Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Postępy Fitoterapii 4/2020, s. 236-240 | DOI: 10.25121/PF.2020.21.4.236
*Małgorzata Glenc-Ambroży1, Laura Piejko1-3
Rola olejków eterycznych w terapii grzybicy skóry i jej przydatków
The role of essential oils in the treatment of fungal skin and its appendages
1Amber Academy – Prywatna Szkoła Kosmetyczna, Rybnik
2Wydział Fizjoterapii, Katedra Fizjoterapii w Chorobach Wewnętrznych, Akademia Wychowania Fizycznego im. J. Kukuczki, Katowice
Dziekan Wydziału: dr hab. Anna Polak, prof. AWF Katowice
3Wydział Medyczny, Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa im. Wojciecha Korfantego, Katowice
Rektor GWSH: dr hab. Krzysztof Szaflarski, prof. GWSH
Streszczenie
Choroby skóry stanowią nie tylko problem zdrowotny, ale również znaczący dylemat o podłożu psychologicznym i społecznym, dotykający każdej grupy wiekowej. Jedną z największych grup chorób skóry stanowią grzybice, w tym grzybice skóry i jej przydatków. Najczęstsze objawy zakażenia to świąd skóry i pieczenie, a w późniejszym okresie zaburzenia ciągłości warstwy rogowej. Leczenie obejmuje m.in. stosowanie antybiotyków pochodzenia naturalnego, jak gryzeofulwina, i syntetycznych pochodnych, jak np. terbinafina. Przewlekła choroba skóry, jaką jest grzybica, wymuszają konieczność przyjmowania leków w sposób długotrwały, co przekłada się na zmniejszoną skuteczność danego preparatu i działania niepożądane. Najnowsze wyniki badań nad środkami roślinnymi dowodzą, iż wykazują one wysoką aktywność grzybostatyczną i grzybobójczą. Stąd też coraz częściej wykorzystuje się rośliny lecznicze oraz ich metabolity wtórne w terapii przeciwgrzybiczej. Jednym z produktów metabolizmu wtórnego roślin są olejki eteryczne. Dzięki odpowiedniemu dawkowaniu można stosować je przez dłuższy czas, eliminując ryzyko pojawiania się działań ubocznych. Dotychczas nie odnotowano doniesień mówiących o rosnącej oporności szczepów bakterii czy też grzybów na składniki olejków eterycznych, co często ma miejsce w przypadku długotrwałej antybiotykoterapii. W pracy opisano olejki eteryczne z drzewa herbacianego, tymianku, oregano, bazylii, szałwii, cząbru, goździkowca i cynamonowca, wykazujące największą skuteczność w terapii przeciwgrzybiczej skóry i jej przydatków.
Summary
Skin diseases are not only a health problem, but also a significant psychological and social trouble affecting every age group of patients. One of the largest groups of skin diseases are mycoses including mycoses of the skin and its appendages. The most common symptoms of infection are skin itching and burning, followed by disruption at the stratum corneum. Treatment includes the use of natural antibiotics such as griseofulvin and synthetic derivatives such as terbinafine. Chronic skin disease, which includes mycosis, necessitates taking medications for a long time, which translates into reduced effectiveness of the drug and side effects. The latest results of study herbal substances prove that they exhibit high fungistatic and fungicidal activity. Therefore, medicinal plants and their secondary metabolites are increasingly used in antifungal therapy. Essential oils are one of the products of secondary metabolism of plants. With the right dosage, they can be used for a long time with eliminating the risk of side effects. So far have been no reports of the increasing resistance of bacterial or fungal strains to the components of essential oils, which often occur in the case of long-term antibiotic therapy. The paper describes essential oils of tea tree, thyme, oregano, basil, sage, savory, clove and cinnamon, showing the greatest effectiveness in the antifungal therapy of the skin and its appendages.



