*Anna Szufnara1, Małgorzata Lipczyńska-Lewandowska2, Sylwia Majewska-Beśka3, Joanna Szczepańska3
Ocena wiedzy nauczycieli oraz personelu medycznego na temat udzielania pierwszej pomocy w przypadkach urazów zębów
The assessment of teachers’ and medical professionals’ knowledge on first aid in tooth injuries
1Studia doktoranckie, Zakład Stomatologii Wieku Rozwojowego, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Kierownik Katedry i Zakładu: prof. dr hab. n. med. Joanna Szczepańska
2Studia doktoranckie, Zakład Chirurgii Stomatologicznej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Kierownik Zakładu: dr hab. n. med. prof. nadzw. Anna Janas-Naze
3Zakład Stomatologii Wieku Rozwojowego, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Kierownik Katedry i Zakładu: prof. dr hab. n. med. Joanna Szczepańska
Streszczenie
Wstęp. Urazy zębów stanowią poważny problem kliniczny współczesnej stomatologii wieku rozwojowego. Szczególnie istotna w przypadku urazu zęba jest prawidłowa i szybko udzielona pierwsza pomoc.
Cel pracy. Celem pracy była ocena wiedzy środowiska medycznego oraz nauczycieli na temat udzielania pierwszej pomocy dzieciom w następstwie urazów zębów, z uwzględnieniem przebytego szkolenia w tym zakresie.
Materiał i metody. Anonimowe dobrowolne badanie ankietowe objęło 727 osób. Przeprowadzone zostało w styczniu i lutym 2017 roku na terenie województw łódzkiego, lubelskiego i małopolskiego. Ankietowanych podzielono na grupy ze względu na wykonywany zawód związany ze szkolnictwem lub medycyną oraz wiek, płeć, liczbę posiadanych dzieci i stopień wykształcenia. Analizie poddane zostały wzorce zachowań w przypadku zwichnięcia całkowitego lub złamania korony zęba.
Wyniki. Według badań 577 ankietowanych (79,4%) uczestniczyło co najmniej raz w życiu w kursie udzielania pierwszej pomocy. Prawie co trzeci ankietowany – 233 osoby (32%) – był świadkiem urazu zęba. Najczęstszymi typami urazów napotkanymi przez ankietowanych były uraz tkanek miękkich i złamanie korony zęba – odpowiednio: 114 (35%) i 96 (29%) przypadków. Grupą zawodową, która najczęściej podejmowała próbę udzielenia pierwszej pomocy w urazach zębów w podobnym odsetku, byli nauczyciele – 56% przypadków oraz osoby związane z medycyną – 53%, a pozostałe zawody – 36%.
Wnioski. Kursy udzielania pierwszej pomocy niezwykle rzadko podejmują temat urazów w obrębie jamy ustnej. Pomimo tego faktu prawie co druga osoba biorąca udział w badaniach próbowała udzielić pomocy, będąc świadkiem zdarzenia, jednak ich działania często były niepoprawne.
Summary
Introduction. Tooth injuries constitute a serious clinical problem in contemporary paediatric dentistry. Immediately delivered and correct first aid is particularly important in the case of dental trauma.
Aim. The aim of the study was to assess the general knowledge of teachers and medical professionals on providing first aid to children in the case of dental trauma. Taking part in a first aid training course was also analysed.
Material and methods. An anonymous, voluntary questionnaire was administered to 727 people. It was conducted in January and February 2017 in three Polish provinces. The respondents were divided into groups depending on their age, sex, educational level, number of children and profession related to medicine or school education. Behavioural patterns were analysed in the event of a complete tooth dislocation or crown fracture.
Results. According to the study, 577 respondents (79.4%) have participated in a first aid training course at least once. Every third person: 223 (32%) has been a witness of a tooth injury. The most frequent type of encountered trauma was soft tissue injury and tooth crown fracture: 114 (35%) and 96 (29%) cases, respectively. The professionals who tried to provide first aid in dental trauma at a similar percentage were teachers: 56% of cases and people associated with medicine: 53%; the remaining professionals did so in 36% of cases.
Conclusions. The issue of first aid in dental trauma is rarely raised during first aid training courses. Despite this, every second person participating in the study has tried to provide first aid. However, their actions were incorrect in most cases.
WSTĘP
Urazy zębów stanowią poważny i częsty problem medyczny i estetyczny, są też dużym wyzwaniem dla stomatologa, zwłaszcza gdy pacjentem jest dziecko. Według badań przeprowadzonych w latach 2012-2013 w Zakładzie Stomatologii Wieku Rozwojowego UM w Łodzi 3,4% spośród zgłaszających się pacjentów doświadczyło urazów w obrębie jamy ustnej. W grupie największego ryzyka znajdują się chłopcy w wieku szkolnym (1). Urazy zębów stanowią 5% urazowych uszkodzeń ciała we wszystkich grupach wiekowych (2).
