*Mirosław Mrozkowiak
Wpływ masy szkolnego plecaka transportowanego skośnie na prawym lub lewym barku i przy różnoimiennym biodrze na cechy postawy w płaszczyźnie strzałkowej i poprzecznej 7-letnich uczniów obojga płci
The influence of backpack loads transported obliquely on the right or left shoulder and hip on postural features in the sagittal and transverse planes in 7-year-old pupils of both sexes
Gabinet Fizjoterapii AKTON, Warszawa
Summary
Introduction. The continuing percentage of postural statics disorders may have its roots in the method of carrying the loads of school supplies.
Aim. The aim of the study was to show the effects of the load of the container with school supplies carried obliquely on the left shoulder and right hip or on the right shoulder and left hip in the sagittal and transverse planes on the posture.
Material and methods. Body posture tests were carried out on a group of 65 pupils aged 7 years, using the projection moire method in four positions: 1-the habitual posture, 2 – the posture after a 10-minute asymmetric loading, 3 – the posture assumed one minute after removing the load, 4 - two minutes after taking the load off. Physical fitness was measured with the Sekita test. The analysis included the values of posture features to determine the significance of their differences and correlation with physical fitness to determine its relationship with the size of these differences.
Conclusions. (1) The mode of carrying school items obliquely on the right or left shoulder and on different hips may cause significant adaptation changes in the skeletal and muscular system. It should be assumed that the bigger these changes are, the longer the carriage time is, the greater the mass of the container and the intensity of physical effort are. The changes are not gender specific. The analyzed carriage method should not be practiced among 7-year-old children of both sexes. (2) The overall fitness level shows a diversified relationship with changes in the values of postural traits as a result of the assumed carriage of school supplies. This relationship is bigger among boys. In case of girls, correlations are observed between endurance and the size of the inclination angle of the thoracic-lumbar spine. Among boys, all the features of physical fitness correlate most often with asymmetry of convexity of the lower angles of shoulder blades and the pelvic torsion in the transverse plane. The impact is gender dependent.
Wstęp
Częstość występowania wad postawy zależy m.in. od zastosowanej metody oceny i przyjętych kryteriów prawidłowej postawy ciała. Mrozkowiak na podstawie 21 895 pomiarów 112 cech postawy określił zakresy normatywne postawy habitualnej i wad postawy dla metody fotogrametrycznej (1). W innej pracy zostały określone wielkości cech dla pleców KI, KIII, RI, RII, RIII, LI i LII według typologii Wolańskiego dla tej samej metody diagnostycznej (2). Badania Maciałczyk-Paprockiej i wsp. (3) oraz Permody i wsp. (4) wykazały, że częstość występowania wad postawy w diagnozowanej populacji waha się od 30 do 60%. Z badań Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia (CSIOZ) wynika, że zniekształcenia kręgosłupa zdiagnozowano u 17,14% dzieci i młodzieży w wieku 0-18 lat oraz u 9,7% w wieku 2-9 lat (5). Według badań Góreckiego i wsp. zmiany w obrębie układu kostnego kręgosłupa, klatki piersiowej, miednicy oraz kończyn górnych i dolnych stanowią 45-55% ogółu wad postawy (6). Wawrzyniak i wsp. uważają, że wady postawy są istotnym problemem zdrowotnym w populacji dziecięcej. Z uwagi na obserwowaną tendencję do ograniczania aktywności fizycznej na rzecz sedenteryjnej, problem będzie znacząco narastał. Konieczne jest wdrożenie profilaktyki pierwszo- i drugorzędowej w celu ograniczenia możliwych niekorzystnych skutków zdrowotnych (7).
Wpływem środowiska ucznia na postawę zajmowali się m.in. Wandycz i wsp. (8-13), Romanowska (14), Annetts i wsp. (15), Mrozkowiak (16, 17), Mrozkowiak i Żukowska (18). Badacze zwykle skupili się na roli szkolnego krzesła i stołu, pomijając wpływ transportu masy przyborów szkolnych na posturogenezę ucznia. Wczesne badania Mrozkowiaka zarysowały nieco ten problem. Autor badał wpływ obciążenia imitującego szkolny plecak na zmiany wielkości wybranych przestrzennych cech postawy ciała i następową restytucję parametrów strzałkowych i czołowych kręgosłupa oraz miednicy po zdjęciu obciążenia (16).
