© Borgis - Medycyna Rodzinna 1/2001, s. 30-34
Kamil Hozyasz
Leki bezglutenowe
Gluten-free pharmaceutical products
z Kliniki Pediatrii, Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Andrzej Milanowski
Summary
The cornerstone of management of severe gluten allergy and coeliac disease is adherence to a strict gluten-free diet. Many foods and even medications can be a problem because they contain hidden sources of gluten. Patients and doctors are often confused about which drugs are, or are not, gluten free. The main goal of this paper was to review gluten-free pharmaceutical products dispensed in Poland.
Zarówno na świecie jak i w Polsce, do najczęściej uczulających pokarmów zaliczane są: mleko krowie, jaja kurze, orzeszki ziemne, ryby oraz produkty otrzymywane z ziarna czterech podstawowych zbóż europejskich: pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa, zawierających gluten.
Dieta bezglutenowa jest stosowana do leczenia ponad 400 tys. chorych na całym świecie. Podstawowymi wskazaniami są: wielonarządowa alergia na gluten, przejściowa glutenozależna enteropatia wieku niemowlęcego i wczesnodziecięcego oraz choroba trzewna (celiakia) (4). W większości przypadków alergii na gluten zwykle wystarcza ograniczenie spożycia produktów otrzymywanych z ziarna zbóż europejskich na kilka miesięcy/lat. U chorych z celiakią nietolerancja glutenu występuje przez całe życie. Wymagają oni ścisłej diety bezglutenowej. Częstość występowania celiakii w ogólnej populacji w Europie Zachodniej i USA sięga 0,3%. Opisywano przypadki szkodliwości dla chorych na celiakię tzw. bezglutenowej skrobi pszennej (<1 mg glutenu/100 g produktu) (1, 3) oraz płatków kukurydzianych aromatyzowanych słodem (8). Nawet cotygodniowe przyjmowanie opłatka eucharystycznego przez pacjenta, poza tym ściśle przestrzegającego dietę bezglutenową, może być przyczyną nieustępowania objawów choroby. W 1968 roku po raz pierwszy opisano pacjenta z celiakią, którego choroba ewoluowała w kierunku postaci nie odpowiadającej na leczenie (non-responsive coeliac disease) najprawdopodobniej na skutek długotrwałego przyjmowania leku zobojętniającego sok żołądkowy (Nulacin), zawierającego mąkę pszenną (7). Niektórzy pacjenci ze skórną manifestacją celiakii – chorobą Duhringa (dermatitis herpetiformis) zgłaszają świąd i pieczenie po kontakcie skóry z glutenem. Doodbytnicze podanie glutenu chorym z celiakią powoduje po kilku godzinach wystąpienie zmian zapalnych w obrębie błony śluzowej.
Należy pamiętać, by chorym na celiakię i z ciężkimi postaciami alergii na gluten, nie tolerującym nawet śladowych ilości tego białka, nie zalecać – szczególnie do przewlekłego stosowania (np. jako terapii nadciśnienia tętniczego) – farmaceutyków, zawierających gluten jako substancję pomocniczą (9). W przeprowadzonych w 1993 r. badaniach 49 farmaceutyków często stosowanych w USA – aż 70% z nich zawierało gluten, przy czym największą ilość wykryto w tabletkach Tylenolu (paracetamol) (6), który jest najpopularniejszym środkiem przeciwbólowym i przeciwgorączkowym na tamtym rynku. Wyrównywanie niedoborów witaminowych z użyciem Vitaminum B2 tabl. 3 mg (Pliva) narażałoby pacjenta na ekspozycję na gluten. Podczas leczenia kandydozy przewodu pokarmowego można stosować Nystatynę w postaci zawiesiny ale nie drażetek (Nystatyna drag. a 500 tys. j.m. zawiera gluten). Pełnoobjawowa celiakia ujawniająca się we wczesnym dzieciństwie ma w swym obrazie klinicznym biegunkę. Jednakże obecnie dominuje celiakia skąpoobjawowa, w której niejednokrotnie wiodącym objawem są zaparcia. Nowozdiagnozowany chory z zaparciami, który nie zaprzestałby stosowania Normanolu mógłby nie doczekać się leczniczych skutków diety bezglutenowej (Normanol, 100 g granulatu zawiera 20 g mączki pszennej). Podobnie zastosowanie Normanolu do leczenia otyłości stanowiłoby zagrożenie dla chorych pozostających na źle zbilansowanej diecie bezglutenowej (która często prowadzi do nadwagi) (5).
