Termin „blueberry muffin baby syndrome” został powszechnie przyjęty w latach 60. XX w. w okresie epidemii różyczki wrodzonej w Stanach Zjednoczonych. Odnosił się on do zmian skórnych o charakterze sinoczerwonych okrągłych grudek, reprezentujących ogniska erytropoezy skórnej (1, 2). Już w roku 1925 roku Dietrich opisał obecność ognisk erytropoezy skórnej u noworodków ze zmianami odpowiadającymi obecnie blueberry muffin (3). Doniesienia Dietrich znalazły potwierdzenie w pracy Brough i wsp., a następnie w opisie serii przypadków opublikowanych w 1989 roku przez Bowden i wsp., gdzie autorzy publikacji opisali 5 przypadków pacjentów ze zmianami o charakterze blueberry muffin w przebiegu różnych jednostek chorobowych. U każdego z nich w badaniu histopatologicznym potwierdzono obecność ognisk erytropoezy skórnej (4, 5). Erytropoeza skórna występuje jako naturalny proces w okresie życia płodowego, natomiast przetrwanie ognisk krwiotworzenia w skórze w okresie pozapłodowym następuje w wyniku działania czynników stresogennych, takich jak zakażenie wewnątrzmaciczne lub hipoksja. Obecnie wiadomo, że zmiany o charakterze blueberry muffin występują nie tylko w przebiegu zakażenia wewnątrzmacicznego i nie muszą mieć jedynie charakteru przetrwałej erytropoezy pozaszpikowej. Wśród potencjalnych przyczyn zmian skórnych o charakterze blueberry muffin należy wymienić również zmiany naczyniowe czy też rzadko występujące, ale zagrażające życiu wrodzone choroby nowotworowe (tab. 1). Świadomość znaczenia objawu, jakim jest blueberry muffin syndrome, oraz znajomość potencjalnych przyczyn jego wystąpienia niejednokrotnie może być kluczem do postawienia odpowiedniego rozpoznania i wdrożenia skutecznego leczenia.

Jak wspomniano na wstępie, termin „blueberry muffin baby syndrome” klasycznie odnosił się do zmian skórnych obserwowanych u noworodków, u których doszło do zakażenia wirusem różyczki wewnątrzmacicznie. Pierwotnie obserwowane zmiany opisywane były jako plamica małopłytkowa, co wiązano z często współwystępującą małopłytkowością (7, 8). Dopiero doniesienia z badań histopatologicznych wyjaśniły istotę obserwowanych zmian skórnych, jaką okazały się ogniska erytropoezy skórnej (4, 5). Klasyczne zmiany o charakterze blueberry muffin opisywane są jako niebiesko-czerwone lub fioletowe, niebłyszczące zmiany okrągłego lub owalnego kształtu o charakterze sferycznych grudek o przeciętnej wielkości od 1 do 8 mm. W badaniu palpacyjnym zmiany te charakteryzują się stosunkowo twardą oraz spoistą konsystencją. Największe nasilenie zmian stwierdza się na skórze twarzy, szyi oraz tułowia. W miarę ustępowania zmian skórnych obserwuje się ich ewolucję przez ciemnopurpurowe do brązowych grudek, aż do całkowitego ich zniknięcia w ciągu 2-6 tygodni (8). W okresie przed erą szczepień główną przyczyną powstania zmian skórnych o charakterze blueberry muffin była różyczka wrodzona (8). Obecnie wiadomo, że nie jest to jedyny czynnik wywołujący w/w zmiany (tab. 1). Wśród czynników mogących być odpowiedzialnymi za blueberry muffin syndrome wymienia się: inne zakażenia wrodzone z grupy TORCH; zaburzenia hematologiczne (w tym chorobę hemolityczną noworodków); zaburzenia metaboliczne, np. wrodzona nadczynność przytarczyc, choroba Gauchera; przyczyny jatrogenne, np. podaż erytropoetyny egzogennej; przyczyny matczyne – niedokrwistość u matki w ciąży, a niekiedy przyczyna pozostaje nieznana (4, 8-18). Obecne ogniska erytropoezy skórnej są przetrwałymi lub też odtworzonymi ogniskami erytropoezy płodowej. Dokładna przyczyna powstawania ognisk krwiotworzenia skórnego w życiu pozapłodowym nie została w pełni wyjaśniona. Obecnie brane są pod uwagę trzy mechanizmy: 1) interakcja układu erytroidalnego z limfocytami w okresie płodowym, 2) bezpośredni wpływ zakażenia wirusowego na stymulację układu erytroidalnego, 3) pobudzenie układu erytroidalnego w wyniku niedotlenienia tkanek (hipoksja) (1, 18-21).

Blueberry muffin baby syndrome spotykany jest w kilku chorobach onkologicznych.