Bartek Czokało1, Joanna Chojnowska2, Wioletta Pogroszewska3
Hipoterapia w usprawnianiu dziecka z mózgowym porażeniem dziecięcym
Hippotherapy in a rehabilitation process of a child with cerebral palsy
1Absolwent, Fizjoterapia I stopnia, Instytut Medyczny, Państwowa Wyższa Szkoła Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży 2Szpital Wojewódzki im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Łomży 3Instytut Medyczny, Państwowa Wyższa Szkoła Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży
Summary
Introduction. Hippotherapy is diversified therapeutic treatment using a horse. Horse riding is a final and at the same time one of the most stretched in time stage of improving athleticism. It is a replenishment of the rehabilitation process and it gives an opportunity to acquire new skills.
Aim. 1. Evaluating the impact of hippotherapy on prehensile functions of an upper limb. 2. Evaluating the impact of hippotherapy on lower limb range of motion. 3. Evaluating the impact of hippotherapy on a mental state of a child with CP.
Material and methods. The author of the thesis conducted a study of a 6-year-old child with CP based on: a questionnaire, Lovett’s test, Box and Block Test and the measurement of the limbs circuits.
Results. The exercises conducted improved the balance and attentiveness. Marginally the quality of the exercises was improved, as well.
Conclusions. Hippotherapy gives an opportunity to overcome the discouragement and the lack of self-confidence in personal movement capabilities. It has an impact on a cognitive and emotional sphere of a child.
Wstęp
Pozytywny kontakt człowieka z koniem znany był ludzkości już w czasach starożytnych. W Polsce jednak dopiero po II wojnie światowej uznano, iż koń i wspierane przez niego procesy terapeutyczne mogą stanowić istotne miejsce wśród znanych i stosowanych rozwiązań terapeutycznych. Hipoterapia i jej neurofizjologiczne działania umożliwiają poprawę motoryki, oddziałują pozytywnie na „duszę, ciało i umysł”, wpływają dodatnio na rozwój dziecka, kształtują jego inteligencję, wyznaczają kierunki samorealizacji i życia w społeczeństwie.
Istotną rolę w procesach hipoterapii odgrywają terapeuci. Ich zadaniem jest m.in. prawidłowe przeprowadzenie testów ruchowych i dokonanie pełnej analizy funkcjonalnej młodego pacjenta. Pozwala to na określenie cech, metod i środków umożliwiających osiągnięcie założonego celu. Tak określone zadania wymagają, aby podejmując decyzję o zawodowej karierze w roli terapeuty hipoterapii, mieć na uwadze potrzebę ciągłego podnoszenia kwalifikacji zawodowych, profesjonalizmu i determinacji w działaniu na rzecz chorych, ale wdzięcznych za pomoc dzieci.
Praca zawiera merytoryczny zakres wiadomości dotyczących hipoterapii i jej znaczenia, jaki wywiera na układ człowiek-ruch-koń. Pokazuje również, w jaki sposób wpływa oraz oddziałuje na dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym (MPD) (1-3).
Cel pracy
Założeniem oraz celem pracy była ocena hipoterapii jako jednej z najefektywniejszych naturalnych metod terapeutycznych, wykorzystywanej w usprawnianiu dziecka z mózgowym porażeniem dziecięcym zarówno w sferze ruchowej, jak i pedagogiczno-psychologicznej.
Cele pracy:
1. Ocena hipoterapii na funkcje chwytne kończyny górnej.
2. Ocena hipoterapii na zakresy ruchomości kończyny dolnej.
3. Ocena hipoterapii na stan psychiczny dziecka z MPD.
Materiał i metody
W pracy przeprowadzono badanie dziecka w wieku 6 lat z mózgowym porażeniem dziecięcym, usprawnianego metodą hipoterapii. Leczenie odbywało się w Integracyjnym Centrum Wypoczynku Edukacji i Rehabilitacji WBN „Maniówka”.
Za ocenę kliniczną pacjenta posłużyło badanie podmiotowe, które polegało na zapoznaniu się z dokumentacją medyczną i jej analizie medycznej oraz przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu z prawnymi opiekunami pacjenta. Ponadto przeprowadzono badanie przedmiotowe, które opierało się na ocenie siły mięśniowej za pomocą skali Lovetta, teście na funkcjonalność chwytną kończyn górnych oraz pomiarach liniowych dotyczących obwodów kończyn górnych i dolnych.