Wprowadzenie
Infekcje grzybicze stanowią znaczący problem zdrowotny. Często występującą infekcją powodowaną przez dermatofity i drożdżaki jest grzybica zewnętrznej warstwy rogowej naskórka, tzw. grzybica powierzchowna. Jej przykładem jest dermatofitoza, wywołana przez grzyby z rodzajów: Microsporum, Trichophyton, Epidermophyton. Mikroorganizmy te atakują keratynę, będącą głównym składnikiem skóry, włosów i paznokci (1). Warunki, które będą sprzyjać tego typu zakażeniom, to: wilgotne, ciepłe środowisko, wzmożona potliwość, osłabiona odporność, będąca wynikiem długotrwałej antybiotykoterapii, choroby współtowarzyszące, jak cukrzyca, nowotwory, zaburzenia wchłaniania, zaburzenia endokrynologiczne oraz choroby krwi (2, 3). Najczęstszymi objawami infekcji grzybiczych skóry są: swędzenie, pieczenie, zaczerwienienie, pęknięcia, maceracja naskórka i zmiana barwy skóry (4).
Obecnie obserwuje się wzrost zachorowalności m.in. na grzybice stóp, paznokci oraz skóry. W projekcie „Achilles” oszacowano, że spośród 40 tys. przebadanych Polaków aż 42% chorowało na grzybicę stóp, a 21% na grzybicę paznokci (5). Grzybica stanowi więc nie tylko problem zdrowotny, ale również ma aspekt psychologiczny i społeczny. Stale rosnąca zachorowalność na grzybicę skóry ma związek z rozprzestrzenianiem się dermatofitów antropofilnych.
Współczesna medycyna w chorobach skóry najczęściej wykorzystuje leki syntetyczne, które nie leczą przyczyny choroby, a jedynie łagodzą jej objawy (6). Stąd coraz częściej obserwujemy powrót współczesnej medycyny do naturalnych metod leczenia chorób skóry, w tym również grzybic. Pogłębianie wiedzy o działaniu surowców roślinnych oraz ich standaryzacja gwarantująca jakość zwiększyły zainteresowanie fitoterapią. Uzyskanie pożądanych wyników terapii lekami roślinnymi wymaga znajomości działania składników aktywnych zawartych w danej roślinie, właściwego ich doboru, prawidłowego dawkowania i racjonalnego stosowania (7). Leki roślinne mogą być zalecane niemal we wszystkich chorobach skóry, pełniąc rolę pomocniczą i uzupełniającą, a często również jako środek podstawowy. Ze względu na to, że surowce roślinne zawierają liczne związki biologicznie aktywne, charakteryzujące się zróżnicowanym działaniem: przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym, przeciwgrzybiczym i odtruwającym, mogą być one dobrym wyborem w leczeniu chorób skóry i ich zapobieganiu. Fitoterapia nie może jednak być przeciwstawiana lekowi syntetycznemu, ale wspólnie z nim powinna być stosowana w leczeniu (6, 7).
Olejki eteryczne w terapii przeciwgrzybiczej
Zapobieganie grzybicom i ich zwalczanie stanowi bardzo złożony problem ze względu na czynniki ryzyka, które decydują o zachorowalności na grzybice. Wpływ mają tutaj zjadliwość patogenu i wielkość dawki zakaźnej, a także stan immunologiczny pacjenta. Dobór leków w przypadku leczenia grzybic ma znaczenie ze względu na możliwość jego supresyjnego działania. Czasem zbyt częsta i zbyt długa ekspozycja na olejek eteryczny stosowany w formie inhalacji może obniżać odporność, prawdopodobnie w związku ze stymulacją populacji komórek supresyjnych (8, 9). Uzyskanie skutecznego leku przeciwgrzybiczego jest znacznie bardziej skomplikowane aniżeli leku przeciwbakteryjnego. Badania nad roślinami leczniczymi oraz przyprawowymi potwierdzają szeroki zakres działania farmakologicznego olejków eterycznych oraz ich składników. Olejki eteryczne mają długą tradycję w leczeniu nie tylko chorób skóry o podłożu grzybiczym, ale wykazują również działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwpasożytnicze, przeciwzapalne oraz stymulujące układ immunologiczny. Szerokie spektrum działania biologicznego olejków eterycznych sprawia, iż stanowią one bardzo skuteczną grupę substancji terapeutycznych (6-8).
Największą aktywnością przeciwgrzybiczą charakteryzują się olejki zawierające fenole: tymol, karwakrol, eugenol oraz alkohole, np. terpinen-4-ol. Olejek tymiankowy, oreganowy i cząbrowy mają w swoim składzie tymol i karwakrol, olejek goździkowy i cynamonowy bogate są w eugenol, a w olejku z drzewa herbacianego dominuje terpinen-4-ol. Wyniki badań in vitro olejków eterycznych potwierdzają ich aktywność, pozwalają określić mechanizm działania i przewidzieć ewentualne efekty niepożądane, co pozwala na zakwalifikowanie ich do grupy naturalnych, skutecznych i bezpiecznych środków przeciwgrzybiczych (7, 8).