Z badań ankietowych autora wśród rodziców 7-letnich przedszkolaków wynika, że opiekunowie najczęściej deklarują znajomość stanu zdrowia swoich dzieci. Uważają, że pierwszoklasista będzie nosić czterokilogramowy tornister na plecach, uczył się tradycyjnie (bez tabletu) i przeznaczał ok. 2 godzin na doskonalenie sprawności fizycznej. Zdaniem autora akceptowany styl życia nie służy rozwojowi sprawności fizycznej i profilaktyce zaburzeń statyki postawy ciała (19).
Zainteresowanie autora problematyką wynika z utrzymującego się wysokiego odsetka zaburzeń statyki w postawie ciała uczniów najstarszej grupy przedszkolnej i klas I-III szkoły podstawowej oraz permanentnie głoszonej opinii o wpływie sposobu transportu przyborów szkolnych na statykę postawy ciała. Nie określono jednoznacznych zaleceń o optymalnym i przeciwwskazań o negatywnym sposobie transportu tychże przyborów.
Cel pracy
Celem badań było wykazanie wpływu na postawę ciała obciążenia masą pojemnika z przyborami szkolnymi noszonego skośnie na lewym barku i przy prawym biodrze lub na prawym barku i lewym biodrze w płaszczyźnie strzałkowej i poprzecznej.
Materiał i metody
Materiał badawczy
Badania przeprowadzono zgodnie z zasadami zawartymi w Deklaracji Helsińskiej. Dla ich realizacji uzyskano zgody: ucznia, jego prawnego opiekuna, wychowawcy i dyrekcji przedszkola, z których pochodziły badane dzieci. Zgodę komisji bioetycznej na badania sprawności fizycznej i postawy ciała wydała Komisja do spraw etyki badań naukowych Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy (KEBN 2/2018). Uzyskano także zgodę lekarza na udział dzieci w testach funkcjonalnych o intensywnym wysiłku fizycznym. Materiał do badań stanowiły dane uzyskane od grupy siedmioletnich dzieci z losowo wybranych przedszkoli województwa zachodniopomorskiego i wielkopolskiego. Zaniechano podziału badanych na osoby pochodzące ze środowiska wiejskiego i miejskiego, ze względu na zacierające się granice kulturowo-ekonomiczne obu środowisk oraz cecha ta nie będzie stanowić o homogeniczności grupy. Przyjęto, że każde dziecko które było w przedziale wiekowym od 6 lat, 6 miesięcy i jeden dzień do siedmiu lat zaliczane było do 7-latków. Pozwoliło to zastosować opracowane wcześniej zakresy normatywne właściwe dla tej kategorii wieku i płci, diagnozujące jakość zastanej w dniu badań postawy ciała.
Ogółem w programie uczestniczyło 65 uczniów, z czego 53,84% (35 osób) stanowiły dziewczęta, 46,16% chłopcy (30 osób). Średnia masa ciała (Mc) kształtowała się następująco: wśród dziewcząt 24,46 kg, wysokość ciała (Wc) 123,87 cm, a wśród chłopców odpowiednio: 24,56 kg, 123,87 cm. Wszystkie dzieci posiadały smukły typ budowy ciała według wskaźnika wagowo-wzrostowego Rohrera (IR).
Metoda badań
Przed przystąpieniem do pomiarów przeprowadzono szkolenie mające na celu uniknięcie stresu związanego z procedurą badawczą i osobami realizującymi. Podczas badań zawsze była obecna asystentka nauczycielki przedszkolnej badanej grupy, co miało zapewnić stabilność emocjonalną dzieci. Pomiary przeprowadzano zgodnie z opracowaną procedurą, zawsze tymi samymi narzędziami, w tych samych warunkach i przez te same osoby. Zachęcano także do zachowania oznaczonych markerem na skórze punktów antropometrycznych.
