© Borgis - Medycyna Rodzinna 1/2001, s. 14-17
Tadeusz Kozielec, Dorota Strecker, Beata Karakiewicz
Oczekiwania studentów dotyczące specjalizacji z medycyny rodzinnej
Expectations of students related to specialization in family medicine
z Katedry i Zakładu Medycyny Rodzinnej Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Tadeusz Kozielec
Summary
The opinions and expectations of medical students are presented concerning specialization in family medicine. In the light of inquiry responses it was found that specialization in family medicine arouses only a marginal interest among 6th year students and postgraduate medical education is insufficient to provide a basis for independent work in primary health service. The narrow place given to family medicine in the curriculum in the 6th year of studies is quite insufficient.
Wstęp
Założenia reformy opieki zdrowotnej z 1990 r. przewidywały, że 50% absolwentów Akademii Medycznych będzie zatrudnionych w podstawowej opiece zdrowotnej (2). W 1994 r. została w Polsce wprowadzona nowa specjalizacja – medycyna rodzinna.
Przygotowanie do przyszłej pracy w charakterze lekarza rodzinnego należy rozpocząć już w trakcie studiów. Kształcenie powinno odbywać się równocześnie z innymi dyscyplinami medycznymi. Odpowiednio wczesne przekazanie informacji o instytucji lekarza rodzinnego pozwoliłoby zapoznać przyszłych absolwentów z nową specjalizacją, która w ciągu najbliższych kilku, kilkunastu lat może stać się dominującą formą opieki medycznej w podstawowej opiece zdrowotnej (1, 4).
W krajach gdzie podstawowa opieka zdrowotna opiera się na instytucji lekarza rodzinnego lub domowego kształcenie przeddyplomowe w zakresie medycyny rodzinnej rozpoczyna się na latach klinicznych równolegle z innymi dyscyplinami klinicznymi. Realizacja nauczania przedmiotu medycyna rodzinna w wielu Akademiach Medycznych w Polsce w wymiarze kilku lub kilkunastu (12-20, 30) godzin jest nieporozumieniem i nie ma nic wspólnego z priorytetami dotyczącymi kształcenia w zakresie medycyny rodzinnej. W Szczecinie przedmiot ten uwzględniany jest w programie studiów dopiero na VI roku. Ponadto program kształcenia przeddyplomowego w tej dziedzinie w różnych uczelniach jest znacznie zróżnicowany zarówno pod względem zakresu, formy nauczania oraz czasu trwania zajęć. Według Dragańskiego na postawę absolwentów oraz decyzję co do przyszłej specjalności oraz miejsca pracy zasadniczy wpływ ma cały okres studiów (1). Dlatego zapoznawanie studentów z tą dyscypliną medycyny na ostatnim roku studiów jest już znacznie spóźnione.
Celem naszej pracy było zapoznanie się z opiniami studentów dotyczącymi specjalizacji z medycyny rodzinnej oraz przyszłego zatrudnienia w reformowanej opiece zdrowotnej.
Materiał i metoda
Badaniami ankietowymi objęto 74 studentów (27 mężczyzn i 47 kobiet) VI roku Wydziału Lekarskiego Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie w roku akademickim 1998/1999. Narzędziem badawczym był kwestionariusz ankiety wypełniany w dniu kończącym zajęcia w Zakładzie Medycyny Rodzinnej. Wszyscy ankietowani uczestniczyli w zajęciach prowadzonych we wzorcowych praktykach lekarzy rodzinnych, gdzie mieli możliwość zapoznania się z formą i zakresem pracy lekarza rodzinnego. Ankieta dotyczyła zainteresowań i planów zawodowych oraz motywacji związanych z wyborem przyszłej specjalizacji ze szczególnym uwzględnieniem medycyny rodzinnej. Ankiety wypełniane były dobrowolnie, anonimowo oraz bez ograniczenia czasowego.
Wyniki i omówienie
Z danych uzyskanych z ankiety wynika, że 69 osób (93,24%) deklaruje po skończeniu studiów rozpoczęcie specjalizacji w wybranym kierunku, 1 osoba (1,35%) myśli o zmianie zawodu. Natomiast 4 respondentów (5,41%) nie potrafi sprecyzować swoich planów na przyszłość. Wśród ankietowanych dużym zainteresowaniem cieszy się specjalizacja z zakresu chorób wewnętrznych 16 respondentów (23,19%), następnie specjalności zabiegowe po 9 osób (13,04%) chirurgia, położnictwo i ginekologia. Chęć podjęcia specjalizacji z zakresu pediatrii wyraża 6 osób (8,70%). Żaden z naszych respondentów nie wymienił jako pierwszej specjalizacji z medycyny rodzinnej.
Wyniki badań ilustrujące kierunki przyszłej specjalizacji ankietowanych zawiera tabela 1.
Tabela 1. Najchętniej wybierane przez studentów specjalizacje.
| Specjalizacja | Liczba badanych | % |
| Interna | 16 | 23,19 |
| Położnictwo i ginekologia | 9 | 13,04 |
| Chirurgia | 9 | 13,04 |
| Pediatria | 6 | 8,70 |
| Razem główne specjalizacje | 40 | 57,97 |
| Okulistyka | 6 | 8,70 |
| Psychiatria | 6 | 8,70 |
| Ortopedia | 4 | 5,80 |
| Dermatologia | 2 | 2,90 |
| Neurologia | 1 | 1,45 |
| Neurochirurgia | 1 | 1,45 |
| Laryngologia | 1 | 1,45 |
| Neonatologia | 1 | 1,45 |
| Medycyna rodzinna | - | - |
| Razem inne | 22 | 31,90 |
| Nie wiem | 3 | 4,33 |
| Brak odpowiedzi | 4 | 5,80 |
| Razem | 69 | 100,00 |
Specjalizacja jest dla studentów realizacją własnych zainteresowań oraz sposobem osiągnięcia osobistej satysfakcji ze zdobycia wiedzy i umiejętności lekarskich. Spośród ankietowanych 16 osób (21,62%) jeszcze przed studiami na Akademii Medycznej miało sprecyzowany wybór specjalizacji. Jak wynika z danych przedstawionych w tabeli 2 – 44 osoby (59,46%) określiły swoje zainteresowania w ciągu pierwszych pięciu lat studiów. Na VI roku wyboru przyszłej specjalizacji dokonało tylko 6 respondentów (8,11%). 8 studentów (10,81%) nie sprecyzowało czasu w którym zdecydowali się na podjęcie specjalizacji. Wyniki obrazuje tabela 2.
Tabela 2. Termin podjęcia przez studentów decyzji o specjalizacji.
Na pytanie w jakich okolicznościach studenci podjęliby specjalizację z medycyny rodzinnej, ankietowani rozważali taką ewentualność w wielu aspektach. Nadal ewentualne podjęcie specjalizacji z medycyny rodzinnej przez przyszłych absolwentów odbywa się w drodze negatywnej selekcji. Wyboru medycyny rodzinnej w tym przypadku dokonały 34 osoby (45,95%). Tabela 3 zawiera czynniki skłaniające do dokonania ewentualnego wyboru specjalizacji z medycyny rodzinnej.