Gluten może znajdować się w lekach stosowanych u dzieci jak i wykorzystywanych tylko w terapii osób dorosłych. Celiakia jest rozpoznawana obecnie w każdym wieku, także u osób w 9-tej dekadzie życia. W Wielkiej Brytanii wiek ponad 20% nowodiagnozowanych chorych przekracza 60 lat (2). Można sobie wyobrazić jakie szkody przyniosłoby stosowanie Permixonu (100 mg skrobi pszennej w tabletce) przez chorego na celiakię z łagodnym przerostem stercza. Jeżeli hipotetyczny chory miałby jeszcze nadczynność tarczycy i był „wyczerpany nerwowo” to mógłby dodatkową porcję glutenu otrzymać z preparatami Methylthiouracilum drag. 100 mg i Enerbol 100 (pyritinol, Enerbol 200 nie zawiera glutenu).
Pacjentowi z masywnymi ubytkami uzębienia, jako skutkiem zespołu złego wchłaniania, na pewno nie służyłoby stosowanie Antalvu przez stomatologa, natomiast bezpiecznym wypełniaczem zębodołów jest Nipas.
Liczne parafarmaceutyki zawierają domieszkę mąki/skrobii pszennej, jak na przykład promowane na rynku polskim w 2000 r. Tabletki z grapefruita (dietetyczny środek spożywczy wspomagający odchudzanie, Pharmadrog Naturprodukte).
Można podawać liczne przykłady leków zawierających gluten i potencjalnych sytuacji klinicznych, w których mogłyby one stać się przyczyną negatywnych wyników leczenia chorych. Zestawienie bezpiecznych leków dla chorych z celiakią i ciężką alergią na gluten ułożono na podstawie informacji udzielonych przez działy rejestracji firm farmaceutycznych obecnych na polskim rynku.
Piśmiennictwo
1. Chartrand L.J. et al.: Wheat starch intolerance in patients with celiac disease. J. Am. Diet. Assoc. 1997, 97:612-618. 2. Coeliac Society, Membership statistics 1991, Crossed Grain 1991, 30:5. 3. Faulkner-Hogg K.B. et al.: Dietary analysis in symptomatic patients with coeliac disease on a gluten-free diet: the role of trace amounts of gluten and non-gluten food intolerances. Scand. J. Gastroenterol. 1999, 34:784-789. 4. Hozyasz K.: Gluten i dieta bezglutenowa. Pediatria Polska 1999, 74:799-713. 5. Mariani P. et al.: The gluten-free diet: a nutritional risk factor for adolescents with celiac disease. J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr. 1998, 27:519-523. 6. Miletic I.D. et al.: Identification of gliadin presence in pharmaceutical products. J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr. 1994, 19:27-33. 7. Neale G.: A case of adult coeliac disease resistant to treatment. Br. Med. J. 1968, 2:678-684. 8. Parnell N.D.J. et al.: Review article: coeliac disease and its management. Aliment. Pharmacol. Ther. 1999, 13:1-13. 9. Patel D.G. et al.: Gluten in pills: a hazard for patients with coeliac disease. Can. Med. Assoc. J. 1985, 133:484-487.