Zasadnicze znaczenie w rokowaniu dotyczącym zębów po urazach mechanicznych, szczególnie tak poważnych jak np. wybicie zęba, ma prawidłowe udzielenie pierwszej pomocy poszkodowanemu w miejscu wypadku. Odpowiednie zabezpieczenie okolicy dotkniętej urazem i utraconego fragmentu czy całego zęba, a także szybkie wdrożenie profesjonalnego postępowania znacząco wpływają na rokowanie. Osoby na co dzień zajmujące się dziećmi, rodzice i nauczyciele, którzy są najczęściej świadkami tych wypadków, powinny wykazywać się podstawową wiedzą z zakresu udzielania pierwszej pomocy w przypadku urazu zębów. Pracownicy służby zdrowia powinni znać profesjonalne procedury postępowania i wiedzieć, do jakiego specjalisty skierować pacjenta na ewentualną kontynuację leczenia. Są to niezbędne zasady, które mogą zapewnić optymalne warunki gojenia i zwiększą szansę na zachowanie w jamie ustnej zębów dotkniętych urazem.
Cel pracy
Celem pracy była ocena wiedzy nauczycieli oraz osób związanych ze środowiskiem medycznym: lekarzy, pielęgniarek, asystentek stomatologicznych i higienistek na temat udzielania pierwszej pomocy dzieciom w następstwie urazów zębów, z uwzględnieniem przebytego szkolenia w tym zakresie przez te osoby.
Materiał i metody
Anonimowe, dobrowolne badanie ankietowe objęło 727 osób. Przeprowadzone zostało w styczniu i lutym 2017 roku na terenie województw łódzkiego, lubelskiego i małopolskiego. Ankiety rozprowadzono w szkołach, szpitalach, przychodniach oraz za pośrednictwem internetu. Ankietę podzielono na trzy części. Część pierwsza zawierała pytania demograficzno-społeczne. Respondentów podzielono na grupy ze względu na wykonywany zawód związany ze szkolnictwem lub medycyną, wiek, płeć, liczbę posiadanych dzieci i stopień wykształcenia. Część druga dotyczyła uczestnictwa ankietowanych w kursach pierwszej pomocy, zakresu tematycznego tych kursów oraz częstości bycia świadkiem urazów zębów. Część trzecia swoim zakresem objęła pytania o postępowanie w przypadku zwichnięcia całkowitego lub złamania korony zęba.
Do analizy statystycznej użyto programu Excel. Dla cech jakościowych określona została częstość ich występowania. Do oceny zależności pomiędzy częstościami występowania cech niemierzalnych w poszczególnych grupach wykorzystano test niezależności chi-kwadrat. Przyjęto poziom istotności α = 0,05. W badaniu siły związku pomiędzy dwiema cechami użyto współczynnik V Cramera. Dla wartości < 0,3 uznawano słabą zależność, < 0,3-0,5 > – nieznaczną, 0,5-0,6 > – umiarkowaną, kiedy zmienna w średnim stopniu wpływa na drugą zmienną. W zakresie 0,6-0,8 > zależność jest dość silna, natomiast dla wartości większych niż 0,8 – silna.
Wyniki
W przeprowadzonym badaniu 483 osoby (66,4%) stanowiły kobiety, a 244 (33,6%) mężczyźni. W szkolnictwie zatrudnionych było 141 osób, co stanowiło 19,4%, natomiast związanych z medycyną – 219 (30,1%). Pozostali – 367 (50,5%) ankietowanych – wykonywali zawody inne od wyróżnionych. Wiek ankietowanych wynosił kolejno 18-30 lat (68,2%), 31-40 (12,1%), 41-50 (10,2%) oraz 51-60 lat (9,5%). Spośród respondentów, 223 osoby (30,7%) posiadały co najmniej jedno dziecko, a 504 (69,3%) było bezdzietnych.
370 badanych (50,9%) posiadało wykształcenie wyższe, 332 (45,7%) średnie, a 25 (3,4%) podstawowe. 594 (81,7%) osoby mieszkały w mieście, natomiast 133 (18,3%) na wsi.
Według badań 577 ankietowanych (79,4%) uczestniczyło co najmniej raz w życiu w kursie udzielania pierwszej pomocy (ryc. 1). Jedynie w przypadku 94 osób (16,3%) podczas kursu udzielania pierwszej pomocy podjęty został temat urazów w obrębie jamy ustnej. Zaobserwowano słabą zależność pomiędzy wykonywanym zawodem a uczestnictwem w kursie pierwszej pomocy (chi2 = 25,1, współczynnik V Cramera = 0,19) i był to wynik istotny statystycznie (p = 0,0000034) (tab. 1). Wśród osób związanych z medycyną 88% uczestniczyło w kursie, w przypadku ankietowanych nauczycieli – 86%, pozostałe zawody nieznacznie rzadziej – 72%.
