzystwa Nadciśnieniowego. Uczestniczyło w nim ok. 3000 osób z całego świata. Grupa uczestników z Polski, choć niezbyt liczna, widoczna była zarówno na sesjach plakatowych, jak i wykładach referatowych oraz plenarnych.

Obrady toczyły się jednocześnie w pięknym audytorium Centrum Kongresowego oraz sąsiadujących salach konferencyjnych. Na dużych powierzchniach wystawowych prezentowano liczne doniesienia w postaci posterów. Pilni uczestnicy obrad mieli szerokie możliwości wyboru prezentowanych tematów już od 7.30 na spotkaniach typu "breakfast workshop" aż do późnych godzin wieczornych - niektóre sesje prowadzone były w godzinach 20.00-22.00. Uroczyste otwarcie kongresu miało miejsce 30.05.2000 r. w audytorium Centrum Kongresowego. Gości powitali organizatorzy kongresu prof. Lennart Hansson oraz prof. Thomas Hedner. Organizatorzy przypomnieli, że w roku 1979 odbył się w Göteborgu Kongres Międzynarodowego Towarzystwa Nadciśnieniowego, a w jego otwarciu uczestniczył król Szwecji. Tym razem również zabiegano o obecność króla, jednakże musiał on w tym samym czasie pełnić obowiązki gospodarza wobec delegacji rządu japońskiego.

Po powitaniu gości przez organizatorów wykład inauguracyjny wygłosił słynny fizjolog szwedzki prof. Björn Folkow. Wykład dotyczył wpływu rozwijającej się cywilizacji oraz jej zaburzeń na zdrowie człowieka, a w szczególności na ciśnienie krwi. Prof. B. Folkow podkreślił, że istnieje bardzo duża indywidualna zmienność reakcji centralnego układu nerwowego na bodźce cywilizacyjne. Reakcje neurohumoralne w następstwie konieczności obrony lub doznanych porażek (wydarzenia te, zdaniem wykładowcy, są nieodłącznymi elementami współczesności) są niezwykle stresujące, a przez to wpływają negatywnie na ciśnienie krwi. Obok stresu ważnym czynnikiem prowadzącym do rozwoju nadciśnienia jest przewlekłe nadużywanie soli przez współczesnego człowieka.

Pierwszy dzień obrad (31.05) trwał od 7.30 do 17.00. Na dwu sesjach plenarnych poruszono zagadnienia wpływu układu współczulnego na nadciśnienie oraz omówiono rolę tlenku azotu w rozwoju tej choroby. Odbyły się też trzy spotkania o typie warsztatów oraz cztery sesje wykładowe. Na sesjach plenarnych można było słuchać wystąpień tak wybitnych uczonych jak B. Folkow, S. Julius, G. Mancia, W. Kiowski. Na sesjach tych było wielu uczestników, zarówno dzięki ciekawym wykładom, jak i możliwości osobistego spotkania naukowców znanych dotychczas, dla wielu z nas, wyłącznie z lektury specjalistycznych doniesień.

Toczące się w kilku salach jednocześnie sesje prezentacji ustnych zmuszały do dokonywania wyborów. Osobiście zdecydowałam się na "kibicowanie" kolegom z ośrodków nadciśnieniowych z Krakowa oraz Gdańska. Zespół kolegów z Krakowa (L. Płaszewska--Żywko, T. Grodzicki, J. Kocemba) przedstawił doniesienie na temat wpływu edukacji pacjentów na kontrolę ciśnienia krwi. Natomiast zespół kolegów z Gdańska (R. Szczęch, L. Bieniaszewski, J. Furmański, M. Chrostowska, K. Narkiewicz, B. Krupa-Wojciechowska) zaprezentował doniesienie o roli dodatniego wywiadu rodzinnego w kierunku nadciśnienia tętniczego jako niezależnego czynnika ryzyka choroby wieńcowej.

Wszystkim referatom towarzyszyły żywe i dociekliwe dyskusje. Ustawione w połowie długości sali mikrofony zapewniały równy i demokratyczny dostęp do głosu. Dzięki takiemu rozwiązaniu organizacyjnemu uniknięto monotonii i monopolu na dyskusję w wykonaniu publiczności z pierwszego rzędu - grzechu nagminnego na naszych krajowych konferencjach. Przewodnicząca sesji prof. T. Rosenthal (wspólnie z prof. L.H. Lindhomem) w dyskusji nad referatem o dodatnim wywiadzie rodzinnym sugerowała aby dokładnie ustalać, które z rodziców choruje na nadciśnienie tętnicze oraz wyraziła pogląd, że nadciśnienie u matki jest pewniejszym czynnikiem prognostycznym. Na sesji tej przedstawiono również bardzo interesujące doniesienie o dobowych pomiarach ciśnienia krwi u 100-latków. Dotychczasowe badania zarówno kliniczne, jak i epidemiologiczne zwykle ograniczano do osób nie przekraczających 65 roku życia.

Na omawianym kongresie zagadnienia związane z osobami starszymi były przedmiotem ponad 40 doniesień podczas różnych sesji. Dr G. Bertenerini i wsp. z Mediolanu w swym doniesieniu zaproponowali podział seniorów na następujące grupy: a) młodzi seniorzy, 65-75 rok życia; b) starsi seniorzy, 75-85 rok życia; c) najstarsi seniorzy, powyżej 85 roku życia. Dowiedzieliśmy się też, że w Europie najdłużej żyją mieszkańcy Włoch, Grecji oraz Szwecji. Badani przez dr. Berteneriniego stulatkowie (8 osób) nie mieli żadnych dolegliwości ani objawów chorób układu krążenia, jak również nie przyjmowali żadnych leków. W pomiarach gabinetowych ich ciśnienie wynosiło średnio 130/68 mmHg, w dobowych zaś metodą Holtera - średnio 125/65 mmHg. Pozostałe doniesienia na temat osób w podeszłym wieku podejmowały zagadnienia przydatności spiralnej tomografii w diagnostyce nadciśnienia tętniczego, występowania nadwagi oraz dawek leków hipotensyjnych.

Wśród doniesień plakatowych o tematyce klinicznej zwracało uwagę kilka prac na temat roli homocysteiny, leptyny oraz układu renina-angiotensyna-aldosteron w patogenezie nadciśnienia tętniczego. Zespół autorów z Portugalii przedstawił analizę kliniczną 294 przypadków hiperaldosteronizmu pierwotnego. Ta duża grupa chorych z hiperaldosteronizmem pierwotnym została wyselekcjonowana w ciągu 10 lat spośród 3288 pacjentów będących pod opieką autorów. Średni wiek badanej grupy pacjentów wynosił 57,9 lat. Najczęściej zgłaszanymi dolegliwościami przez chorych z pierwotnym hiperaldosteronizmem było łatwe męczenie się oraz osłabienie mięśniowe. Obniżony poziom potasu występował u 49,5% badanych. Podczas operacji najczęściej stwierdzano jedno- lub obustronnego gruczolaka (169 osób) oraz przerost kory nadnerczy (83 osoby). Najrzadsze było współistnienie przerostu kory nadnerczy oraz gruczolaka (27 osób).

Sesja warsztatowa poświęcona nowym grupom leków hipotensyjnych dotyczyła inhibitorów wazopeptydowych, inhibitorów endoteliny oraz antagonistów receptora AT-1.