Ogólna sprawność fizyczna
Do zdiagnozowania sprawności fizycznej zastosowano wrocławski test sprawności fizycznej dla dzieci w wieku 3-7 lat (20). Według autorki test posiada wysoki stopień rzetelności oraz jest adekwatny pod względem mocy dyskryminacyjnej i stopnia trudności (21). Proponowany test składa się z czterech prób przeprowadzonych w formie Dnia Sportu, co istotnie zwiększyło motywację do wysiłku fizycznego w obecności rodziców: zwinność (bieg wahadłowy na dystansie 4 x 5 m z przenoszeniem klocków), moc (skok w dal z miejsca), szybkość (bieg na dystansie 20 m), siła (rzut oburącz zza głowy jednokilogramowej piłki lekarskiej). Autor wzbogacił test o piątą próbę – wytrzymałość. Pozycja wyjściowa – postawa startowa wysoka, ruch – bieg na dystansie 300 m. Ocenie podlegał czas biegu od startu do mety, który przeliczany był na punkty w zależności od uzyskanego wyniku i płci. Jeśli dziecko nie ukończyło biegu, otrzymywało 0 punktów. Bieg odbywał się na ścieżce rekreacyjnej o utwardzonym podłożu, z zachowaniem wszelkich zasad bezpieczeństwa.
Postawa ciała
Różne obciążanie postawy ciała zapewniał skonstruowany (prawo ochronne wzoru użytkowego nr W.125734) stelaż diagnostyczny (ryc. 1, 2). Jego budowa umożliwia diagnozowanie biomechanicznych zaburzeń różnie obciążanej postawy ciała metodą mory projekcyjnej. Obecność przy badaniu asystentki podyktowana była koniecznością zminimalizowania czasu upływającego od zdjęcia obciążenia do momentu drugiej rejestracji wielkości cech postawy. Dołożono wszelkich starań, aby obciążany stelaż był indywidualnie dostosowany do typu budowy dziecka. Przyjęty 10-minutowy czas obciążenia był średnim czasem pokonania drogi z miejsca zamieszkania podanym w ankiecie wypełnianej przez rodziców. Obciążenie określono, uśredniając masę transportowanych przyborów szkolnych przez dzieci klasy I z losowo wybranej szkoły podstawowej, były to 4 kg.
Ryc. 1. Pozycja 8: postawa z obciążeniem skośnym z prawego barku do lewego biodra
Ryc. 2. Pozycja 7: postawa z obciążeniem skośnym z lewego barku do prawego biodra
Pomiaru wybranych cech postawy ciała dokonano w 8 pozycjach, po 4 dla każdego sposobu transportu. Pierwsza pozycja – postawa habitualna (ryc. 3). Druga pozycja – po 10-minutowym asymetrycznym skośnym obciążeniu (w ostatnich 5 sek.) (ryc. 1, 2). Trzecia pozycja – po 1 min od zdjęcia obciążenia (ryc. 3). Czwarta pozycja – po 2 min od zdjęcia obciążenia (ryc. 3). Pierwszego dnia pomiary obejmowały wszystkie dzieci w pozycji 1, 2, 3 i 4 o skośnym obciążeniu z prawego barku do lewego biodra, a kolejnego z lewego barku do prawego biodra. Z założenia obciążenie miało imitować sposób noszenia przyborów szkolnych. Badany mógł swobodnie przemieszczać się. W ten sposób starano się wykluczyć nakładanie się zmęczenia mięśni posturalnych podczas badania z jednej na drugą pozycję. Jest to zgodne z wcześniejszymi wynikami badań Mrozkowiaka, z których wynika, że po tym czasie cechy mogą przyjmować wielkość wyjściową (19). Diagnozując postawę habitualną w pierwszym dniu programu badawczego, można było przyjąć, że jest ona właściwa i względnie stała dla każdego ucznia. Jednak dla zachowania rzetelności badań przyjęto, że każda jej niespójność z wielkościami cech z pierwszej edycji pomiarów może rzutować na ostateczny wynik badań. Dlatego przed nałożeniem przewidzianego procedurą obciążenia zawsze dokonywano określenia cech postawy habitualnej, jako odniesienia dla następowych dynamicznych zmian diagnozowanych cech. Pomiaru wysokości i masy ciała dzieci oraz masy transportowanych przyborów szkolnych dokonano wagą lekarską przed pierwszym dniem badań.
