Seksuologia, czyli nauka o płci, jest dziedziną interdyscyplinarną (1-3). Według K. Imielińskiego w rozwoju seksuologii można wyróżnić cztery okresy:

– okres przedhistoryczny – charakteryzuje się nielicznymi informacjami o życiu seksualnym ludzi w czasie przedhistorycznym,

– okres obserwacji i dociekań przednaukowych – zakończył się na przełomie XVIII i XIX wieku,

– okres wiedzy „przedseksuologicznej” – seksuologia nie była oddzielona od innych nauk,

– okres wiedzy seksuologicznej – seksuologia ze względu na podstawy teoretyczne i rozwój metodologii naukowej uzyskała rangę samodzielnej nauki (2).

Mimo że seksuologia jest stosunkowo młodą nauką, to jednak badania dziejów kultury ludzkiej potwierdzają, że już człowiek pierwotny miał świadomość zarówno śmierci, jak i seksualności – a oba te zjawiska potrafił wiązać jako atrybuty życia na Ziemi. O świadomości seksualnej informują malowidła na ścianach jaskiń, a w miarę rozwoju cywilizacji pojawiały się mity i kulty związane z seksualnością w aspekcie nie tyle rozkoszy seksualnej, co dotyczące płodności. Podkreśla się, że doprowadziło to do przetrwania gatunku wobec znacznej umieralności.

Za istotny elementem kultu płodności należy uważać bóstwa dwupłciowe, które pojawiają się w przekazach Herodota czy Plutarcha, w mitach i wierzeniach. Tak w zachodnim kręgu cywilizacyjnym, jak i we wschodnim w epoce starożytnej, rozważano wartość seksualności, próbowano dokonać klasyfikacji zachowań seksualnych z różnych punktów widzenia: filozoficzno-etycznego, religijnego, przyrodniczego oraz w dzisiejszym rozumieniu seksuologicznego (1-3).

Zakładano rozważania dotyczące seksualności na wielu płaszczyznach, jednak najbardziej skupiono uwagę na etycznej podstawie wiedzy o płci.

Platon zajmował się podłożem fizjologicznym, jednakże nie odróżniał miłości erotycznej od cielesnej. Uważał, że miłość fizyczna, erotyczna i zamiłowanie do piękna cielesnego są niezbędne do osiągnięcia wyższego stopnia miłości duchowej i zespolenia dusz – zakorzeniona w świadomości miłość platoniczna tak naprawdę nie była pozbawiona elementów seksualnych, jej obecna postać daleka jest od pierwowzoru i wynika z błędnej interpretacji średniowiecznych filozofów.

Arystoteles podchodził do seksualności rozumowo, nakazując panowanie nad namiętnością. Próbował wyjaśnić zjawiska związane z płodnością oraz zaburzeniami seksualnymi występującymi u ludzi.

Według Arystypa z Cyreny rozkosz jest jedynym dobrem, celem życia i głównym motywem postępowania ludzkości. Doszedł do wniosku, iż jedynym dobrem i szczęściem jest przyjemność zmysłowa, powstająca w wyniku zaspokojenia pożądania, nawet jeżeli miało ono być niestałe czy przelotne. Taki pogląd oczywiście nie uwzględnia potrzeb drugiego człowieka (1-5).

Na przełomie IV i III wieku przed naszą erą Epikur założył szkołę, tzw. szkołę epikurejczyków, która kontynuowała i rozwijała hedonizm. Dopatrywał się on przyjemności i szczęścia w dobrym samopoczuciu, stałym i niezależnym od pożądania.

Z kolei Hipokrates rozważał aspekty seksualności zdecydowanie bardziej fizjologiczne, podkreślając znaczenie temperamentu w przebiegu relacji seksualnych. Jego zdaniem częste „spółkowanie” wzmacnia i powiększa prącie, a wstrzemięźliwość seksualna powoduje jego zmniejszenie. Nasienie oddziela i zbiera się z całego ciała, a przede wszystkim z głowy, stając się najważniejszym „humorem” ożywiającym całe ciało (1, 2, 4-7).

Wschodni krąg kulturowy rozbudował „sztukę kochania”. „Kamasutra” oznacza wiedzę o miłości: w klasycznym indyjskim języku sanskrytu kama to „miłość”, „pragnienie”, a sutra – „mądrość”, „wiedza”, „traktat”. Kamasutra (też: Kama Sutra, Kama-Sutra) to indyjski traktat w sanskrycie na temat miłowania, kultury erotycznej i zachowań seksualnych. Jego pełen tytuł brzmi „v?tsy?yana k?ma s?tra” – „Aforyzmy o miłości napisane przez Vatsyayana”. Autorstwo przypisuje się mistycznemu mędrcowi Vatsyayanowi Rishi, żyjącemu pomiędzy II a I wiekiem p.n.e. Traktat składa się z 10 rozdziałów dotyczących nie tylko sfery seksualnej, intymnej, ale także m.in. rodzaju małżeństw, haremu królewskiego, obowiązku żon. Jeśli rozważać kulturowe uwarunkowania ludzkiej seksualności, Kamasutra w swoim kraju (w Indiach) przez stulecia pomagała i nadal pomaga w lepszym rozumieniu sfery intymnej. Jest przykładem klasyfikacji zachowań seksualnych, chociaż wiedza w niej zawarta nie do końca ma charakter naukowy (6-8).