Ryc. 1. Uczestnictwo badanych w kursie pierwszej pomocy
Tab. 1. Analizowane zależności względem wieku, rodzaju wykonywanego zawodu i poziomu wykształcenia
| Badana zależność | Współczynnik p | Test niezależności chi-kwadrat | Współczynnik V Cramera |
| Wiek a udział w kursie pierwszej pomocy | 0,00018659 | 19,8016 | 0,16504 |
| Wiek a udzielenie pierwszej pomocy | 0,243315 | 4,17363 | 0,13298 |
| Zawód a udzielenie pierwszej pomocy | 0,020933 | 7,73283 | 0,18101 |
| Zawód a uczestnictwo w kursie pierwszej pomocy | 0,0000034 | 25,1831 | 0,18612 |
| Poziom wykształcenia a udział w kursie pierwszej pomocy | 0,017885 | 8,04758 | 0,10521 |
Prawie co trzeci ankietowany – 233 badanych (32%) – był świadkiem urazu zęba. W przypadku osób zawodowo związanych z medycyną stanowiło to 38%, wśród nauczycieli – 34%, natomiast osoby wykonujące inne zawody – 28%. 109 badanych (46,8%), którzy byli świadkami wypadku, podjęło próbę udzielenia pierwszej pomocy. Analiza statystyczna wykazała brak zależności w badanej grupie pomiędzy uczestnictwem wcześniej w kursie a udzieleniem pierwszej pomocy przez świadków wypadku.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Burczyński B, Przybylska A, Orlińska B et al.: Częstość występowania urazów zębów wśród dzieci zgłaszających się do Zakładu Stomatologii Wieku Rozwojowego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Nowa Stomatol 2015; 20(3): 98-104.
2. Olczak-Kowalczyk D, Szczepańska J, Kaczmarek U et al.: Współczesna stomatologia wieku rozwojowego. Wyd. I. Med. Tour Press International, Otwock 2017.
3. Hilt A, Rybarczyk-Townsend E, Filipińska-Skąpska R et al.: Urazowe uszkodzenia zębów u pacjentów zgłaszających się do Zakładu Stomatologii Wieku Rozwojowego UM w Łodzi w latach 2000-2003. Nowa Stomatol 2006; 1: 15-18.
4. Ain TS, Telgi LR, Sultan S et al.: Prevalence of Traumatic Dental Injuries to Anterior Teeth of 12-Year-Old School Children in Kashmir, India. Arch Trauma Res 2016; 5(1): e24596.
5. Bucher K, Neumann C, Hickel R et al.: Traumatic dental injuries at a German university clinic 2004-2008. Dent Traumatol 2013; 29: 127-133.
6. Baginska J, Rodakowska E, Milewski R et al.: Polish school nurses’ knowledge of the first-aid in tooth avulsion of permanent teeth. BMC Oral Health 2016; 16: 30.
7. Antunes LA, Rodrigues AS, Martins AM et al.: Traumatic dental injury in permanent teeth: knowledge and management in a group of Brazilian school teachers. Dent Traumatol 2016; 32(4): 269-273.
8. Nirwan M, Syed A, Chaturvedi S et al.: Awareness in Primary School Teachers regarding Traumatic Dental Injuries in Children and Their Emergency Management: A Survey in South Jaipur. Int J Clin Pediatr Dent 2016; 9(1): 62-66.
9. Raoof M, Zaherara F, Shokouhinejad N: Elementary school staff knowledge and attitude with regard to first-aid management of dental trauma in Iran: a basic premise for developing future intervention. Dent Traumatol 2012; 28(6): 441-447.
10. Yigit Y, Helvacioglu-Yigit D, Kan B et al.: Dentofacial traumatic injuries: A survey of knowledge and attitudes among emergency medicine physicians in Turkey. Dent Traumatol 2018 Sep 15. DOI: 10.1111/edt.12440.
11. Baginska J, Wilczynska-Borawska M: Knowledge of nurses working at schools in Bialystok, Poland, of tooth avulsion and its management. Dent Traumatol 2012; 28(4): 314-319.
12. Trivedy C, Kodate N, Ross A et al.: The attitudes and awareness of emergency department (ED) physicians towards the management of common dentofacial emergencies. Dent Traumatol 2012; 28(2): 121-126.
13. Costa Hidalgo L, Souza Pesci H, Costa Hidalgo L et al.: Knowledge and attitudes of early school teachers regardless of alveolar-dental trauma first aid management. J Orofac Invest 2017; 4(2): 15-20.
14. Prasanna S, Giriraju A, Narayan NL: Knowledge and Attitude of Primary School Teachers toward Tooth Avulsion and Dental First Aid in Davangere City: A Cross-sectional Survey. Int J Clin Pediatr Dent 2011; 4(3): 203-206.
15. Alluqmani FA, Omar OM: Assessment of schoolteachers’ knowledge about management of traumatic dental injuries in Al-Madinah city, Saudi Arabia. Eur J Dent 2018; 12(2): 171-175.
16. Bakarčić D, Hrvatin S, Maroević M et al.: First Aid Management in Emergency Care of Dental Injuries – Knowledge among Teachers in Rijeka, Croatia. Acta Clin Croat 2017; 56(1): 110-116.
