Pierwsze opisy orzeszków ziemnych (OZ) pochodzą z 950 r. p.n.e., jednakże arachidy zrobiły „karierę” dopiero po przeniesieniu z Afryki do Ameryki Północnej, gdzie początkowo służyły za pokarm dla zwierząt i niewolników. Z czasem mączkę arachidową – zasobną w białko, tłuszcz, sole mineralne i niacynę – zaczęto stosować jako dodatek wzbogacający żywność dla najuboższych warstw społeczeństwa USA. OZ były ważnym składnikiem diety żołnierzy amerykańskich w czasie II wojny światowej, kiedy to masło i przekąski arachidowe były wytwarzane w ogromnych ilościach. Ze względu na stosunkowo małe wymagania glebowo- -klimatyczne OZ są obecnie uprawiane w ponad 40 krajach. Roślina jest jednoroczna. Wzrasta w postaci krzaczka a żółte kwiaty po zapłodnieniu zostają wciśnięte przez sprężyste łodyżki do gruntu, gdzie rozwijają się znane nam owoce.

W USA roczne spożycie orzeszków ziemnych sięga ponad 600 tys. ton. Po zakończeniu II wojny światowej jednym z przejawów amerykanizacji diety Europejczyków był wzrost spożycia orzeszków ziemnych (OZ), które jest obecnie wysokie we Francji i Wielkiej Brytanii (1,8 kg/rok/osobę). Alergeny OZ stale towarzyszą człowiekowi – o czym świadczą badania filtrów klimatyzacyjnych w domach, obiektach użyteczności publicznej i środkach transportu np. jumbo-jetach.

Tania mączka arachidowa jest stałym dodatkiem do pieczywa cukierniczego, niektórych rodzajów cukierków, chałwy a także sosów chili, sosów do spaghetti i barbecue, dressingów i wyrobów podrobowych. Tłuszcz arachidowy jest powszechnie stosowany w chińskich i wietnamskich restauracjach. Olej arachidowy bywa dodawany do mieszanek mlecznych oraz niektórych leków, np. olejowych roztworów witamin D i A. Problemy pojawiają się gdy olej jest niedostatecznie oczyszczony z domieszek białka.

Masło orzechowe oraz masło migdałowe, niejednokrotnie zawierające domieszkę arachidów, coraz częściej pojawiają się na polskich stołach.

W USA i Europie Zachodniej alergia na OZ jest uważana za ważny problem zdrowia publicznego, ponieważ:

1.jest stosunkowo częsta,

2.powoduje ciężkie, czasami kończące się zgonem reakcje alergiczne,

3.rozwija się w pierwszych latach życia (u około połowy chorych pierwsze objawy występują już w niemowlęctwie),

4.podobnie jak alergia na ryby i skorupiaki rzadko ustępuje całkowicie (w przeciwieństwie do np. alergii na białka mleka krowiego czy białka jaja kurzego). Nawet 10-letni okres unikania alergenów OZ może nie spowodować wygaśnięcia alergii a testy skórne z alergenami arachidów wypadają pozytywnie. Zaobserwowano, że alergia na OZ rzadziej ustępuje u chorych, u których pierwsze objawy wystąpiły dopiero po ukończeniu 3 roku życia.

Wg Bock´a 93% przypadków alergii pokarmowej, zweryfikowanych wykonaniem podwójnie ślepej próby prowokacji kontrolowanej placebo (double blind placebo controlled food challenge, DBPCFC), jest wywoływanych przez następujące pokarmy uszeregowane zależnie od częstości: jaja, OZ, mleko krowie, soja, orzechy (laskowe, włoskie, brazylijskie, pistacjowe i nerkowce), skorupiaki, ryby i pszenicę. Uczulenie na OZ często współwystępuje z innymi alergiamii. W Europie Zachodniej alergia na OZ stanowi ok.1/4 przypadków alergii pokarmowej.

W Wielkiej Brytanii u dzieci w wieku przedszkolnym częstość występowania alergii na OZ wynosi ok.1% i podwoiła się w ciągu ostatnich 10-ciu lat. We Francji i Szwajcarii sytuacja epidemiologiczna jest podobna. Uczulenie na OZ jest rozpoznawane u 0,1% dziadków, 1,6% rodziców i 6,9% rodzeństwa chorych, co może świadczyć, że ten typ alergii dominuje u najmłodszego pokolenia. Podczas jednego z badań przesiewowych uczulenie na OZ stwierdzono u 8% francuskich noworodków i młodych niemowląt. Duże ilości alergenów OZ wykrywano w pokarmie matek nie eliminujących z diety OZ, szczególnie w 1-5 godzinie po spożyciu. Stwierdzono, że matki dzieci z alergią na OZ często jadły duże ilości OZ w czasie ciąży. Opisano przypadek transferu alergii na OZ wraz z przeszczepioną wątrobą.

Brak jest szczegółowego rozpoznania epidemiologicznego w Polsce. W pilotażowym badaniu własnym, przeprowadzonym wśród niskorosłych dzieci (średni wiek 7 lat) bez niedoborów hormonalnych, wykazano występowanie swoistych IgE (w klasie 2) dla OZ u ok. 40% uczestników.

OZ są pokarmem najczęściej wywołującym reakcje anafilaktyczne. W Wielkiej Brytanii OZ stanowią przyczynę 24-30% reakcji anafilaktycznych o ile wyłączy się ze statystyki reakcje po lekach podawanych dożylnie i anestetykach. Szacuje się, że w 50% przypadków reakcji anafilaktycznych i większości zgonów powodowanych przez produkty spożywcze czynnikiem sprawczym są OZ.

Reakcje uczuleniowe mogą powodować nawet niewielkie ilości mączki arachidowej – 100 mg. 90% chorym szkodzi mniej niż jeden zjedzony orzech a u 50% objawy niepożądane występują pod wpływem kontaktu z alergenami błon śluzowych a czasami i nie uszkodzonej skóry. Wyjątkowo chorzy mogą reagować na zapach orzechów.

Najczęstszymi objawami alergii na OZ są: atopowe zapalenie skóry (40% przypadków), obrzęki błon śluzowych, pokrzywki, astma, bóle brzucha, wymioty i zaburzenia trawienia. Łagodne objawy są częstsze u młodszych dzieci a cięższe występują głównie u osób dorosłych. Uważa się, że wywołana przez alergen reakcja kliniczna i wzmożona przepuszczalność bariery jelitowej otwiera drogę nadwrażliwości na inne pokarmy.