W ostatnich 30 latach dokonał się burzliwy rozwój leczenia wrodzonych wad serca metodami kardiologii interwencyjnej. Zabiegi kardiologii interwencyjnej są wykonywane już w okresie prenatalnym. Dotyczą one płodów z krytycznym zwężeniem zastawki aortalnej lub z zarośnięciem zastawki płucnej z ciągłą przegrodą międzykomorową, u których wykonuje się zabiegi walwuloplastyki balonowej zwężonej zastawki aortalnej/walwuloplastyki zastawki płucnej, aby poprawić funkcję i stymulować rozwój komory. U płodów ze zwężeniem zastawki aorty zabiegi walwuloplastyki balonowej mają na celu zapobieganie progresji wady do zespołu niedorozwoju lewego serca. U płodów z zespołem hipoplazji lewego serca z zamkniętym lub restrykcyjnym otworem owalnym wykonuje się ratujące życie zabiegi atrioseptostomii balonowej lub implantacji stentu do przegrody międzyprzedsionkowej (1, 2).

Więcej możliwości stwarza kardiologia interwencyjna w okresie noworodkowym. Zabiegi kardiologii interwencyjnej u noworodka w większości są zabiegami paliatywnymi, ratującymi życie.

Historycznie rozwój kardiologii interwencyjnej rozpoczął się w 1966 roku. W tym roku po raz pierwszy Rashkind i Miller w Szpitalu Dziecięcym w Filadelfii wykonali zabieg atrioseptostomii balonowej u noworodka z przełożeniem wielkich pni tętniczych. Zabieg ten obecnie, nazwany zabiegiem Rashkinda, wykonywany jest u noworodków, u których konieczne jest zapewnienie mieszania krwi na poziomie przedsionków lub odpływu krwi z prawego lub lewego przedsionka.

Wskazania do wykonania zabiegu Rashkinda obejmują:

– przełożenie wielkich pni tętniczych,

– zarośnięcie zastawki trójdzielnej,

– zarośnięcie zastawki dwudzielnej,

– zarośnięcie zastawki płucnej z ciągłą przegrodą międzykomorową,

– całkowity nieprawidłowy spływ żył płucnych,

– zespół niedorozwoju lewego serca.

Pierwszoplanowym wskazaniem do wykonania zabiegu Rashkinda jest przełożenie wielkich pni tętniczych. Wada ta skutkuje wytworzeniem dwóch rozdzielnych systemów krążenia krwi. Krew utlenowana spływa żyłami płucnymi do lewego przedsionka, a następnie lewej komory serca, skąd drogą tętnicy płucnej wraca do łożyska płucnego. Natomiast odtlenowana krew z krążenia systemowego wraca poprzez żyłę główną górną i dolną do prawego przedsionka, a następnie przepływa do prawej komory serca, skąd odprowadzana jest przez aortę z powrotem do krążenia systemowego. Jeśli nie ma połączeń pomiędzy tymi dwoma systemami, dziecko umiera. Mieszanie się krwi systemowej (odtlenowanej) i krwi zaopatrzonej w tlen z łożyska płucnego zapewniają drożny przewód tętniczy (konieczne podawanie ciągłego wlewu prostaglandyny E1 dla utrzymania drożności przewodu) oraz przeciek międzyprzedsionkowy przez otwór owalny. U noworodków z restrykcyjnym otworem owalnym zabieg Rashkinda konieczny jest w ciągu 24 godzin po urodzeniu (3). Prenatalna diagnostyka restrykcyjnego otworu owalnego jest trudnym zadaniem dla diagnosty. Słodki i wsp. (4) uważają, że spłaszczenie zastawki otworu owalnego wraz ze wzrostem prędkości przepływu w żyłach płucnych, niezależnie od wielkości otworu owalnego, wskazują na jego restrykcję. U noworodka restrykcję przepływu międzyprzedsionkowego rozpoznaje się, gdy wymiar otworu owalnego jest < 3 mm, prędkość przepływu przez przegrodę międzyprzedsionkową > 1,2 m/s, a gradient ciśnienia pomiędzy przedsionkami > 5 mmHg. Zabieg Rashkinda wykonywany jest na sali cewnikowań pod kontrolą fluoroskopii i echokardiografii lub na oddziałach intensywnej terapii z monitorowaniem wyłącznie za pomocą echokardiografii z projekcji podżebrowej czterojamowej lub bikawalnej (obrazującej obie żyły główne).

W przypadku nieskutecznego klasycznego zabiegu Rashkinda, dla wytworzenia komunikacji międzyprzedsionkowej stosuje się nowe techniki przeznaczyniowe, takie jak statyczna atrioseptostomia, atrioseptostomia z użyciem balonów tnących (ang. cutting ballons) albo stentowanie przegrody międzyprzedsionkowej (5).

W okresie noworodkowym wykonywane są następujące zabiegi kardiologii interwencyjnej:

– atrioseptostomia,

– walwuloplastyka zastawki aortalnej,