Jak to już zaznaczono w poprzedniej części*, czynność receptorów sprowadza się generalnie do zamiany jednej formy sygnału w inną jego formę, w tzw. sygnał wewnątrzkomórkowy. Zjawisko to zapoczątkowuje cały łańcuch wewnątrzkomórkowego przenoszenia sygnału. Tak więc ostateczna odpowieź komórki jest wypadkową kolejnego, często wieloetapowego przekazywania informacji z jednego zestawu cząsteczek sygnalizacyjnych do drugiego, następnie do trzeciego, itd. W ten sposób tworzą się, tzw. kaskady sygnalizacyjne, prowadzące ostatecznie do bardzo różnorodnej odpowiedzi efektorowej, jak np. do aktywacji enzymów, wpływu na ekspresję genów, odpowiedzi ruchowej komórki poprzez oddziaływanie na jej cytoszkielet (chemokiny), itp.

Oceniając rolę kaskad sygnalizacyjnych stwierdzić można, że:

Stwierdzić można, że wewnątrzkomórkowe kaskady sygnalizacyjne funkcjonują jak seria przełączników molekularnych, których działanie polega na aktywacji lub dezaktywacji różnych substancji. Choć, jak to już wspomniano kaskady mogą być wielostopniowe to w zasadzie wyróżnić możemy jedynie dwa mechanizmy działania białek będących przełącznikami molekularnymi, a więc składnikami kaskad.

Grupę pierwszą stanowią białka wiążące GTP. To czy są one aktywne, czy nieaktywne zależy od tego, czy w danej chwili związane są z GTP, czy też z GDP.

Grupa druga to białka aktywowane przez fosforylację. Ufosforylowanie, a więc włączenie tych białek następuje pod wpływem grupy enzymów określanych jako kinazy białkowe. Enzymy dezaktywujące, czyli usuwające grupę fosforanową, to fosfatazy białkawe. Ponieważ same kinazy białkowe są również z reguły aktywowane przez fosforylację, a następnie mogą fosforylować, czyli uaktywniać kolejne kinazy, często używa się określenia kaskady fosforylacyjne.

Powróćmy jednak do sprawy cząsteczek sygnalizacyjnych, gdyż to one są kluczem do zrozumienia zasad współcześnie obowiązującej klasyfikacji receptorów komórkowych. Pomimo wielkiej różnorodności substancji, mogących być cząsteczkami sygnalizacyjnymi, podzielić je możemy na dwie zasadnicze grupy. Pierwszą, najliczniejszą, stanowią cząsteczki o stosunkowo dużych wymiarach i małej lipofilności (słabo rozpuszczalne w tłuszczach), które nie są w stanie przeniknąć swobodnie przez błonę komórkową (będącą w istocie dwuwarstwą lipidową). Z tego powodu białka będące receptorami dla tych cząsteczek muszą być wbudowane w błonę komórkową komórki docelowej.

Drugą grupę cząsteczek tworzą te, które są dostatecznie małe i hydrofobowe, by móc swobodnie dyfundować przez błony komórkowe. Dzięki temu receptory dla tych substancji zlokalizowane być mogą we wnętrzu komórki.

W zależności od wspomnianej lokalizacji receptora, jego budowy, szybkości przepływu informacji oraz ze względu na charakter sygnału wewnątrzkomórkowego, jaki wytwarza receptor po związaniu zewnątrzkomórkowej substancji sygnalizacyjnej, dokonać można dalszych podziałów cząsteczek receptorowych.

Nie wnikając w dalsze szczegóły stwierdzić można, że w chwili obecnej receptory komórkowe dzieli się w następujący sposób:

1. Receptory zewnątrzkomórkowe:

a. receptory jonotropowe (receptory związane z kanałami jonowymi);

b. receptory metabotropowe (receptory związane z białkami G);

c. receptory katalityczne (receptory związane z enzymami).

2. Receptory wewnątrzkomórkowe:

a. receptory cytoplazmatyczne;

b. receptory jądrowe.