*Anahit Lewandowska
Normy okluzji i wartości przeciętne determinantów zwarcia w aspekcie klas szkieletowych – dlaczego jest to istotne?
Norms of occlusion and average values of occlusion determinants in term of skeletal classes – why is it important?
Katedra Protetyki Stomatologicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. med. Jolanta Kostrzewa-Janicka
Streszczenie
Najczęściej stosowane determinanty zwarcia w praktyce stomatologicznej dotyczą kąta prowadzenia drogi stawowej, kąta Bennetta, Krzywej Spee i Wilsona, wysokości zwarcia oraz płaszczyzny okluzji. Oczywisty wydaje się wpływ procesu ewolucji Homo Sapiens na różnicowanie występowania poszczególnych klas szkieletowych. Ważne jest, aby w codziennej praktyce, w dążeniu do idealizacji rekonstrukcji zwarcia mieć na uwadze determinanty ustalające możliwości postępowania leczniczego. Wyszukano w systemie PubMed prace poglądowe i oryginalne pod hasłami: „rozwój klas szkieletowych”, „normy okluzji”. Natomiast w przeglądarce Google Scholar wybrano artykuły pod hasłami: „ewolucja homo sapiens”, „hominizacja”. Analiza wybranych prac wskazuje na zależność pionizacji ciała w ewolucji człowieka oraz różnorodności występowania klas szkieletowych. Wskazywana jest istotność zastosowania determinantów zwarcia w praktyce stomatologicznej. Występowanie klas szkieletowych w populacji ludzkiej implikuje konieczność indywidualizacji rekonstrukcji zwarcia poprzez wykorzystywanie mierzalnych parametrów budowy kostnej części twarzowej czaszki oraz ruchów żuchwy.
Summary
The most commonly used occlusal determinants in dental practice relate to the sagital condyle inclination, Bennett angle, curve of Spee, curve of Wilson, occlusion height and the occlusion planes. The influence of the process of evolution of Homo Sapiens seems obvious to differentate the occurrence of particular skeleton classes. It is important that in everyday practice, while striving to idealize occlusion reconstruction, one should take into account the determinants determining the possibilities of therapeutic treatment. In the PubMed system original and review were searched for under the slogans: „skeletal class development”, „norms of occlusion”. On the other hand, in the Google Scholar browser, articles under the slogans: „evolution of homo sapiens”, „hominization” were selected. The analysis of selected works shows the dependence of the upright position of the body in human evolution and the diversity of the occurrence of skeleton classes. The importance of applying occlusal determinants in dental practice is indicated. The presence of skeletal classes in the human population implies the need to individualize occlusion reconstruction by using measurable parameters of the skeletal structure of the facial part of the skull and mandibular movements.
Normy okluzji rozpatrywane są w aspekcie budowy i czynności układu ruchowego narządu żucia. W podstawowym badaniu klinicznym, oceniającym warunki zgryzowe pacjenta, wykorzystuje się klasyfikację Angle’a, która określa położenie pierwszych zębów trzonowych względem siebie i/lub klasyfikację kłową. Natomiast do oceny budowy części twarzowej czaszki stosowana jest klasyfikacja szkieletowa, określana na podstawie zdjęcia radiologicznego (telerentgenogram). Analizuje się ruchomość żuchwy: klinicznie i instrumentalnie (kondylografia, aksjografia, łuk gotycki, koperta Poselte’a) w aspekcie pracy stawów skroniowo-żuchwowych. W ten sposób zostały stworzone determinanty zwarcia (relacja centralna, wysokość zwarcia, płaszczyzna okluzji, krzywe kompensacyjne, prowadzenia stawowe i zębowe itd.), pozwalające na określenie statycznych i dynamicznych norm okluzji.
Obserwacje klas szkieletowych warto rozpocząć od badania przyczyny różnorodności ich występowania wśród Homo sapiens. Proces hominizacji, oznaczający z teorii ewolucji powstawanie gatunku człowieka rozumnego, je opisuje (1). Jedną z najważniejszych cech powyższego procesu jest spionizowanie postawy ciała. Mięśnie układu stomatognatycznego zaczynają wówczas uczestniczyć w pozycjonowaniu głowy. Dochodzi również do zmian w obrębie miednicy, obręczy barkowej, w kręgosłupie oraz szyi. Głowa zyskuje nową pozycję, która wiąże się z przebudową kostno-stawową. Innym czynnikiem wpływającym na zmiany ewolucyjne wśród gatunku Homo sapiens jest dwunożny chód. Determinuje on zmianę pozycji żuchwy w szkielecie czaszki. Kolejne zmiany dotyczą trzykrotnego powiększenia objętości mózgu, co wiąże się ze stabilizacją głowy, wykształceniem mowy jako nowej funkcji układu stomatognatycznego oraz umiejętnością rozumowania.