Ryc. 3. Pozycja 1: postawa habitualna
Stanowisko pomiarowe wielkości wybranych cech postawy ciała składa się z: komputera i karty, programu, monitora i drukarki, urządzenia projekcyjno-odbiorczego z kamerą do pomiaru wybranych parametrów zespołu miednica-kręgosłup. Miejsce badanego i kamerę zorientowano przestrzennie zgodnie z poziomicami na kamerze oraz w odniesieniu do linii paluchów dziecka. Uzyskanie przestrzennego obrazu możliwe jest dzięki wyświetleniu na plecach dziecka linii o ściśle określonych parametrach, które padając na ciało, ulegają zniekształceniom zależnie od konfiguracji jego powierzchni. Dzięki zastosowaniu obiektywu obraz badanego jest odebrany przez specjalny układ optyczny z kamerą, a następnie przekazany na monitor komputera. Zniekształcenia obrazu linii rejestrowane w pamięci komputera przetwarza algorytm numeryczny na mapę warstwicową badanej powierzchni. Uzyskany obraz powierzchni pleców umożliwia wieloaspektową interpretację postawy ciała. Poza oceną asymetrii tułowia w płaszczyźnie czołowej istnieje możliwość określenia wielkości cech kątowych i liniowych, opisujących miednicę i krzywizny fizjologiczne w płaszczyźnie strzałkowej i poprzecznej. Najistotniejsza w tej metodzie jest jednoczesność pomiaru wszystkich rzeczywistych wielkości przestrzennego usytuowania poszczególnych odcinków ciała (22).
Dla zminimalizowania ryzyka popełniania błędów w pomiarach wybranych cech postawy opracowano następującą procedurę badania (1):
1. Postawa habitualna badanego na tle białego, lekko podświetlonego prześcieradła: postawa swobodna, niewymuszona, ze stopami lekko rozstawionymi, stawami kolanowymi i biodrowymi w wyproście, ramionami zwisającymi wzdłuż tułowia i wzrokiem skierowanym prosto przed siebie, tyłem do kamery w odległości 2,5 m, paluchami przy linii prostopadłej do osi kamery.
2. Oznaczenie na skórze pleców badanych punktów: szczytu wyrostka kolczystego ostatniego kręgu szyjnego (C7), wyrostka kolczystego będącego szczytem kifozy piersiowej (KP), wyrostka kolczystego będącego szczytem lordozy lędźwiowej (LL), miejsca przejścia kifozy piersiowej w lordozę lędźwiową (PL), dolnych kątów łopatek (Łl i Łp), kolców biodrowych tylnych górnych (Ml i Mp), kręgu S1 i punktu SP. Na szyję badanego zakładano biały naszyjnik dla jednoznacznego oznaczenia punktów B1 i B3. Długie włosy związywano dla osłonięcia punktu C7 (ryc. 4, 5).
Ryc. 4. Wybrane cechy kątowe kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej
Ryc. 5. Wybrane cechy liniowe kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej (źródło: badania własne)
3. Po wpisaniu niezbędnych danych o badanym (imię i nazwisko, rok urodzenia, masa i wysokość ciała, uwagi o stanie kolan i pięt, klatki piersiowej, przebytych urazach, zabiegach chirurgicznych, chorobach narządu ruchu, chodzie itd.) następuje rejestracja w pamięci komputera cyfrowego obrazu pleców w każdej z 4 pozycji ze środkowej fazy wydechu.
4. Opracowanie zarejestrowanych obrazów odbywa się bez udziału badanego.
5. Po zapisaniu w pamięci komputera charakterystyki matematycznej zdjęć następował druk wielkości cech opisujących przestrzennie postawę ciała (ryc. 6).
Ryc. 6. Przykład arkusza wyników pomiarów cech postawy ciała zespołu kręgosłup-miednica
Przedmiot badań
Wrocławski test sprawności fizycznej pozwala określić poziom siły, mocy, szybkości i zwinności dzieci w wieku przedszkolnym. Autor wzbogacił test Sekity o próbę wytrzymałości. Definicje badanych zdolności motorycznych kondycyjnych i kompleksowych są ogólnie dostępne w literaturze przedmiotu.
