Definicja Encyklopedii powszechnej PWN podaje, że dziecko jest to „człowiek w pierwszym okresie postnatalnego rozwoju osobniczego [...], od chwili urodzenia do zakończenia procesu wzrastania; wg teologii chrześcijańskiej i innych religii ? już od poczęcia, do zakończenia procesu dorastania. Odznacza się intensywną przemianą materii [...], ma też wpływ na dojrzewanie i rozwój psychiki dziecka, gdyż rozwój fizyczny jest ściśle powiązany z rozwojem psychicznym” (1).

Z kolei według Konwencji o Prawach Dziecka przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych z dnia 20 listopada 1989 roku: „W rozumieniu niniejszej konwencji «dziecko» oznacza każdą istotę ludzką w wieku poniżej 18. lat, chyba że zgodnie z prawem odnoszącym się do dziecka uzyska ono wcześniej pełnoletność” (2). W polemice, kim jest dziecko, warto odnieść ten termin do określenia definicji „człowieka dojrzałego”.

W tym miejscu warto zacytować Jana Pawła II, który w dziele „Fides et ratio” pisze: „Słusznie uważa się, że człowiek osiągnął wiek dojrzały, jeśli potrafi o własnych siłach odróżnić prawdę od fałszu i wyrobić sobie własny osąd o obiektywnym stanie rzeczy. Tu właśnie znajduje się motywacja wielorakich poszukiwań, zwłaszcza w dziedzinie nauk przyrodniczych, które w ostatnich stuleciach przyniosły tak znaczne rezultaty, przyczyniając się do autentycznego postępu całej ludzkości” (3). Wielokrotnie podkreśla się, że Jan Paweł II dostrzega w Swym nauczaniu wartość życia już od poczęcia. W świetle tej filozofii życie jest dobrem, zatem człowiek winien zastąpić cywilizację śmierci nową kulturą życia, którą należy wpajać każdemu dziecku ? wychowanie bowiem to proces stawania się człowieka coraz bardziej człowiekiem, a człowiek ma troszczyć się o to, aby coraz bardziej „być”, a nie tylko więcej „mieć” (4). Dla każdego dziecka ważna jest praca wychowawcza nad nim, która wiąże się z bezpośrednią formacją sumienia ? Jan Paweł II rozróżnia wyraźnie „wychowanie” od „wykształcenia”. Człowiek właściwie wychowany jest dojrzały i zdolny wychowywać sam siebie i innych, a proces wychowania powinien zmierzać w kierunku kultury życia, która zmienia postawę człowieka z obojętności na zainteresowanie.

Z punktu widzenia etyki, ale i medycyny rodzinnej, istotne jest, że szczególną rolę w całym procesie wychowawczym odgrywa właśnie rodzina, będąca specyficzną wspólnotą osób, w jakiej dziecko rodzi się, wzrasta i dojrzewa ? jest ona szkołą cnót społecznych i przyszłością dziecka. Rodzice uważani są za pierwszych wychowawców, szczególną rolę odgrywają istniejące relacje między nimi. W „Familiaris consortio” Jan Paweł II pisze: „Dzieci, najcenniejszy dar małżeństwa” ? małżeństwo jest podstawą szerszej wspólnoty rodzinnej, ponieważ sama instytucja małżeństwa i miłość małżeńska są skierowane ku rodzeniu i wychowaniu potomstwa, w którym znajdują swoje uwieńczenie (5).

Prawdą jest, że „dziecko jest i powinno być radością nie tylko rodziców, ale także radością (...) całego społeczeństwa, ale niestety równocześnie jest też smutną prawdą, że wiele dzieci w naszych czasach w różnych częściach świata cierpi i podlega wielorakim zagrożeniom” ? o czym pisze Jan Paweł II w „Liście do dzieci” z 1994 roku, Roku Rodziny. Według słów Jana Pawła II „Troska o dziecko jest pierwszym i podstawowym sprawdzianem stosunku człowieka do człowieka” (6).

„Dziecko jest w pełni wartościową osobą, jest darem Boga (...)” ? a dalej Jan Paweł II mówi o tym, że dziecko jest człowiekiem jutra, wiosną życia, zadatkiem przyszłości. Apeluje o troskę nad dzieckiem, ochronę każdego życia, o pomoc materialną i duchową. Jan Paweł II jest, jak wspomniano, autorem pierwszego listu do dzieci. W swoim nauczaniu często cytował Kartę Praw Rodziny i Deklarację Praw Dziecka Organizacji Narodów Zjednoczonych. Dzieciństwo powinno być najpiękniejszym okresem w życiu człowieka, pozbawionym trosk, zmartwień, bólu, cierpień. Dziecko powinno rozwijać się w poczuciu bezpieczeństwa, otoczone miłością rodziców i bliskich. Dobro dzieci należy szczególnie chronić ? dziecko jest niewinne, czyste i bezbronne (7).

Niestety nie dla wszystkich okres dzieciństwa jest czasem beztroski i szczęścia. Przemoc, zwłaszcza seksualna, zdaje się być największym okrucieństwem wobec dziecka, zakłócającym owo szczęście na całe życie.

Problem przemocy seksualnej zarówno w medycynie wieku rozwojowego (zwłaszcza w seksuologii i w ginekologii wieku rozwojowego), jak i medycynie rodzinnej jest zagadnieniem szczególnie trudnym.

Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organization ? WHO) z 1999 roku child sexual abuse, czyli wykorzystywanie seksualne dziecka, polega na zaangażowaniu go w aktywność seksualną, której w pełni nie rozumie i na którą nie jest gotowe. Dziecko nie jest również w stanie wyrazić na nią świadomej zgody ? aktywność ta jest niezgodna z przyjętym prawem i powszechną akceptacją społeczeństwa, zachodzi pomiędzy dzieckiem a dorosłym lub innym, starszym dzieckiem. Zostaje podjęta w celu zaspokojenia potrzeb inicjatora. Formy takowej aktywności, wymieniane przez WHO, są następujące:

? nakłanianie lub zmuszanie do jakiejkolwiek, niezgodnej z prawem, aktywności seksualnej,