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

29

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

69

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

129

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Śpiewak R. Zakażenia grzybicze skóry i jej przydatków – ważny problem na pograniczu medycyny rodzinnej i der-matologii. Med Ogólna 1997; 3:356-66.
2. Ciszewski M, Czekaj T. Grzybicze zakażenia szpitalne – narastające zagrożenia. Nowa Med 2014; 2:73-6.
3. Paczkowska I, Wójtowicz A, Malm A. Wybrane aspekty farmakoterapii kandydoz. Farm Pol 2010; 66(8):539-43.
4. Arastehfar A, Wickes BL, Ilkit M i wsp. Identification of mycoses in developing countries. J Fungi (Basel) 2019; 5(4):90.
5. Wyszkowska-Kolatko M, Koczurkiewicz P, Wójcik K i wsp. Rośliny lecznicze w terapii chorób skóry. Post Fitoter 2015; (3):184-92.
6. Wolski T, Najda A, Kędzia B i wsp. Fitoterapia chorób dermatologicznych. Post Fitoter 2017;18(4):298-308.
7. Sienkiewicz M, Denys A. Potencjał olejków eterycznych w profilaktyce i terapii grzybic. Pediatr Med Rodz 2008; 4:178-82.
8. Kozłowska J, Wińska K, Grabarczyk M i wsp. Związki o właściwościach przeciwgrzybiczych. Kosmetol Estet 2015; 4:577.
9. Skopinska-Różewska E. Wpływ olejków eterycznych i ich niektórych składników na odporność humoralną. Panacea 2007; 4 (21):11-3.
10. Garbusińska A, Mertas A, Szliszka E i wsp. Aktywność przeciwdrobnoustrojowa olejku z drzewa herbacianego w badaniach in vitro. Cz. II. Post Fitoter 2011; (3):175-84.
11. Król SK, Skalicka-Woźniak K, Kandefer-Szerszeń M i wsp. Aktywność biologiczna i farmakologiczna olejków eterycznych w leczeniu i profilaktyce chorób infekcyjnych. Post Hig Med Dośw 2013; 67:100-7.
12. Kędzia B, Alkiewicz J, Han S. Znaczenie olejku z drzewa herbacianego w fitoterapii. Cz. I. Skład olejku i jego właściowści biologiczne. Post Fitoter 2000; (1):36-40.
13. Kędzia B, Alkiewicz J, Han S. Znaczenie olejku z drzewa herbacianego w fitoterapii. Cz. II. Zastosowanie lecznicze. Post Fitoter 2000; (1):33-7.
14. Arnal-Schnebelen B, Harasim A. Jak zapobiegać infekcjom w ginekologii. Aromater 1999; 5:13-4.
15. Kędzia A, Kędzia AW. Wrażliwość grzybów drożdżopodobnych na olejek majerankowy (Oleum Majoranae). Post Fitototer 2019; 20(4):239-43.
16. Singla P, Vasudreva N. Origanum majorana L. Phyto-pharmacological review. Indian J Nat Prod Res 2015; 6(4):262-7.
17. Czapska I, Studzińska-Sroka E, Bylka W. Ocena aktywności biologicznej cynamonu w badaniach in vitro. Post Fitoter 2019; 20(4):251-6.
18. Kalemba D, Kunicka A. Antibacterial and antifungal properties of essentials oils. Cur Med Chem 2003; 10:828-9.
19. Samber N, Varma A, Manzoor N. Evaluation of Mentha piperita essential oil and its major constituents for antifungal activity in Candida spp. IJIRSET 2014; 3(2):9409-11.
20. Trevelyan J, Booth B (red.). Medycyna niekonwencjonalna. Wyd Lek PZWL, Warszawa 1998:73-93.
21. Romer M. Aromatoterpia. Leksykon roślin leczniczych. Med Pharm Polska, Wrocław 2009.
22. Zdrojewicz Z, Minczakowska K, Klepacki K. Rola aromatoterapii w medycynie. Fam Med Prim Care Rev 2014; 16(4):387-91.
23. Baran W, Batycka A, Baran E. Postępy w rozpoznawaniu i leczeniu grzybicy paznokci. Post Dermatol Alergol 2006; 23(3):105-10.
24. Piejko L. Nowoczesne metody leczenia grzybicy paznokci. Akad Paznokcia 2015; 52(2):65.
25. Gradowicz B. Grzybica paznokci. Czynniki ryzyka, profilaktyka, metody leczenia i pielęgnacji. Kosmet Estet 2019; 8(5):599-602.  
26. Ożarowski A. Wspomaganie regeneracji skóry za pomocą doustnych wyciągów roślinnych. Post Fitoter 2002; (3-4):45-9.
otrzymano: 2020-07-08
zaakceptowano do druku: 2020-10-05

Adres do korespondencji:
*mgr Małgorzata Glenc-Ambroży
Amber Academy – Prywatna Szkoła
Piownik 3, 44-217 Rybnik
tel.: +48 691-663-539
e-mail: amber191@wp.pl

Postępy Fitoterapii 4/2020
Strona internetowa czasopisma Postępy Fitoterapii