Zastosowana metoda fotogrametryczna, wykorzystująca zjawisko mory projekcyjnej, określa kilkadziesiąt cech opisujących postawę ciała. Do analizy statystycznej wybrano 19 kątowych i liniowych cech kręgosłupa i miednicy w płaszczyźnie strzałkowej i poprzecznej oraz masę i wysokość ciała. Kierowano się potrzebą jak najbardziej rzetelnego i pełnego przestrzennie spojrzenia na postawę ciała dziecka, co pozwoliło na pełną identyfikację mierzonych wyróżników (tab. 1).
Tab. 1. Wykaz rejestrowanych cech tułowia i morfologicznych (źródło: badania własne)
| Nr | Symbol | Cechy postawy |
| Miano | Nazwa | Opis |
| Płaszczyzna strzałkowa |
| 1 | Alfa | stopnie | Nachylenie odcinka lędźwiowo-krzyżowego |
| 2 | Beta | stopnie | Nachylenie odcinka piersiowo-lędźwiowego |
| 3 | Gamma | stopnie | Nachylenie odcinka piersiowego górnego |
| 4 | Delta | stopnie | Suma wartości kątów | Delta = Alfa + Beta + Gamma |
| 5 | KPT | stopnie | Kąt wyprostu tułowia | Określony jest odchyleniem linii C7-S1 od pionu (w tył) |
| 6 | KPT- | stopnie | Kąt zgięcia tułowia | Określony jest odchyleniem linii C7-S1 od pionu (w przód) |
| 7 | DKP | mm | Długość kifozy piersiowej | Odległość między punktami LL a C7 |
| 8 | KKP | stopnie | Kąt kifozy piersiowej | KKP = 180 - (Beta + Gamma) |
| 9 | RKP | mm | Wysokość kifozy piersiowej | Odległość między punktami C7 a PL |
| 10 | GKP | mm | Głębokość kifozy piersiowej | Odległość mierzona poziomo między liniami pionowymi przechodzącymi przez punkty PL i KP |
| 11 | DLL | mm | Długość lordozy lędźwiowej | Odległość między punktami S1 a KP |
| 12 | KLL | stopnie | Kąt lordozy lędźwiowej | KLL = 180 - (Alfa + Beta) |
| 13 | RLL | mm | Wysokość lordozy lędźwiowej | Odległość między punktami S1 a PL |
| 14 | GLL- | mm | Głębokość lordozy lędźwiowej | Odległość mierzona poziomo między liniami pionowymi przechodzącymi przez punkty PL i LL |
| Płaszczyzna poprzeczna |
| 15 | UB- | stopnie | Kąt linii uwypuklenia dolnych kątów łopatek, lewej bardziej uwypuklony | Różnica kątów UB1-UB2. Kąt UB2 zawarty między: linią przechodzącą przez punkt Łl i będącą jednocześnie prostopadłą do osi kamery a prostą przechodzącą przez Łl i Łp. Kąt UB1 zawarty między linią przechodzącą przez punkt Łp i będącą jednocześnie prostopadłą do osi kamery a prostą przechodzącą przez Łp i Łl. PLLB = LLB - PLB |
| 16 | UB | stopnie | Kąt linii uwypuklenia dolnych kątów łopatek, prawej bardziej uwypuklony |
| 17 | KSM | stopnie | Miednica skręcona w prawo | Kąt między linią przechodzącą przez punkt Ml i będącą jednocześnie prostopadłą do osi kamery a prostą przechodzącą przez Ml i MP |
| 18 | KSM- | stopnie | Miednica skręcona w lewo | Kąt między linią przechodzącą przez punkt Mp i będącą jednocześnie prostopadłą do osi kamery a prostą przechodzącą przez Ml i MP |
| 19 | DCK | mm | Długość całkowita kręgosłupa | Odległość pomiędzy punktami C7 a S1 mierzona w linii pionowej |
| Cechy morfologiczne |
| 20 | Mc | kg | Masa ciała | Pomiaru wysokości i masy ciała dokonano na wadze elektronicznej lekarskiej |
| 21 | Wc | cm | Wysokość ciała |
Pytania i hipotezy badawcze
Z podjętego celu badań wynikają następujące pytania badawcze:
1. Czy przyjęty sposób transportu masy przyborów szkolnych istotnie wpływa na wielkość cech postawy ciała w płaszczyźnie strzałkowej i poprzecznej oraz czy zaburzenia te zależą od płci?
