*Małgorzata H.J. Sikorska-Jaroszyńska, Maria Mielnik-Błaszczak, Dorota Krawczyk
Tytoń – roślina o właściwościach uzależniających, wpływająca w istotny sposób na stan miękkich i twardych tkanek jamy ustnej
Tobacco – a plant with addictive properties that significantly affects the condition of soft and hard tissues of the oral cavity
Katedra i Zakład Stomatologii Wieku Rozwojowego, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Maria Mielnik-Błaszczak
Streszczenie
Tytoń zaliczany jest do rodziny Solanaceae i uznawany od samego początku za roślinę o ogromnym wpływie na stan organizmu człowieka. W artykule omówiono zmieniające się poglądy dotyczące tej rośliny na przestrzeni wieków. Z rośliny początkowo uznawanej za mającą ogromne właściwości terapeutyczne, w chwili obecnej uznawany jest on za roślinę silnie uzależniającą i wywierającą niekorzystny wpływ na ogólny stan zdrowia człowieka. Obecnie tytoń dostarczany jest do organizmu człowieka przede wszystkim pod postacią palenia papierosów, cygar, fajki, fajki wodnej, jak również e-papierosów. W pracy szczególny nacisk położono na wpływ palenia tytoniu na stan twardych i miękkich tkanek jamy ustnej. „Być albo nie być choroby próchnicowej” uzależnione jest nie tylko od ogólnego stanu zdrowia człowieka, uwarunkowań genetycznych, nawyków higienicznych i żywieniowych, szybkości wydzielania śliny, związków zawartych w ślinie i szczelinie dziąsłowej, ale też stosowania używek, w tym palenia papierosów Omówiono wpływ tytoniu na rozwój i przebieg choroby próchnicowej. Przedstawiono także wpływ palenia tytoniu na występowanie schorzeń przyzębia, jak również błony śluzowej, ze szczególnym uwzględnieniem pojawiania się stanów przednowotworowych. Przedstawiono także wpływ tej rośliny na szybkość wydzielania i skład śliny.
Summary
Tobacco belongs to the Solanaceae family and from the very beginning was considered as a plant with a huge impact on the condition of the human body. The article discusses the changing views about this plant over the centuries. From the plant initially considered to have great therapeutic properties, it is now considered a highly addictive plant that has an adverse effect on the human health. Currently, tobacco is delivered to the human body mainly in the form of smoking cigarettes, cigars, pipes, water pipes, as well as e-cigarettes. In the study, particular emphasis was placed on the influence of smoking on the condition of hard and soft tissues of the oral cavity. “To be or not to be a caries disease” depends not only on the general health of a person, genetic conditions, hygiene and eating habits, the speed of saliva secretion, compounds contained in saliva and the gingival fissure, but also the use of stimulants, including smoking. The influence of tobacco is presented on development and course of caries disease. The influence of smoking on the occurrence of periodontal diseases as well as of the mucosa diseases was also presented, with particular emphasis on the appearance of precancerous conditions. The influence of this plant on the rate of secretion and the composition of saliva is also presented.
Tytoń zaliczany jest do rodziny Solanaceae. Uważa się, iż pojawił się już 6 tys. lat p.n.e. i jak pisze Musk (1, 2), od samego początku tytoń i ludzkość byli związani ze sobą, jak herbata i jedzenie. Był on rośliną uprawną znaną przez cywilizację starożytnej Ameryki Środkowej i Południowej, na Bliskim Wschodzie i w Chinach. Do Europy dotarł dopiero w XV wieku. Nasiona tytoniu przywiózł do Europy, a konkretnie do Hiszpanii, Romano Paro – uczestnik drugiej wyprawy Kolumba. W Polsce nasiona tytoniu pojawiły się po prawie 100 latach, a zatem w 1590 roku (3-5).
Początkowo roślinie tej przypisywano szerokie, silne i niezwykłe właściwości terapeutyczne. Nicolas Monardes, hiszpański lekarz i botanik, uważał, iż tytoń może przyczyniać się do wyleczenia ponad 35 schorzeń, w tym chorób psychicznych, gorączki, bólów głowy, odmrożeń, owrzodzeń, ran, obrzęków, dolegliwości bólowych ze strony zębów, schorzeń dermatologicznych, wenerycznych oraz zatruć (1, 4). Wraz z rozwojem nauki stwierdzono, że roślina ta posiada silne właściwości owadobójcze. Równocześnie pojawiły się doniesienia o negatywnym oddziaływaniu tytoniu na stan zdrowia człowieka, a także o tym, iż roślina ta posiada właściwości uzależniające (3, 6).
Obecnie tytoń dostarczany jest do organizmu człowieka przede wszystkim pod postacią palenia papierosów, cygar, fajki, fajki wodnej. Należy jednakże podkreślić, iż najstarszą formą zażywania tytoniu było jego żucie (mogące prowadzić do występowania zaburzeń w stawach skroniowo-żuchwowych) czy też picie naparu z tytoniu. Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organization – WHO) uznaje palenie papierosów jako jedno z najbardziej „antyzdrowotnych” zachowań człowieka, za przewlekłą, postępującą, nawracającą i „zakaźną” chorobę oraz za uzależnienie neurobiotyczne (uzależniającym alkaloidem jest nikotyna odkryta w 1828 roku), wymagające postępowania terapeutycznego. WHO za palacza uważa osobę wypalającą co najmniej jednego papierosa dziennie przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy. Równocześnie stopień uzależnienia od nikotyny jest uwarunkowany „dawką kumulacyjną”. Ilość wypalanych w okresie życia papierosów, a zatem i ekspozycja na dym tytoniowy jest określana na podstawie wskaźnika „pack year” – „paczko-lat”, co jest równoznaczne z wypalaniem 20 papierosów dziennie przez okres jednego roku (5, 7-10).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Randall VR: History of Tobacco. http://academic.udayton.edu/health/syllabi/tobacco/history.html. 1999.