Zestawienie nazw handlowych leków przeznaczonych do stosowania doustnego, wziewnego i zewnętrznego - bezpiecznych dla chorych z celiakią i ciężką alergią na gluten
A
Abaktal/ Acard 0,075/ Accolate/ Acenocoumarol Polfa Pabianice/ Acenocumarol Polfa Warszawa/ Acenol cum Coffeino Galena/ Acenol forte Galena/ Acenol Galena/ Acidum Folicum tabl. 5 i 15 Polfa Grodzisk Maz./ Adalat/ Adalat CC/ Adalat Retard/ Adalat SL/ Adavin/ Aesciven żel Jelfa/ Aesculan maść Herbapol Poznań/ Aflomag/ Aflosept/ Agalin/ Aknemycin/ Aknemycin Plus/ Akneroxid 5 i 10/ Aktren granulat/ Aktren tabl./ Alax/ Alcepalan/ Alcon wszystkie preparaty okulistyczne/ Alitol/ Alka-Seltzer/ Alliofil/ Alliogel/ Alliorut/ Allupol/ Alpine herbs maści i żele/ Altra/ Alugastrin tabl./ Alugastrin zawiesina/ Alumag tabl./ Alumag zawiesina/ Alusal/ Amarosal/ Amaryl tabl. 1; 2; 3; 4/ Ambrosol wszystkie postacie/ Amertil/ Amidochin/ Aminophyllinum krople Pliva/ Aminophyllinum tabl. 350 Pliva/ Amitropil/ Amlozek tabl. 5 i 10/ Amotaks wszystkie postacie/ Amoxicilline Pliva wszystkie postacie/ Ampicillin zawiesina Pliva/ Ampicillin tabl. Polfa Tarchomin/ Anafranil wszystkie postacie/ Analget/ Anapiryna/ Anavix dla dorosłych/ Anavix dla dzieci/ Anticol/ Antotalgin/ Aphtin roztwór/ Apipulmol/ Apo-Allopurinol/ Apo-Amoxil tabl. 250 i 500/ Apo-Atenol tabl. 50 i 100/ Apo-Diclo tabl. 25 i 50/ Apo-ISDN tabl. 5 i 10/ Apo-Nadol tabl. 40 i 80/ Apo-Naproxen tabl. 125 i 25/ Apo-Nifed/ Apo-Piroxicam tabl. 10 i 20/ Apo-Ranitidine tabl. 150 i 300/ Apo-Sulfatrim/ Apo-Timol tabl. 5; 10; 20/ Apo-Trifluoperazine tabl. 1; 2; 5; 10; 20/ Apo-Verap tabl. 80 i 120/ Arcalen/ Arechin/ Argosulfan krem 2% Jelfa/ Arimidex/ Armanor/ Arnical/ Aronomag/ ASA/ Ascalcin/ Ascalcin Plus/ Ascofer / Ascorutical/ Asmag/ Asmag B/ Asmag forte/ Aspargin/ Aspargin/ Aspimag/ Aspirin wszystkie postacie/ Astemizol/ Astmopent/ Atacand tabl. 4; 8; 16/ Atecortin wszystkie postacie/ Atrederm wszystkie postacie/ Atropinum sulfuricum krople do oczu Polfa Warszawa/ Augmentin wszystkie postacie/ Avelox/ Aviomarin/ Azathioprine VIS/ Azmacort/ Azucalen/ Azulan.
B
Baladex syrop/ Balneum Hermal/ Balneum Hermal F/ Balneum Hermal Plus/ Balneum Intensiv/ Bambec tabl. 10; 20/ Barium sulfuricum suspensio pro roentgeno Terpol/ Batrafen krem/ Batrafen lakier do paznokci/ Batrafen płyn/ Baycuten/ Baypress/ Bellapan/ Bellergot/ Benzacne 10% żel/ Bepepsin tabl./ Betadrin krople do nosa/ Betadrin krople do oczu/ Beta-Karoten E/ Betaloc ZOK tabl. 50; 100; 200/ Bezamidin/ Bilobil/ Bimanol/ Binazin/ Bioparox/ Bi-Profenid/ Biseptol tabl. 120; 480; 960 Polfa Pabianice/ Biseptol zawiesina/ Bobotic/ Boldaloin/ Boldovera tabl./ Bricanyl Turbohaler/ Brocalcin granulki/ Brocalcin syrop/ Bromergon tabl. 2,5/ Bronchicum eliksir/ Bronchicum krople/ Bronchicum pastylki/ Bronchicum syrop/ Bronchopect/ Bunodol 0,2 i 0,4 tabl. podjęzykowe/ Bursztynowa maść Farmina/ Butapirazol.
C
Calcium 100 tabl. do ssania Polfa Grodzisk Maz./ Calcium 500 tabl. do ssania Polfa Grodzisk Maz./ Calcium 500 D Polfa Łódź/ Calcium C Polfa Łódź/ Calcium pantothenicum tabl. 25 i 100 Jelfa/ Calcium proszek musujący wszystkie postacie Aflopa/ Calcium Polfa tabl. musujące Pliva/ Calcium Sandoz + Vitamin C tabl. musujące/ Calcium syrop Aflopa/ Calcium-Polfa 200 Polfa Łódź/ Calcium-Polfa 500 Polfa Łódź/ Calcium-Sandoz forte/ Calcium 200 granulat/ Calendulin/ Calperos kaps. 500 i 1000/ Canesten krem/ Canesten roztwór/ Canesten tabl. dopochwowe/ Capsigel N/ Capsiplex / Captopril 12,5; 25; 50 Biofarm/ Captopril tabl. 12,5; 25; 50/ Carbachol krople do oczu/ Cardiol C/ Cardiopirin/ Cardonit prolong. 0,04; 0,06; 0,08/ Carident maść Jelfa/ Casodex/ Cataflam/ Cefaleksyna kaps. 250 i 500/ Cefalgin/ Centrophenoxin/ Chinidinum prolongatum/ Chinidinum sulfuricum/ Chinoksyzol/ Chlorchinaldin maść Chema-Elektromet/ Cholagogum krople/ Cholamid/ Cholesol/ Cholestil/ Chudeus-Fix/ Cifran 250/ Cifran 500/ Cincol krople do oczu/ Cinnarazinum/ Ciprobay tabl. 250 i 500/ Ciprolol tabl. 250 i 500/ Clemastinum krople/ Clemastinum syrop/ Clonazepamum tabl. 0,5 i 2 Polfa Tarchomin/ Clotrimazol tabl. dopochwowe Polfa Grodzisk Maz./ Clotrimazolum maść do oczu 1% Jelfa/ Clotrimazolum roztwór Terpol/ Coaxil/ Coffeinum Natr. Galena/ Colistin kaps./ Colopectin/ Colovita C/ Colovita Eca/ Colovita Multi/ Colvital/ Convafort/ Conzepin/ Coretal/ Cortineff maść do oczu 0,1% Jelfa/ Cortineff tabl./ Crotamiton maść 10% Farmapol/ Cratinex Aflopa/ Crotamiton płyn 10% Farmapol/ Curatoderm/ Cyclobarbitalum Calcium tabl. 200/ Cyclo-Menorette/ Cyclonamine Galena/ Cynarein/ Cynarex/ Cynk ochrona tabl./ Cytribin/ Czopki glicerynowe 1 i 2g "Cefarm Gdańsk"/ Czopki glicerynowe Aflopa/ Czopki glicerynowe Farmina.
D
Dagomed leki homeopatyczne/ Danazol/Davercin płyn na skórę/ Davercin tabl. 250/ Davercin zawiesina/ Debridat/ Deca-Durabolin/ De-Nol/ Dermatol 2 i 5/ Dernilan/ Detralex/ Detreomycyna maść 1% i 2% Chema-Elektromet/ Devisol 25/ Dexadent/ Dexamethason tabl.0,5 i 0,001/ Dexamethason zawiesina do oczu Polfa Warszawa/ Dexapolcort aerozol/ Dexatussin/ Diabezidum 80/ Diaprel/ Diaspam/ Dicortineff maść do oczu Jelfa/ Dicortineff zawiesina do oczu/ Digoxin Polfa Warszawa/ Dihydralazinum Polfa Pabianice/ Dilzem wszystkie postacie VIS/ Diovan wszystkie postacie/ Diphereline SR/ Diphergan drag. 10 i 25 Jelfa/ Diphergan syrop Aflopa/ Diprophyllinum tabl. 200; 250; 400 Pliva/ Disulfiram/ Disulone/ Dolomit wszystkie postacie/ Dolores/ Dopanol/ Doxepin kaps. 10 i 25/ Doxycyclinum 100/ Driptane/ Duomox tabl. 125; 250; 375; 500; 750; 1000/ Duovit.
E
E 45/ Echinapur maść/ Echinapur tabl./ Echinasal/ Efectin ER tabl. 75; 150/ Efectin tabl. 37,5; 50; 75/ Ekovit/ Elenium drag. 5, 10 i 25/ Emla krem i plaster/ Enapress 5; 10; 20/ Encortolon/ Encorton tabl. 0,001 i 0,005/ Enerbol 200/ Encortolon tabl./ Entocorton tabl. 0,001 i 0,005/ Ephedrinum hydrochloricum tabl. Polfa Warszawa/ Ergolaktyna/ Erythromycinum 200 Polfa Tarchomin/ Erythromycinum zawiesina Polfa Tarchomin/ Esceven tabl./ Esceven żel/ Essentiale forte/ Estazolam 2/ Estracomb TTS/ Estraderm MX plastry/ Estraderm TTS plastry/ Ethambutol Pliva/ Ethisteron tabl. podjęzykowe/ Eurespal tabl./ Eurespal syrop/ Exelon kaps. 1,5; 3; 4,5; 6.
