© Borgis - Medycyna Rodzinna 3-4/2000, s. 60-62
Kamil Hozyasz
Żywienie sztuczne niemowląt - rys historyczny i przegląd preparatów dostępnych w Polsce
z Kliniki Pediatrii Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Andrzej Milanowski
Żywienie sztuczne niemowląt znajduje się w centrum zainteresowań lekarzy dzieci. Wiele zaleceń, dotyczących powyższego problemu, uległo zapomnieniu a z kolei aktualność innych jest na nowo odkrywana. Dobitnym przykładem ewolucji poglądów jest stosunek do zawartości laktozy w preparatach mlekozastępczych. Obecnie fizjolo-giczne znaczenie zawartości cukru mlecznego doczekało się szerokiego poznania i wskazania do stosowania preparatów bezlaktozowych uległy ograniczeniu - na przykład w przebiegu alergii na białka mleka krowiego z prawidłowym trawieniem i wchłanianiem, należy stosować hydrolizaty białkowe o znacznym stopniu hydrolizy zawierające laktozę. W artykule przypomniano wybrane - nadal w pełni aktualne - zalecenia dotyczące żywienia niemowląt propagowane przez ośrodki akademickie już przed II wojną światową oraz zestawiono mleka mo-dyfikowane i preparaty mlekozastępcze dostępne w Polsce.
Tabela 1. Mleka modyfikowane dla zdrowych niemowląt*
Mleka początkowe (od 1 miesiąca życia) | Bebiko 1 Bebilon 1 Gerber 1 Humana 1 Milumil 1 Milumil HA Nan HA 1** |
Mleka następne (od 5 miesiąca życia) | Bebiko 2 Bebilon 2 Gerber 2 Humana 2 Milumil 2 Nan HA 2** |
Mleka dla niemowląt zdrowych z problemami żywieniowymi |
Wskazania | Preparaty |
ulewania | Bebilon AR (od 2 miesiąca życia) Enfamil AR (od 1 miesiąca życia) Nan AR** (od 1 miesiąca życia) |
kolki, bóle brzucha | Bebilon niskolaktozowy Bebilon pH 5,7 |
brak apetytu | Bebilon pH 5,7 |
* Dostępne są także preparaty zawierające izolowane białko soi, jak np. Isomil (często stosowany w USA).
** Mieszanki zawierające białka mleka krowiego o nieznacznym stopniu hydrolizy (tzw. "hipoalergiczne", HA) można stosować u dzieci z grup ryzyka alergii pokarmowej po szczegółowym zdefiniowaniu potrzeb i ustaleniu planu monitorowania pacjenta.
W Europie Zachodniej po zakończeniu I wojny światowej upowszechniano karmienie sztuczne niemowląt. Jednakże w ośrodkach akademickich w Polsce międzywojennej a także tuż po zakończeniu II wojny światowej propagowano karmienie piersią jako najlepszy sposób żywienia niemowląt. Słusznie zauważano, że "odsetek niemowląt karmionych piersią jest u nas (w Polsce) ... znacznie wyższy, niż w większości krajów na Zachodzie, i temu tylko zawdzięczamy, że umieralność niemowląt nie wypada jeszcze bardziej na naszą niekorzyść wobec opłakanych naszych warunków higienicznych". Koronnym argumentem za karmieniem piersią były dane dotyczące śmiertelności niemowląt nieślubnych, prawie bez wyjątków karmionych sztucznie. W Warszawie sięgała ona od 70-78% w latach 1922-1926 do ok. 47% w 1935 roku. Miano świadomość, że rzeczywistą niemożność karmienia po porodzie spotyka się bardzo rzadko. Wykazano, iż to co "uważano za niemożność karmienia, było tylko zamaskowaną niechęcią, lub też wynikiem zniechęcenia po niefortunnych, bądź nieumiejętnych próbach".