2. Musk AW, De Klerk NH: History of tobacco and health. Respirology 2003; 8: 286-290.
3. Grzybowski A: Historia zainteresowań tytoniem i nikotynizmem do połowy XX wieku w Europie. Przegl Lek 2005; 62: 1211-1214.
4. Borio G: The Tobacco Timeline. TOBACCO.ORG.
5. Archive.tobacco.org/resources/history/tobacco_history.html, 2014.
6. WHO: Tobacco and its environmental impact: an overview. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/255574/9789241512497-eng.pdf. 2017.
7. Brusiło J: Palenie tytoniu – antropologiczne ujęcie ludzkich uzależnień. Przegl Lek 2005; 62: 947-953.
8. Prignot J: Quantification and chemical markers of tobacco – exposure. Eur J Respir Dis 1987; 70: 1-7.
9. Prokhorov AV, De Moor C, Pallonen UE et al.: Validation of the modified Fagerstrom tolerance questionnaire with salivary cotinine among adolescents, Addict Behav 2000; 25: 429-433.
10. Przewoźniak K, Zatoński W: Palenie tytoniu w dorosłej populacji Polski w latach 1974-1995. [W:] Zatowski W, Przewoźniak K (red.): Palenie tytoniu w Polsce: postawy, następstwa zdrowotne i profilaktyka. Warszawa M. Skłodowska-Curie Memorial Centre and Instytute of Oncology 1999: 129-163.
11. Gately I: Kulturowa historia tytoniu. Wydawnictwo Aletheia 2012: 7-25.
12. Sobczak A, Wardas W, Zielińska-Danch W et al.: Biomarker narażenia na dym tytoniowy. Przegl Lek 2005; 62: 1192-1199.
13. Glantz SA, David W, Bareham DW: E-Cigarettes: Use, Effects on Smoking, Risks, and Policy Implications. Annu Rev Public Health 2018; 39: 215-235.
14. Leigh NJ, Palumbo MN, Marino AM et al.: Tobacco-specific nitrosamines (TSNA) in heated tobacco product IQOS. Tob Control 2018; 27, suppl. 1: 37-38.
15. Li X, Luo Y, Jiang X et al.: Chemical Analysis and Simulated Pyrolysis of Tobacco Heating System 2.2 Compared to Conventional Cigarettes. Nicotine Tob Res 2019; 21: 111-118.
16. Featherstone JD: Caries prevention and reversal based on the caries balance. Pediatr Dent 2006; 28: 128-132.
17. Lenander-Lumikari M, Loimaranta V: Saliva and dental caries. Adv Dent Res 2000; 14: 40-47.
18. Fejerskov O, Kidd E (red. wyd. pol. Kaczmarek U): Próchnica zębów. Choroba próchnicowa i postępowanie kliniczne. Urban & Partner, Wrocław 2006: 7-28.
19. Sikorska-Jaroszyńska MH: Palenie papierosów a poziom wybranych składników śliny, całkowitego potencjału antyoksydacyjnego oraz stanu twardych tkanek zębów u młodzieży. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2013: 80-97.
20. Ramôa CP, Eissenberg T, Sahingur SE: Increasing popularity of waterpipe tobacco smoking and electronic cigarette use: Implications for oral healthcare. J Periodontal Res 2017; 52: 813-823.
21. Leite FRM, Nascimento GG, Scheutz F et al.: Effect of Smoking on Periodontitis: A Systematic Review and Meta-regression. Am J Prev Med 2018; 54: 831-841.
22. Ralho A, Coelho A, Ribeiro MC: Effects of Electronic Cigarettes on Oral Cavity: A Systematic Review. J Evid Based Dent Pract 2019; 19: 101318.
23. Yang I, Sandeep S, Rodriguez J: The oral health impact of electronic cigarette use: a systematic review. Crit Rev Toxicol 2020; 50: 97-127.
24. Sculley DV, Langley-Evans SC: Periodontal disease is associated with lower antioxidant capacity in whole saliva and evidence of increased protein oxidation. Clin Sci 2003; 105: 167-172.
25. Walter A, Starzyńska A: Diagnostyka stanów przedrakowych błony śluzowej jamy ustnej. Forum Medycyny Rodzinnej 2016; 10: 19-24.
26. Souto MLS, Rovai ES, Villar CC at el.: Effect of smoking cessation on tooth loss: a systematic review with meta-analysis. BMC Oral Health 2019: 19: 245-260.
27. Risso D, Drayna D, Morini G: Alteration, Reduction and Taste Loss: Main Causes and Potential Implications on Dietary Habits. Nutrients 2020; 12: 3284.
28. Brzeziński P: Nikotynowe zapalenie jamy ustnej u żołnierzy. Forum Medycyny Rodzinnej 2010; 4: 319-322.
29. Ortiz GM, Pierce AM, Wilson DF: Palatal changes associated with reverse smoking in Filipino women. Oral Dis 1996; 2: 232-237.
30. Subramanyam RV: Occurrence of recurrent aphthous stomatitis only on lining mucosa and its relationship to smoking – a possible hypothesis. Med Hypotheses 2011; 77: 185-187.
31. Edgar M, Dawes C, O’Mullane D: Saliva and oral health. Stephen Hancocks Limited 2012.
32. Gaiha SM, Cheng J, Halpern-Felsher B: Association Between Youth Smoking, Electronic Cigarette Use, and COVID-19. J Adolesc Health 2020; 67: 519-523.
