Na stronie internetowej Polskiego Towarzystwa Chirurgii Plastycznej, Rekonstrukcyjnej i Estetycznej znaleźć można krótką informację, mówiącą o tym, że powstanie tej specjalności w Polsce wiąże się z nazwiskami prof. Władysława Dobrzanieckiego¹ i dr. Stanisława Michałka-Grodzkiego, który to po zakończeniu II wojny światowej zorganizował oddział chirurgii plastycznej w szpitalu rejonowym w Polanicy-Zdroju, co dało początek rozwojowi tej dziedziny w Polsce². Nic więcej o dr. Michałku-Grodzkim nikt nie napisał, choć on sam pozostawił po sobie niezwykle ciekawą spuściznę w postaci zapisków, zdjęć, a nawet filmów z przeprowadzonych zabiegów operacyjnych.

Stanisław Michałek-Grodzki urodził się w 1889 roku w Strzelcach Wielkopolskich (niem. Strelitz) (1). Studiował w Monachium, Rostoku i Wrocławiu, gdzie w 1914 roku uzyskał z wyróżnieniem dyplom lekarski. W czerwcu tego samego roku rozpoczął specjalizację w Klinice Chirurgicznej Uniwersytetu Wrocławskiego u prof. Hermanna Küttnera.

Podczas I wojny światowej dr Michałek-Grodzki pełnił funkcję lekarza w szpitalach wojskowych na froncie francuskim (1914-1916) i egipsko-palestyńskim (1917-1918), gdzie został ranny. Za wywołanie buntu wśród żołnierzy Polaków służących w armii niemieckiej został aresztowany w Haidar Pasza w Turcji i postawiony przed sądem wojennym. Szczęśliwie uwolniono go wskutek interwencji aliantów. W listopadzie 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego we Francji jako ochotnik (2). W 1921 roku uzyskał tytuł doktora medycyny na Uniwersytecie Jagiellońskim i rozpoczął pracę jako asystent w klinice chorób kobiecych oraz na oddziale chirurgicznym Szpitala Miejskiego w Poznaniu. W 1926 roku objął stanowisko dyrektora Szpitala Chirurgicznego w Chełmie i ordynatora oddziału chirurgicznego w Szpitalu Miejskim w Grudziądzu. Za wzorowe kierownictwo szpitalem otrzymał wówczas pochwałę Ministra Spraw Wewnętrznych.

Swoje szkolenie w słabo wówczas znanej specjalności ? chirurgii plastycznej ? rozpoczął w 1930 roku w Paryżu u znamienitych wówczas profesorów: Sèbileau, Dufourmentela, Moraxa, Lemaitre’a. Odwiedzał też inne ośrodki zajmujące się chirurgią plastyczną w Europie, m.in. Mediolan i Pragę. O początkach swojej kariery opowiadał w powojennej audycji radiowej następująco:

„W 1933 roku jako pierwszy chirurg-plastyk, który występował z otwartą przyłbicą, wystawiłem na wystawie naukowej »Przyroda, Zdrowie i Opieka Społeczna« wyniki swoich prac publicznie, w licznych eksponatach, odlewach gipsowych i fotografiach. Nawiasem dodam, że była to pierwsza impreza tego rodzaju, w której lekarze, szpitale i kliniki brały udział. Publiczność garnęła się tłumnie do mojego stoiska, żądna wyjaśnień i pełna zainteresowania dla tego nowego działu chirurgii. Zamęczano mnie pytaniami w rodzaju: »Czy nosy można zmieniać, czy kształt uszu można poprawiać także?«. Zapewniałem interlokutorów, że to wszystko możliwe i w dodatku nawet bez widocznej blizny, dalej że byłoby znacznie mniej brzydoty w Polsce, gdyby zawczasu zoperowano zajęcze wargi i wilcze paszcze, tj. rozszczepy podniebienia i wargi ? nie chciano wierzyć. Pochlebne wzmianki w prasie codziennej miały ten nieprzyjemny ? jak się później okazało ? dla mnie skutek, że »oficjalna« medycyna zaczęła się mną intensywniej interesować, podejrzewając mnie o ? ni mniej, ni więcej ? szarlatanerię, skutkiem czego musiałem się wielokrotnie legitymować w Komisariatach Rządu i Izbach Lekarskich dyplomami i dowodami z ukończonych studiów i specjalizacji za granicą, musiałem starać się o prawo praktyki, mimo że byłem już 15 lat lekarzem. Utrudniano mi ogłoszenia w czasopismach, a w rozmowach pomiędzy lekarzami ? jakie mnie dochodziły wieści ? traktowano mnie całkiem niepoważnie. Nazywano operacje plastyczne, wymagające przecież najwyższego kunsztu i artyzmu oraz wielkiego doświadczenia, niepoważnymi i niepotrzebnymi interwencjami chirurgicznymi, a w szpitalach warszawskich, którym ofiarowałem swoją bezinteresowną współpracę ? jak i w ówczesnym Wydziale Zdrowia Zarządu Miejskiego ? zbywano mnie z lekko drwiącym uśmieszkiem i stereotypowym twierdzeniem, »iż nie ma materiału odpowiedniego, nie ma łóżek i w ogóle niepotrzebnie Szan.[owny] Kolega zajmuje się tą kosmetyką«. Trudno, powiedziałem sobie. Nowatorzy bywają prześladowani. Łatwiej jest chodzić wydeptanymi już ścieżkami, niż wyrębywać w dżungli ówczesnej mentalności polskiej nowe drogi i postanowiłem walczyć dalej”(3).

W 1934 roku dr Michałek-Grodzki objął kierownictwo pododdziału chirurgii plastycznej przy II Klinice Chirurgicznej Uniwersytetu Warszawskiego kierowanej przez prof. Adolfa Wojciechowskiego. Trzy lata później uruchomił pierwszą przykliniczną przychodnię dla osób zniekształconych, którą kierował aż do wybuchu wojny (4). W tym czasie zbierał dokumentację lekarską do planowanej habilitacji w zakresie chirurgii plastycznej. O tym okresie opowiadał:

„Dopiero 7 lat po osiedleniu się w Warszawie, tj. na początku 1937 roku, uzyskałem w jednej z klinik Uniwersytetu Warszawskiego »aż 4 łóżka« dla zniekształconych i zezwolono mi na uruchomienie w tejże klinice pierwszej Przychodni dla Zniekształconych, która ściągnęła w krótkim czasie setki oszpeconych z całego kraju i nawet z zagranicy. Trzeba bowiem przypomnieć, że prócz mnie nie było oficjalnie drugiego chirurga-plastyka w Polsce. Wielu innych chirurgów próbowało w ukryciu i okazyjnie sztukę tę ? jakby się jej wstydząc ? jednakże w większej części po krótkim czasie porzuciło ją, nie mając żadnych lub tylko ujemne wyniki. Tak chirurgia plastyczna zemściła się za niepoważanie i nieprzyznawanie się do niej. W 1935 roku zostałem wysłany z ramienia Kliniki Uniwersyteckiej na Europejski Zjazd Chirurgów Plastyków w Mediolanie, gdzie mogłem po raz pierwszy na forum międzynarodowym zadokumentować, że i na tym polu w Polsce się coś robiło.