2. Czy sprawność fizyczna wykazuje istotny związek z wielkością zaburzeń cech postawy ciała i czy związek ten jest zależny od płci?
3. Czy zastosowany sposób transportu szkolnego pojemnika może być zalecany 7-letnim uczniom jako najmniej zaburzający statykę postawy ciała?
Własne wyniki badań i analiza dostępnej literatury pozwalają sądzić, że:
1. Zachodzą istotne różnice pomiędzy wielkościami cech habitualnej postawy ciała a postawy będącej pod wpływem asymetrycznego obciążenia. Różnice będą niezależne od płci.
2. W przyjętym sposobie transportu masy przyborów szkolnych najbardziej na zaburzenia w postawie ciała wpływa ogólna sprawność fizyczna, a w jej ramach wytrzymałość i siła. Różnice będą mniejsze wśród dzieci o większej sprawności fizycznej.
3. Transport przyborów szkolnych sposobem na prawym lub lewym barku i przy różnoimiennym biodrze nie może być zalecany 7-letnim uczniom.
Metody statystyczne
Analizę wyników badania wykonano w programie IBM SPSS Statistics 26. Na wstępnym etapie sprawdzono testami Shapiro-Wilka i Kołmogorowa-Smirnowa, czy rozkłady analizowanych zmiennych są zgodne z rozkładem normalnym. W przypadku większości zmiennych odnotowano istotne statystycznie na poziomie p < 0,05 odstępstwa od rozkładu normalnego. Zatem podjęto decyzję o stosowaniu w analizie statystycznej testów i współczynników nieparametrycznych.
Testu rang Wilcoxona użyto w celu ustalenia, czy pomiędzy dwoma pomiarami (w tej samej grupie) zmiennej ilorazowej, której rozkład istotnie odbiega od normalnego, zachodzi różnica (zmiana) istotna statystycznie. W tabelach posłużono się następującymi oznaczeniami: M – średnia arytmetyczna, Me – mediana, SD – odchylenie standardowe, Z – statystyka testu Wilcoxona, p – istotność testu Wilcoxona. Przyjęto poziom istotności p < 0,05, który oznaczono * oraz dodatkowo poziom istotności p < 0,01 oznaczony jako **. Zatem jeżeli p < 0,05 lub p < 0,01, to różnica między pomiarami jest istotna statystycznie.
Współczynnika korelacji rho Spearmana użyto w celu ustalenia, czy pomiędzy zmiennymi mierzonymi na poziomie ilorazowym, których rozkład istotnie odbiega od normalnego, zachodzą istotne statystycznie korelacje. Przyjęto poziom istotności statystycznej p < 0,05, który oznaczono *, oraz dodatkowo poziom istotności p < 0,01, który oznaczono **. Zatem jeżeli p < 0,05 lub p < 0,01, to korelacja między zmiennymi jest istotna statystycznie. Jeśli korelacja jest istotna statystycznie na poziomie p < 0,05, to wówczas należy intepretować współczynnik korelacji rho. Może on przybierać wartości w zakresie od -1 do +1. Im jest bardziej odległy od 0, a im bliższy -1 lub +1, tym korelacja jest silniejsza. Wartości ujemne oznaczają, że wraz ze wzrostem wartości jednej zmiennej maleje wartość drugiej zmiennej. Z kolei wartości dodatnie świadczą o tym, że wraz ze wzrostem wartości jednej zmiennej rośnie wartość drugiej zmiennej. W poszczególnych tabelach dotyczących korelacji uwzględniono tylko te zmienne, w przypadku których odnotowano co najmniej jeden wynik istotny statystycznie.
Wykonano także analizę korelacji pomiędzy wynikami 5 testów sprawności fizycznej a uśrednioną różnicą pomiędzy wielkościami cech 1 i 2 pomiaru w postawie skośnie obciążonej na lewym barku i przy prawym biodrze oraz na prawym barku i lewym biodrze, rozdzielając płeć. Różnicę między pomiarami wyrażono w wartościach bezwzględnych, aby różnice o charakterze ujemnym również świadczyły o wielkości zmiany. Uwzględniono wyłącznie te badane osoby, u których wykonano zarówno testy sprawności fizycznej, jak i pomiary cech postawy ciała.