Karta wywiadu z opiekunem prawnym pacjenta
Opierając się na definicji Tadeusza Pilcha, wywiad jest „rozmową badającego z respondentem lub respondentami według opracowanych wcześniej dyspozycji lub w oparciu o specjalny kwestionariusz” (4). W niniejszej fazie zostają zebrane wiadomości ogólnego rodzaju, a także dane odnoszące się do jednostki chorobowej pacjenta.
Badanie siły mięśniowej na podstawie testu Lovetta
Najbardziej popularną metodą subiektywnej oceny siły mięśniowej jest test Lovetta. Polega na manualnym badaniu poszczególnych mięśni w określonych pozycjach i przy określonym ruchu.
W diagnostyce ważne jest zbadanie w pierwszej kolejności strony niezajętej, a następnie strony zajętej.
Podczas dokonywania analizy siły mięśniowej znaczący wpływ mają:
– pozycja badanego,
– stabilizacja odcinka ciała, bezpośrednio przy którym znajduje się badany mięsień,
– metodycznie i dokładnie przeprowadzona czynność,
– zastosowanie oporu adekwatnego do wieku i poziomu ogólnej aktywności osoby badanej przy czynnościach sprawdzających 4? i 5?.
Obecność osłabienia siły grup mięśniowych może być przydatna w rozpoznaniu nieprawidłowości związanych z mięśniami, korzeniami nerwowymi, nerwami obwodowymi, poziomem rdzenia kręgowego lub regionami kory mózgowej (5).
Test na funkcje chwytne rąk Box and Block
Test polegający na badaniu zręczności i koordynacji małej motoryki. Cechą charakterystyczną, a zarazem atutem testu jest stosunkowo prosta realizacja, nadająca się zwłaszcza dla osób o niewielkiej zręczności manualnej.
W celu przeprowadzenia testu niezbędne są dwie skrzynki o jednakowych wymiarach, między którymi powinna się znajdować deseczka o wysokości 15 cm. Jeden z pojemników powinien być wypełniony około 150 drewnianymi kostkami.
Zadaniem osoby testowanej jest przeniesienie jak największej ilości kostek z jednej skrzynki do drugiej w czasie 60 sekund. Należy pamiętać, aby badanie przeprowadzić najpierw na kończynę dominującą, następnie powtórzyć na kończynę z dysfunkcją.
Jako wynik przedstawia się sumę prawidłowo przełożonych kostek w przeciągu 60 sekund (6).
Pomiary obwodów kończyn
Pomiar obwodów kończyn wykonujemy najlepiej w pozycji komfortowej dla badanego, tak aby zezwoliło mu to na rozluźnienie mięśni. W karcie badawczej powinien znajdować się zbiór informacji o szczegółach przeprowadzonego badania, mający na celu odtworzenie warunków dokonanej analizy w przyszłości, a także w charakterze informacji i wskazówek dla innych badających (5, 6).
Wyniki
Opis przypadku
Podmiotem badanym w niniejszej pracy jest 6-letni chłopiec z rozpoznaniem mózgowego porażenia dziecięcego w postaci niedowładu połowiczego prawostronnego.
Ciąża była planowana, od początku kontrolowana przez specjalistę, lekarza ginekologa. Przebiegała prawidłowo, bez żadnych komplikacji. Dziecko przyszło na świat przedwcześnie w 8. miesiącu ciąży ze znaczną niedowagą ciała. Podczas akcji porodowej, która trwała dość długo, doszło do niedotlenienia i niedokrwienia dziecka, co przyczyniło się do uszkodzenia mózgu.
Po upływie 4 miesięcy od urodzenia zauważono, że chłopiec podczas zabawy chętniej i częściej posługuje się lewą kończyną górną, ponadto lewa kończyna dolna była również w znacznym stopniu bardziej aktywna. Z analizy dokumentacji medycznej wynika, że w badaniu USG przez-ciemiączkowym, jak również TK i MRI wyszła asymetria komór mózgu, do której przyczynił się przebyty w czasie ciąży wylew dokomorowy. Z racji tego, że doszło do niego podczas ciąży, niedowład prawostronny ciała jest mniejszy.