Naukowe argumenty przemawiające za wyższością karmienia piersią nie są zdobyczą ostatnich lat, lecz były znane i popularyzowane przez środowisko medyczne w II Rzeczypospolitej. Nauczano, że mleko ssaków nigdy nie może zastąpić w pełni pokarmu kobiecego - "nie możemy bowiem upodobnić w zupełności tego pożywienia sztucznego do pokarmu kobiecego, nie jesteśmy w stanie dokonać tego cudu". Wiedziano, że skład mleka ludzkiego zmienia się w miarę trwania laktacji a ewentualna humanizacja mleka krowiego, koziego czy oślego (to ostatnie było szczególnie popularne we Francji na przełomie XIX i XX wieku) musi obejmować modyfikację w zakresie składu białkowego i mineralnego. Mleko kobiece i krowie znacznie się różni pod względem składu białek serwatkowych i kazeinowych, co jest przyczyną zwiększonego "wysiłku trawiennego". Wiedziano również o różnicach w zakresie zawartości "ciał buforowych" (np. fosforanów), "zaczynów" (enzymów trawiennych) i "ciał ochronnych".
Tabela 2. Preparaty mlekozastępcze dla niemowląt chorych.
Problem kliniczny | Preparaty | Uwagi |
Alergia na białka mleka krowiego | Hydrolizaty kazeiny: Nutramigen, Pregestimil Hydrolizaty białek serwatkowych: Bebilon Pepti, Bebilon Pepti MCT, Alfare Mieszanki elementarne: Bebilon Amino, Neocate | W większości przypadków z alergią nie współistnieje trwała nietolerancja laktozy - w związku z tym zalecany jest Bebilon Pepti. Jeśli jednak istnieje uzasadnione podejrzenie nietolerancji laktozy bezpieczniej jest zastosować preparat bezlaktazowy, na przykład Nutramigen. Należy pamiętać preparaty: Pregestimil, Bebilon Pepti MCT, Alfare zawierają w swoim składzie tłuszcze MCT. W zależności od objawów klinicznych, tolerancji i wieku dziecka można rozważyć leczenie preparatami sojowymi, takimi jak: Prosobee 1 i 2, Bebilon Soja 1 i 2, Humana SL, Isomil. (W świetle różnych badań nietolerancja soi występuje u 0-60% chorych z alergią na białka mleka krowiego, częściej u niemowląt z IgE-niezależną enteropatią). |
Mała i skrajnie mała masa urodzeniowa | Alprem, FM 85, Bebilon Nenatal, Nenatal, Bebilon BMF, Humana 0 | Bebilon BMF i FM 85 są stosowane jako dodatek do pokarmu kobiecego (suplement pokarmu naturalnego). |
Przejściowa nasilona nietolerancja laktozy wtórna do zakażeń jelitowych | Bebilon niskolaktazowy | Preparat zawiera 1,3 g laktozy/100 mL. Cechuje go niska osmolarność (195 mosmol/L) |
Trwała nietolerancja laktozy | ProSobee 1, 2, Bebilon Sojowy1, 2, Humana SL, Isomil | Zawierają izolowane białko soi wzbogacone w metioninę. Niehydrolizowane preparaty sojowe mogą być stosowane do żywienia sztucznego zdrowych niemowląt z rodzin wegetariańskich. |
Alergia na białka mleka krowiego i trwała, nasilona nietolerancja laktozy | Nutramigen, Pregestimil, Bebilon Pepti MCT, Alfare | Nie należy zalecać Bebilonu Pepti, ponieważ zawiera 2,6 g laktozy/100 mL - co stanowi 38% składu węglowodanów. |
Przewlekła biegunka tłuszczowa | Pregestimil, Bebilon Pepti MCT, Alfare, Humana MCT | Preparaty są stosowane w: przewlekłej zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki, mukowiscydozie, zespołach krótkiego jelita, defektach lipazy lipoproteinowej. |
Fenyloketonuria | Lofenalac, XP Analog, P-AM Universal | P-AM Universal stosuje się jako dodatek od 5 m.ż. |
Galaktozemia | Nutramigen, ProSobee 1, 2, Bebilon sojowy 1, 2, Humana SL, Isomil | Preparaty nie zawierają galaktozy i laktozy |
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł