Marta Sorbal, Marta Palacz-Wróbel
Świadomość prewencyjnego działania diety oraz nawyki żywieniowe kobiet z chorobami tarczycy w wieku 20-50 lat
Awareness of dietary prevention and eating habits of women aged 20-50 years, suffering from thyroid diseases
Śląska Wyższa Szkoła Medyczna w Katowicach
Summary
Introduction. Thyroid diseases are becoming increasingly common not only among the elderly, but also in young people. In the world of sciences, the number of studies confirming the correlation between lifestyle, diet, use of stimulants, and a milder course or regression of the disease is constantly growing.
Aim. The aim of the study was to assess the awareness of women aged 20-50 years who suffer from thyroid diseases of the preventive impact of diet in thyroid diseases, and the eating habits of the respondents.
Material and methods. An original questionnaire was used to conduct the research.
Results. The results of the study showed that most women do not pay attention to their dietary choices, the level of knowledge on the subject of adequate nutrition is low among the respondents and their eating habits are far from those recommended by the Institute of Food and Nutrition. However, a significant proportion of women – 33% of the respondents – admitted that they use a gluten-free diet or a diet that limits the use of dairy products, which significantly improved their health and diminished the unpleasant symptoms related to the course of the disease. There are more and more studies on gluten-free diet and diet with the restriction of dairy products having a positive effect on the course of autoimmune thyroid diseases.
Conclusions. Women’s education in the doctor’s office is low. Only 17% of the respondents admitted that they had received tips regarding the introduction of proper diet or changes in their eating habits. Based on the results of the research, it is concluded that the nutritional education of people suffering from thyroid disease should be enhanced.
Wstęp
Choroby gruczołu tarczowego dotyczą ogromnej ilości populacji w naszym kraju. Statystyki pokazują, że ok. 22% społeczeństwa cierpi na choroby związane z tarczycą bądź cierpiały na nie w przeszłości. Skuteczność terapii związana jest z wczesnym wykryciem choroby oraz wdrożeniem odpowiedniego postępowania leczniczego (1).
Wpływ pożywienia na przebieg chorób tarczycy jest niewątpliwy. Dzięki odpowiednio zbilansowanej diecie, zgodnej z zasadami racjonalnego żywienia, bogatej w odpowiednie ilości pełnowartościowego białka, węglowodanów złożonych i odpowiednich kwasów tłuszczowych, a także pokrywającą zapotrzebowanie na istotne mikroelementy, takie jak: jod, selen, żelazo oraz cynk, istnieje spore prawdopodobieństwo złagodzenia objawów choroby oraz poprawy działania stosowanej farmakoterapii (2). Istnieje coraz więcej doniesień potwierdzających również pozytywny wpływ zastosowania diety bezmlecznej oraz bezglutenowej w autoimmunologicznych zapaleniach gruczołu tarczowego (3, 4).
Hormony tarczycy pełnią funkcję katalizatora w przebiegu reakcji utleniania oraz regulują przemiany metaboliczne zachodzące w organizmie. Duże stężenie hormonu tyroksyny (T4) prowadzi do zwiększenia podstawowej przemiany materii, nawet do 60-100%. W procesie tym dochodzi do wzmożenia syntezy mRNA, stąd pojawia się m.in. większa liczba mitochondriów o zmienionych rozmiarach. Hormony te powodują zwiększenie aktywności enzymów oksydacyjnych oraz białek łańcucha oddechowego. Zmiany te prowadzą do zwiększenia zużycia tlenu oraz energii w komórkach (5).
Tyroksyna i trójjodotyronina mają wpływ na przemianę węglowodanów. Nasilają wchłanianie galaktozy i glukozy z jelit oraz wzmagają jej zużycie przez komórki. Często działają wspólnie z innymi hormonami, początkowo z insuliną, a później z adrenaliną. Razem z aminami katecholowymi doprowadzają do przyśpieszenia rozpadu glikogenu w wątrobie, co powoduje okresową hiperglikemię (5).
Cel pracy
Głównym celem pracy było badanie stanu zdrowia, nawyków żywieniowych oraz poziomu wiedzy żywieniowej kobiet cierpiących na choroby tarczycy na temat wpływu sposobu odżywiania na przebieg choroby.
Materiał i metody
Badanie przeprowadzono wśród 83 kobiet, które leczyły się z powodu chorób tarczycy na terenie województwa śląskiego. Do pracy wykorzystano autorski kwestionariusz ankiety skierowany do kobiet w wieku 20-50 lat. Badanie przeprowadzono w dniach od 22 października do 2 listopada 2017 roku za pomocą sieci internetowej. Wyniki zostały opracowane przy pomocy programu Microsoft Excel.