F
Falvit drag./ Famotidine tabl. 40 Jelfa/ Famvir tabl. 125 i 250/ Febrofen kaps./ Febrofen żel/ Femara/ Fenactil drag. 25 Jelfa/ Fenbufen/ Fenistil krople/ Fenistil żel/ Fisonair/ Flegamina wszystkie postacie/ Flucinar maść/ Flucinar N krem/ Flucinar N maść/ Flucinar żel/ Fluconazole kaps. 50 i 150 Terpol/ Fluconazole wszystkie postacie Pliva/ Flunarizinum Polfa Warszawa/ Fluoro-żel Farmapol/ Fluoxetyna Pliva/ Fluxin/ Folik/ Foradil/ Forlax/ Fortrans/ Frisium/ FritiCal 200/ Furaginum 50 Adamed/ Furazolidon zawiesina Terpol.
G
Gardan P/ Gargarin/ Gargarisma/ Gastal wszystkie postacie/ Gastoren/ Gastrem/ Gel alum. phosphor. VIS/ Gentamicin maść do oczu 0,3% Jelfa/ Gentamicin krople do oczu Polfa Warszawa/ Gestomikron 5 i 10/ Gevilon/ Ginkofar/ Ginseng/ Glipizyde BP/ Glucobay tabl. 50 i 100/ Grodalat/ Grofibrat 0,1 i 0,2/ Grofilina/ Groprinosin/ Groseptol 120 i 480/ Guajazyl syrop/ Guajazyl tabl./ Gwajafen syrop/ Gyno-Femidazol tabl. dopochwowe.
H
Haematoven żel/ Haloperidol Polfa Warszawa/ Halset/ Harmonet/ Helason/ Heminevrin/ Hemofer krople/ Hemolan/ Hemorigen/ Hemorol/ Heparegen 100/ Hepatil granulat/ Hepatil tabl./ Hepatil-Vit/ Herbabiloba/ Herbapect/ Herbaton/ Herbolen/ Herbolen D/ Hexamandin/ Histac 150/ Histac 300/ Histadermin/ Horacort wszystkie postacie/ Humegon/ Hydrocortisonum krem 1% Jelfa/ Hydrocortisonum tabl. 20 Jelfa/ Hydroxycarbamid Pliva/ Hydroxyzyna syrop Pliva/ Hygroton.
I
Ibufen zawiesina/ Ibuprofen drag. Polfa Pabianice/ Ichtiolowa maść/ Imovane/ Intal aerozol/ Intal kaps./ Intal roztwór do rozpylania/ Iporel/ Ipronal/ Irenat/ Irwan/ Isochin Polfa Warszawa/ Isoniazidum tabl 50 Jelfa
J
Jacutin
K
Kafaspirin/ Kalidiol/ Kalium guajacosulfonicum tabl. Galena/ Kalium guajacosulfonicum syrop VIS/ Kalium hypermanganicum tabl. Galena/ Kelicardina/ Kestine/ Ketotifen syrop Polfa Warszawa/ Ketotifen tabl. Polfa Warszawa/ Kinidyn Durules/ Kromoglikan tabl. Terpol/ Krople miętowe Aflopa/ Krople miętowe "Cefarm Gdańsk"/ Krople miętowe Herbapol Wrocław/ Krople nasercowe "Cefarm Gdańsk"/ Krople nasercowe Aflopa/ Krople nasercowe Farmina/ Krople walerianowe "Cefarm Gdańsk"/ Krople walerianowe Aflopa/ Krople walerianowe Herbapol Wrocław/ Krople żołądkowe Aflopa/ Krople żołądkowe z pabialginą Farmina/ Kwiatostan głogu kaps. Aflopa/ Kwiatostan lipy kaps. Aflopa/ Kytril.
L
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