Wszystkie wyżej opisane czynniki wynikające z procesu hominizacji są przyczyną adaptacji funkcjonalnych i strukturalnych układu ruchowego narządu żucia. Rosiński (2) w swojej pracy opisuje je jako zmniejszenie łuków zębowych, ich zaokrąglenie, zmniejszenie wielkości zębów trzonowych, zmniejszenie różnic w wielkości zębów trzonowych w porównaniu z pozostałymi. Dodatkowo, podaje zmniejszenie wielkości i ułożenia żuchwy, silniejsze wyeksponowanie do przodu kości nosowej oraz zmianę ułożenia doprzednio otworu wielkiego. Nową cechą, która ma największy wpływ na różnorodność ułożenia kości szczęki i żuchwy względem siebie, jest brak szpary między siekaczem bocznym a kłem, zmniejszenie kłów oraz równoległe ułożenie łuków zębowych. Wpływa to na brak jednoznacznego, powtarzalnego kontaktu zębów szczęki i żuchwy, a w konsekwencji zwiększenie wachlarza możliwości ułożenia ich względem siebie. Brak jednoznacznej stabilności okluzyjnej, zmiana diety oraz pozostałe zmiany towarzyszące procesowi hominizacji przyczyniają się do różnorodności klas szkieletowych w populacji ludzkiej.
Oceniając klasyfikację szkieletową na podstawie zdjęcia radiologicznego, istotne jest oznaczenie parametrów morfometrycznych warunkujących daną klasę szkieletową. Pierwsza klasa szkieletowa, uznawana powszechnie za normę morfologiczną, wyróżnia się średnią wartością kąta ANB wynoszącą 20 (+/- 20) ocenianą w klasyfikacji według Steinera. Druga klasa szkieletowa charakteryzuje się wartością kąta ANB powyżej 40, w badaniu klinicznym odznacza się powiększoną wartością szpary przednio-tylnej i dotylnym ustawieniem kości żuchwy w stosunku do kości szczęki (tyłozgryz). Trzecią klasę szkieletową opisuje kąt ANB wynoszący poniżej 00. W badaniu klinicznym klasa ta odznacza się ustawieniem kości żuchwy przed szczęką oraz dodatnią wartością szpary przednio-tylnej (przodozgryz).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Burggraf J: Antropologiczne podstawy medycyny: antropologia chrześcijańska. [W:] Monge MA (red.): Etyka w medycynie. Ujęcie interdyscyplinarne. Wyd. Medipage, Warszawa 2012: 24-55.
2. Rosiński FM: 100 lat badań nad praczłowiekiem (Homo erectus). Studia Philosophiae Christianae 1992; 28(2): 221-230.
3. Wawrzynek J: Metody opisu i wnioskowania statystycznego. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego, Wrocław 2007.
4. Alhammadi MS, Halboub E, Fayed MS et al.: Global distribution of malocclusion traits: A systematic review. Dental Press J Orthod 2018; 23(6): 40.e1-40.e10.
5. Golusik K, Sarul M, Rzeszut Ł et al.: Zaburzenia zgryzowo-zębowe populacji średniowiecznej i współczesnej Dolnego Śląska. Dent Med Probl 2005; 42(3): 465-471.
6. Basili C, Slavicek R, Tajima K, Sato S: A three-dimensional computerized tomography study of the relationship between cranial base angle and maxillofacial architecture in caucasic human skull. Int J Stomatol Occlusion Med 2009; 2: 205-215.
7. Henneberg M: Redukcje strukturalne w mikroewolucji Homo Sapiens: aparat żucia, gracylizacja, brachycefalizacja. Przegl Antropol 1983; 49: 57-75.
8. Gugel IL, Grupe G, Kunzelmann KH: Simulation of dental microwear: characteristic traces by opal phytoliths give clues to ancient human dietary behavior. Am J Phys Antropol 2001; 114: 124-138.
9. Mierzwińska-Nastalska E: Diagnostyka układu ruchowego narządu żucia. Stany artykulacyjne żuchwy. Med Tour Press, Otwock 2016: 36-38.
10. Dejak A, Gliszczyńska A, Kapiczke A, Dejak B: Porównanie wartości kątów stawowych uzyskanych na podstawie badania ARCUSdigma II i rejestratów zwarcia w artykulatorze Protar 7. Protet Stomatol 2018; 68(1): 73-84.
11. Cimić S, Simunković SK, Badel T et al.: Measurements of the sagittal condylar inclination: intraindividual variations. Cranio 2014; 32(2): 104-109.
12. Boulos PJ, Adib SM, Naltchayan LJ: The horizontal condylar inclination: clinical comparison of different recording methods. Gen Dent 2007; 55(2): 112-116.
13. Hernandez AL, Jasinevicius TR, Kaleinikova Z, Sadan A: Symmetry of horizontal and sagittal condylar path angles: an In vivo study. J Craniomandib Pract 2010; 28: 60-66.
14. Payne JA: Condylar determinants in a patient population: electronic pantograph assessment. J Oral Rehabil 1997; 24: 157-163.
15. Kobs G: Differential diagnostic aspects in the evaluation of functional disorders of the stoma Gtognathic system by means of electronic axiography and magnet resonance tomography, in Medical Faculty. 2003, Ernst-Moritz-Arndt-University: Greifswald, Germany.