Poszczególne wielkości cech postaw ciała są wyrażone w różnych wielkościach i zakresach, zatem nie jest możliwe obliczenie średniej różnicy dla wszystkich tych zmiennych pomiędzy dwoma pomiarami. Analiza wykonana w taki sposób zaburzałaby wyniki i powodowała, że większe znaczenie miałyby te zmienne, w których wielkości są z definicji wyższe, a mniejsze znaczenie – zmienne, w których wielkości z definicji są niższe. Dlatego też obliczając korelacje pomiędzy uśrednioną różnicą wielkości cech pomiędzy pomiarami 1 i 2 postaw w obu sposobach zastosowanego obciążenia a sprawnością fizyczną dokonano obliczeń oddzielnie dla dziewcząt i chłopców, posługując się wielkościami bezwzględnymi, tzn. w obliczeniach nie wykorzystano dokładnych wielkości liczbowych dotyczących różnic, ale stosunek różnicy do wielkości początkowej. Takie podejście powoduje, że żadne zmienne nie są nadreprezentowane ani niedoreprezentowane w wyniku uśrednionym.
Uzyskane wyniki
Ogółem przeprowadzone badania w grupie 65 osób obojga płci pozwoliły na zarejestrowanie 5785 wielkości cech opisujących postawę ciała w postawie habitualnej i pozycjach dynamicznych, masy i wysokości ciała oraz sprawności fizycznej.
Porównanie wielkości cech postawy ciała między 1 a 2 pomiarem w obciążeniu lewy bark-prawe biodro oraz prawy bark-lewe biodro oddzielnie dla każdej płci miało na celu wykazanie istotnych zmian wielkości cech postawy pod wpływem przyjętego sposobu transportu przyborów szkolnych.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Mrozkowiak M: Modulacja, wpływ i związki wybranych parametrów postawy ciała dzieci i młodzieży w wieku od 4 do 18 lat w świetle mory projekcyjnej. Tom I, II. Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2015.
2. Mrozkowiak M, Strzecha M: Mora projekcyjna współczesnym narzędziem diagnostycznym postawy ciała. Antropomotoryka 2012; 22(60).
3. Maciałczyk-Paprocka K, Krzyżaniak A, Kotwicki T et al.: Występowanie błędów w postawie ciała u uczniów poznańskich szkół podstawowych. Probl Hig Epidemiol 2012; 93: 309-314.
4. Permoda A, Permoda A, Chudak B: Problem występowania nieprawidłowości postawy u dzieci i młodzieży w rejonie Zielonej Góry i okolic. Zdrow Publiczne 2010; 120: 361-364.
5. Sprawozdanie o działalności i pracujących w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej. MZ-11. Dostępne na: http://www.csioz.gov.pl.
6. Górecki A, Kiwerski J, Kowalski IM et al.: Profilaktyka wad postawy u dzieci i młodzieży w środowisku nauczania i wychowania – rekomendacje ekspertów. Pol Ann Med 2009; 16: 168-177.
7. Wawrzyniak A, Tomaszewski M, Mews J et al.: Wady postawy u dzieci i młodzieży jako jeden z głównych problemów w rozwoju psychosomatycznym. Pediatr Med Rodz 2017; 13(1): 72-78.
8. Wandycz A, Pietkiewicz K: Wysokość mebli szkolnych i zmęczenie fizyczne uczniów wybranych szkół podstawowych województwa lubuskiego. Zastosowania Ergonomii 2006; 1-3: 117-125.
9. Wandycz A: Dolegliwości uczniów szkół podstawowych a wysokość mebli szkolnych. Annales UMC-S, Sectio D, Medicina, Lublin 2007; LXII (suppl. XVIII): 280-284.
10. Wandycz A: Wysokość mebli szkolnych a zmęczenie fizyczne i dolegliwości wśród uczniów szkół gimnazjalnych. Społeczne i środowiskowe zagrożenia zdrowia i dobrostanu. Wydawnictwo NeuroCentrum, Lublin 2008: 157-169.
11. Wandycz A, Jakiel R, Chabza M: Work conditions and ailments related to work on the computer among primary school pupils. Corrective and Compensating Procedure in Ontogenetic Development Disorders, Zielona Góra 2011: 143-155.
12. Wandycz A: Mental and physical tiredness of the secondary school pupils in Zielona Góra based on the Japanese questionnaire. Corrective and Compensating Procedure in Ontogenetic Development Disorders, Zielona Góra 2011: 129-141.
13. Wandycz A: Dolegliwości mięśniowo-szkieletowe osób w wieku 7-21 lat. Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra 2013: 9-10.
14. Romanowska A: Zmiana postawy ciała dziecka – pod wpływem tornistra szkolnego. Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne 2009; 5: 13-19.
15. Annetts S, Coales P, Colville R et al.: A pilot investigation into the effects of different office chairs on spinal angles. Eur Spine J 2012; 21 (suppl. 2): 165-S170.
16. Mrozkowiak M: Analiza biomechaniczna zmian wybranych parametrów zespołu miednica-kręgosłup w płaszczyźnie czołowej i poprzecznej w czasie i po obciążeniu. [W:] Gwoździcka-Piotrowska M, Zduniak A (red. nauk.): Edukacja w społeczeństwie „ryzyka”. Bezpieczeństwo jako wartość. T. 2. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bezpieczeństwa, Poznań 2007: 339-342 (Edukacja XXI Wieku; 11).
17. Mrozkowiak M: Próba określenia znaczenia dobrego krzesła w profilaktyce zaburzeń postawy ciała. Journal of Health Sciences 2014; 4(4): 195-214.
18. Mrozkowiak M, Żukowska H: Znaczenie dobrego krzesła, jako elementu szkolnego i domowego środowiska ucznia w profilaktyce zaburzeń statyki postawy ciała. Journal of Education, Health and Sport 2015; 5(7): 179-215.
19. Mrozkowiak M: How do parents perceive the schoolbag problem? Pedagogy and Psychology of Sport 2020; 6(4): 151-162. elSSN 2450-6605.
20. Sekita B: Rozwój somatyczny i sprawność fizyczna dzieci w wieku 3-7 lat. [W:] Pilicz S (red.): Rozwój sprawności i wydolności fizycznej dzieci i młodzieży – raporty z badań. Warszawa 1988: 34-39.
21. Osiński W: Antopomotoryka. AWF, Poznań 2003.
22. Świerc A: Komputerowa diagnostyka postawy ciała – instrukcja obsługi. CQ Elektronik System, Czernica Wrocławska 2006: 3-4.
23. Obrębska P, Ogrodnik J, Piszczatowski S: Wpływ sposobu przenoszenia bagażu podręcznego na aktywność wybranych mięśni szkieletowych. Aktualne Problemy Biomechaniki 2018; 15: 29-36.
24. Heuscher Z, Gilkey DP, Peel JL, Kennedy CA: The association of self-reported backpack use and backpack weight with low back pain among college students. J Manip Physiol Ther 2010; 33: 432-437.
25. Negrini S, Negrini A: Postural effects of symmetrical and asymmetrical loads on the spines of schoolchildren. Scoliosis 2007; 1(2).
26. Grimmer K, Dansie B, Milanese S et al.: Adolescent standing postural response to backpack loads: a randomised controlled experimental study. BMC Musculoskelet Disord 2002; 1(3).
27. Chow DH, Kwok ML, Cheng JC: The effect of backpack weight on the standing posture and balance of schoolgirls with adolescent idiopathic scoliosis and normal controls. Gait Posture 2006; 24: 173-181.
28. Adams MA, Freeman BJC, Nelson IW, Dolan P: Mechanical Initiation of Intervertebral Disc Degeneration. Spine 2000; 25(13): 1625-1636.
29. Adams MA, Hutton WC: The effect of posture on the lumbar spine. The Journal of Bone and Joint Surgery 1985; 67-B(4): 625-629.
30. Mrozkowiak M: An attempt to determine the difference in the impact of loading with the mass of school supplies carried using the left- and right-hand thrust on body posture of 7-year-old pupils of both genders. Pedagogy and Psychology of Sport 2020; 6(3): 44-71.