Świat wschodu to także islam, w którym jedynym prawem obowiązującym jest prawo religii muzułmańskiej i obyczajowość sięgająca VII wieku naszej ery. „Hidżab” w języku muzułmańskim oznacza „zasłonę”. W kontaktach międzyludzkich istnieją pewne normy zachowań między kobietą a mężczyzną, które muszą być przestrzegane.

Islam eliminuje wszystko, co może prowadzić do pokusy seksualnej za pomocą trzech działań: poprawy moralności, ustalenia warunków chroniących przed zaistnieniem pożądania, które nie byłoby skierowane na męża lub żonę oraz ustalenia granic i kar za ich przekroczenie. Według Mahometa: „Nie ma bardziej szkodliwej pokusy dla mężczyzny niż pokusa ze strony kobiety” (1, 2, 4, 6).

Judaizm z kolei zakładał opanowanie ludzkiej seksualności poprzez instytucję usankcjonowanego religijnie małżeństwa. Tora postulowała poskromienie polimorfizmu seksualnego mężczyzn poprzez wprowadzenie zakazu cudzołóstwa, kazirodztwa, homoseksualizmu, zoofilii oraz zbliżeń z kobietą w czasie menstruacji. Judaizm od początku postulował ograniczenie aktywności seksualnych mężczyzn, które nie prowadziły do założenia rodziny i prokreacji. W swoich naukach podnosił tym samym status kobiety do jedynego partnera, ustanawiając jednocześnie szereg praw, np. prawo kobiety do przerwy od kontaktów seksualnych do 12 dni w każdym miesiącu. Judaizm traktuje seks jako naturalną potrzebę człowieka, natomiast w swych naukach pragnie ją uczynić użyteczną tak dla ducha, jak i ciała (9, 10).

Na zachowania seksualne lub ich skrywanie, jak pokazuje dotychczasowa analiza, istotny wpływ miała religia, a w miarę upływu czasu dokładano kolejne nakazy i zakazy, co jest charakterystyczne dla wszystkich największych systemów religijnych (1-8, 10).

Należy dostrzec ewolucję, jaka nastąpiła w historii seksuologii w starożytności i wczesnych wiekach po narodzinach Chrystusa: od próby poznania przyczyn aktywności seksualnej przez starożytnych filozofów po dążenie do zapomnienia naturalnych zachowań ludzkich, a nawet karanie za nie, formułowane przez doktryny niektórych religii (1-4, 10-12).

Już w czasach nowożytnych pojawili się lekarze, którzy przyczynili się do rozwoju medycyny seksualnej. Okres wiedzy „przedseksuologicznej” obejmuje XIX wiek, kiedy to rozwijały się już początki seksuologii, ale nie była ona jeszcze nauką wyodrębnioną. W filozofii rzadko zajmowano się rolą, jaką w życiu człowieka pełni seksualność. Seksuologia ściśle związana jest z medycyną i z psychologią, która wyodrębniła się w Niemczech w XIX wieku. Należy podkreślić, że istota psychologii oddalona była znacznie od tego, jak jest pojmowana aktualnie. W XIX wieku psycholog zajmował się głównie przyczynami człowieczych udręk, badając je w oparciu o cały skomplikowany ciąg procesów chemiczno-biologicznych zachodzących w organizmie – psychologia badała wrażenia, a nie odbieranie wrażeń. Szybko znaleźli się oponenci takiego podejścia do psyche. Począwszy od skrajnych opinii, głoszących, że psychologia z racji przedmiotu swoich badań nie może podlegać metodom naukowym, poprzez tych, którzy wskazywali na jej niedostatki: „Dla zrozumienia człowieczej głębi ważne są bowiem aktywne procesy, a nie pasywne treści lub tylko procesy zachodzące w narządach zmysłowych, które można wykorzystać dopiero post factum” – podnosili przeciwnicy. Poszukiwanie prawdziwej przyczyny choroby ludzkiej duszy nie może sprowadzać się tylko do chemii umysłu, jak często określano raczkującą XIX-wieczną psychologię (1-3, 6, 7, 13).

Artur Schopenhauer (1788-1866) był twórcą systemu filozoficznego, który cechowały idealizm obiektywny oraz woluntaryzm w odniesieniu do życia społecznego. Jako pierwszy uznał decydujące znaczenie seksualności dla życia człowieka. Koncepcje Schopenhauera wywarły duży wpływ na literaturę początku XX wieku. Później Freud, jeden z właściwych twórców medycyny seksualnej, uznał oddziaływanie Schopenhauera na myśl filozoficzną i naukową.

Należy podkreślić, że szczególny rozkwit seksuologii przypada na XIX i XX wiek. Wtedy pojawili się lekarze, których można uznać za właściwych twórców medycyny seksualnej. Należą do nich, oprócz Zygmunta Freuda, m.in.: Richard von Krafft-Ebing, Magnus Hirschfeld i Iwan Bloch (1, 2, 6, 7).