Wyniki
W grupie respondentek dominowały kobiety w wieku 20-29 lat – stanowiły one 66% grupy badanych, pozostałe 34% kobiet było w wieku do 40. r.ż. Żadna spośród badanych kobiet nie była w wieku powyżej 40 lat. Najmłodsza respondentka była w wieku 20 lat, a najstarsza miała 38 lat.
Prawie połowa ankietowanych (49%) cierpiała na chorobę Hashimoto. 47% badanych dotknęła niedoczynność tarczycy, 3% kobiet chorowało na raka brodawkowatego. Choroba Gravesa-Basedowa dotknęła 1% badanych (ryc. 1).
Ryc. 1. Analiza jednostek chorobowych
76% spośród wszystkich ankietowanych przyjmowało leki. Prawie wszystkie kobiety stosowały Letrox bądź Euthyrox w różnych dawkach. W odpowiedziach pojawiły się również Novothyral, Thyrozol, Glucophage, L-Thyroxin, Metformax. Ponad połowa badanych (52%) przyjmowała suplementy diety. Głównie były to preparaty witaminowe z grupy B, witaminy C, D3, K2 MK7, selen, cynk, magnez, kwasy z grupy Omega-3, probiotyki.
U większości ankietowanych pojawiło się bardzo wiele objawów choroby. Aż 87% dotknęło zmęczenie, 79% badanych uskarżało się na senność, 65% zauważyło wypadanie włosów. Znaczna część grupy badanych (55%) odnotowała wzrost wagi, a 4% – spadek wagi. 39% cierpiało na zaburzenia miesiączkowania, u 29% kobiet stwierdzono depresję. 57% kobiet biorących udział w badaniu cierpiało na zaburzenia koncentracji, 13% miało stwierdzone zaburzenia rytmu serca. Ból mięśni i stawów wskazało 24% ankietowanych (ryc. 2).
Ryc. 2. Analiza objawów choroby
52% badanych na pytanie o rodzaj stosowanej diety odpowiedziało, że nie stosuje żadnej konkretnej diety. 18% przyznało, że jest na diecie z wykluczeniem produktów nabiałowych. Gluten wyeliminowało z diety 15% ankietowanych. Dietę o obniżonej dziennej podaży węglowodanów stosowało 5% kobiet, a dietę z ograniczeniem tłuszczu zaznaczyło 3% badanych. Wegetariańską dietę uwzględniającą spożywanie nabiału i ryb stosowało 3% kobiet. Pozostałe badane stosowały dietę śródziemnomorską, paleo oraz dietę redukcyjną sportową (ryc. 3).
Ryc. 3. Analiza stosowanej diety
Kolejnym produktem poddanym analizie było mleko. 27% badanych nie spożywało mleka wcale, 30% spożywa mleko jedynie raz w miesiącu lub rzadziej, odpowiedź spożycia mleka kilka razy w miesiącu zaznaczyło 23% ankietowanych. Pozostałe badane spożywały mleko przynajmniej kilka razy w tygodniu (ryc. 4).
Ryc. 4. Analiza spożycia mleka
Przetwory mleczne były chętniej spożywane niż samo mleko. 35% badanych kobiet odpowiedziała, że spożywa je przynajmniej kilka razy w tygodniu, 28% ankietowanych sięgała po produkty mleczne kilka razy w miesiącu. Dosyć spora grupa ankietowanych, bo aż 20%, zrezygnowała ze spożycia przetworów całkowicie, 11% badanych spożywało je raz w miesiącu lub rzadziej. Pozostałe badane odpowiedziały, że spożywają produkty mleczne codziennie lub kilka razy dziennie (ryc. 5).
Ryc. 5. Analiza spożycia przetworów mlecznych
45% badanych spożywała rośliny kapustne kilka razy w miesiącu. Prawie 1/5 ankietowanych odpowiedziała, że sięga po te produkty kilka razy w tygodniu, z kolei 24% kobiet wybierała rośliny krzyżowe raz w miesiącu lub rzadziej. Pozostałe ankietowane nie spożywały ich w ogóle, a 1% badanych spożywała codziennie (ryc. 6).
Ryc. 6. Analiza spożycia warzyw krzyżowych
44% ankietowanych nie zwróciło uwagi, czy sposób żywienia wpłynął na ich samopoczucie. 43% spośród badanych zauważyło poprawę samopoczucia po zmianie diety. Pozostałe 13% odpowiedziało, że zmiana diety nie miała wpływu na ich samopoczucie (ryc. 7).
Ryc. 7. Analiza wpływu diety na samopoczucie
Tylko 17% ankietowanych dostało zalecenia odnośnie diety od lekarza, pozostałe 83% nie otrzymało wskazówek żywieniowych (ryc. 8).