Rehabilitację podjęto od 6. miesiąca życia. W wyniku zabiegów obserwowano systematyczny wzrost rozwoju ruchowego dziecka. Chłopiec zaczął samodzielnie stawiać pierwsze kroki w 18. miesiącu życia. W początkowym okresie chód był nieprawidłowy. Chłopiec prawą stopę ustawiał na palcach, z rotacją do środka, było to spowodowane przykurczem ścięgna Achillesa po stronie prawej. Tendencja do objawu Babińskiego była zachowana. Zauważalne również było nieprawidłowe ustawienie miednicy i tułowia. W konsekwencji występujących nieprawidłowości neurologicznych dziecko nie potrafiło utrzymać równowagi w pozycji stojącej. Zaobserwowano również inne ustawienie i mniejszą aktywność prawej kończyny górnej. Czynnikiem sprawczym był niewielki przykurcz w stawie łokciowym prawym.
Hipoterapię podjęto około 6. roku życia. Rodziców do zabiegów przekonała dobra opinia o tego typu terapiach.
Chłopiec rozumie i spełnia proste polecenia. Dodatkowo wykonuje poszczególne polecenia złożone, odnoszące się do konkretów. Stopień fonologiczny jest zadowalający, dziecko komunikuje się pojedynczymi słowami lub zdaniami prostymi.
Pacjent ma starszą siostrę. Rodzice dziecka pracują zawodowo, przez co są w stanie zapewnić odpowiednie warunki do życia, jak i terapii rehabilitacyjnych. Mają bardzo dobry kontakt z dziećmi, każdy swój wolny czas poświęcają na edukację i rozwój społeczny. Rodzina mieszka na wsi w domu jednorodzinnym. Warunki bytu można określić na bardzo dobre.
Analiza wybranych zabiegów i ich efektywność
W przeprowadzonych pomiarach długości oraz obwodów kończyn górnych i dolnych można wywnioskować, iż różnice w wymiarach po stronie zajętej (prawej) nieco różniły się od strony lewej. Spowodowane jest to nieznacznym przykurczem w stawie łokciowym, natomiast w kończynie dolnej poprzez rotację i niewielki przykurcz w stawie skokowym.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Sternal M, Kwiatkowska B, Borysławski K: Czynniki zwiększające ryzyko mózgowego porażenia dziecięcego. Pediatr Pol 2011; 2: 163-165.
2. Mihilewicz S: Problemy w rozwoju psychoruchowym dziecka z zespołem mózgowego porażenia dziecięcego (MPD). [W:] Mihilewicz S (red.): Psychologiczno-pedagogiczne problemy wspomagania rozwoju dzieci niepełnosprawnych. Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2005: 44.
3. Szabert A: Koń – jako terapeuta i przyjaciel. Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne 2012; 11: 27.
4. Pilch T, Bauman T: Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe. Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2010.
5. Zembaty A: Kinezyterapia. Tom I. Wydawnictwo Kasper, Kraków 2002: 57.
6. Lizak A, Michaluk K, Śliwka A et al.: Dokumentacja fizjoterapeutyczna zgodna z wytycznymi ICF. Testy strukturalne (część 1). Testy na poziomie dnia codziennego (część 2). Reha-Plus Edukacja, Kraków 2009: 26-57.
7. Sawaryn D: Wpływ hipoterapii na umiejętności ruchowe ręki u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym. Nowa Pediatr 2010; 2: 34-43.
8. Matusiak-Wieczorek E, Małachowska-Sobieska M, Synder M: Wpływ hipoterapii na zdolność utrzymania równowagi w pozycji siedzącej wśród dzieci z mózgowym porażeniem. Ortop Traumatol Rehabil 2016; 2: 165-175.
9. Maćków A, Małachowska-Sobieska M, Demczuk-Włodarczyk E et al.: Wpływ hi-poterapii neurofizjologicznej na zmianę położenia środka ciężkości ciała u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym. Ortop Traumatol Rehabil 2014; 6: 581-593.
10. Białoszewski D, Korabiewska I, Lewandowska M et al.: Ocena przydatności hipote-rapii w rehabilitacji dzieci z mózgowym porażeniem. Doniesienie wstępne. Fizjoter Pol 2011; 2: 175-181.
11. Walaszek R, Szurmik T, Marszałek A et al.: Medyczne, pedagogiczne, psychologiczne i społeczne oddziaływania hipoterapii. Med Rodz 2016; 2: 92.