Ryc. 8. Analiza zaleceń lekarza odnośnie diety
Spośród ankietowanych 25 kobiet po przejściu na dietę zauważyło zmniejszenie uczucia zmęczenia, 24 ankietowane doświadczyły spadku wagi, u 19 kobiet znacznie poprawił się stan włosów, skóry i paznokci. Dieta miała również wpływ na poprawę parametrów krwi, która nastąpiła u 8 kobiet, 4 kobiety zauważyły poprawę odporności. Jedna ankietowana odpowiedziała, że cykl menstruacyjny wrócił do normy po zastosowaniu diety. U jednej ankietowanej nastąpił wzrost wagi. Zmiana diety miała również wpływ na zmniejszenie problemów trawiennych związanych z zespołem jelita drażliwego u jednej z ankietowanych (ryc. 9).
Ryc. 9. Analiza zmian po zastosowaniu diety
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Ponichtera A, Borowiak E: Choroby tarczycy jako poważny problem medyczny w Polsce. Probl Pielęg 2008; 16: 192-198.
2. Zakrzewska E, Zegan M, Michota E: Zalecenia dietetyczne w niedoczynności tarczycy przy współistnieniu choroby Hashimoto. Bromatol Chem Toksyk 2015; 2: 117-127.
3. Kus K, Zielińska K, Zaprutko T et al.: Choroba Hashimoto – efektywność diety bezglutenowej. Pol Prz Nauk Zdr 2016; 49: 370-376.
4. Ratajczak A, Moszak M, Grzymisłowski M: Zalecenia żywieniowe w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto. Pielęg Zdr Publ 2017; 7: 305-311.
5. Traczyk W, Trzebski A: Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej. PZWL, Warszawa 2007: 365-372.
6. Pawlikowski M: Zaburzenia hormonalne. PZWL, Warszawa 2003: 47-63.
7. Rosołowska D, Lachowicz K, Pałkowska E: Lipidy w interakcjach z hormonami tarczycy. Kosmos. Problemy nauk biologicznych 2016; 65: 361-370.
8. Gołębiowska B, Szewczyk L: Wpływ hormonów tarczycy na regulację przemiany białkowo-aminokwasowej. Polskie Towarzystwo Endokrynologów Dziecięcych 2005; 4: 49-54.
9. Markiewicz-Żukowska R, Naliwajko S, Bartosiuk E et al.: Zawartość witamin w dietach kobiet z chorobą Hashimoto. Bromatol Chem Toksyk 2011; 3: 539-543.
10. Jarosz M, Stolińska H, Wolańska D: Żywienie w niedoczynności tarczycy. PZWL, Warszawa 2016.
11. Bossowski A, Otto-Buczkowska E: Schorzenia tarczycy o podłożu autoimmunologicznym. [W:] Otto-Buczkowska E (red.): Pediatria – Co nowego? 2007: 108-120.
12. Łącka K, Frączek M: Podział i etiopatogeneza nadczynności tarczycy. Pol Merkur Lekarski 2014; 36: 206-211.
13. Łącka K, Czyżyk A: Leczenie niedoczynności tarczycy. Farmacja Współcz 2008; 1: 222-230.
14. Benetti-Pinto CL, Berini Piccolo VR, Garmes HM, Teatin Juliato CR: Subclinical hypothyroidism in young women with polycystic ovary syndrome: an analysis of clinical, hormonal, and metabolic parameters. Fertil Steril 2013; 99(2): 588-592.
15. Sinha U, Sinharay K, Saha S et al.: Thyroid disorders in polycystic ovarian syndrome subjects: A tertiary hospital based cross-sectional study from Eastern India. Indian J Endocrinol Metab 2013; 17(2): 304-309.
16. Skrzyńska K, Zachurzok A, Małecka-Tendera E: Zaburzenia funkcji tarczycy u dziewcząt z zespołem policystycznych jajników. Endokrynol Pol 2017; 16.2.59: 121-126.
17. Romańska-Gacka K: Farmakoterapia łuszczycy. Terapia i leki 2009; 65: 9.
18. Olejniczak-Stachura I, Kraska-Gacka M, Narbutt J et al.: Wpływ terapii biologicznej na stężenie kwasu foliowego i homocysteiny w surowicy pacjentów z łuszczycą zwyczajną. Forum Dermatologicum 2016; 2: 81-84.
19. Kuzan A, Chwiłkowska A, Kobielarz M et al.: Glikacja białek macierzy zewnątrzkomórkowej i jej znaczenie w miażdżycy. Postępy Hig Med Dosw (online) 2012; 66: 804-809.
