*Grażyna Jarząbek-Bielecka, Antoni Jarząbek, Dawid Luwański
Zdrowie i zdrowie seksualne – rozważania także w kontekście medycyny rodzinnej
Health and sexual health – also considerations in the context of family medicine
Pracownia Ginekologii Wieku Rozwojowego i Seksuologii, Klinika Ginekologii, Katedra Perinatologii i Ginekologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Summary
In the context of human transience, human existence on earth, sexuality is a key aspect of human existence in terms of gender, gender identity and roles, sexual orientation, eroticism, pleasure, intimacy and procreation. Sexuality is influenced by interactions between biological, psychological, social, economic, political, ethical, legal, historical, religious and spiritual factors.
Medicine should be understood as an integral discipline in itself, and the philosophy of medicine is a philosophy of identifiable human activity. It is important not to limit medicine to biology, physics, chemistry, or psychology – medicine is not only a practice performed by doctors or what patients expect from doctors. This approach is also important, and perhaps especially in family medicine.
Medicine should also be understood as a form of one-of-a-kind relationship - it teaches a lesson about human existence and its passing.
Zgodnie ze współczesną tendencją dotyczącą interdyscyplinarnego rozwoju nauki często podejmuje się tematy filozoficznych implikacji praktyki medycznej (1-8). Wiele bowiem gałęzi medycyny koncentruje się na praktyce, w której wyraża się troska o człowieka nie tylko w aspekcie jego somatyki (1-7). Przykładem tego jest seksuologia (7, 8).
Medycyna (łac. medicina, „sztuka lekarska”) jest nauką empiryczną, czyli opartą na doświadczeniu, i obejmuje całość wiedzy o zdrowiu i chorobach człowieka oraz sposobach ich zapobiegania i leczenia (9-14). Jej dzieje należy rozważać już od prehistorii, a zależnie od warunków geograficznych różne społeczności przejawiały inne zapatrywania na zagadnienia zdrowia, higieny i medycyny (1, 7, 8, 13, 15, 16). Ważne, by nie ograniczać medycyny do biologii, fizyki, chemii lub psychologii. Nie jest bowiem medycyna tylko praktyką wykonywaną przez lekarzy lub tym, czego od lekarzy oczekują pacjenci. Takie podejście ważne jest też, a może szczególnie, w medycynie rodzinnej.
Zdrowie traktuje się jako wartość ogólnospołeczną i dlatego systemowe rozwiązania świadczeń zdrowotnych stanowią korzyść dla społeczeństwa jako całości, przekładane ponad korzyści indywidualnych odbiorców tych rozwiązań (17). Dzięki takiemu stanowisku, reprezentowanemu przez znaczną część państw członkowskich Światowej Organizacji Zdrowia, przyjęta została strategia Zdrowia dla Wszystkich. W aktualnie wdrożonych systemach opieki zdrowotnej w poszczególnych krajach coraz bardziej podkreśla się rolę promocji zdrowia, mającą na celu tworzenie, na każdym etapie ich organizacji, prozdrowotnych inicjatyw społecznych (17). Światowa Organizacja Zdrowia wprowadziła też termin „zdrowie seksualne”. Jest to konsolidacja emocjonalnych, biologicznych, społecznych i intelektualnych aspektów życia seksualnego, ważnych dla pozytywnego rozwoju komunikacji, osobowości i miłości (18).
Seksualność stanowi kluczowy aspekt istnienia człowieka w trakcie jego życia i dotyczy płci, tożsamości i ról płciowych, orientacji seksualnej, erotyzmu, przyjemności, intymności oraz prokreacji. Podczas gdy seksualność może obejmować wszystkie te aspekty, nie wszystkie one są doświadczane bądź wyrażane, gdyż na seksualność wpływają interakcje pomiędzy czynnikami biologicznymi, psychologicznymi, społecznymi, ekonomicznymi, politycznymi, etycznymi, prawnymi, historycznymi, religijnymi i duchowymi (7).
Seksuologia, podejmując problem seksualności, określa, w jaki sposób człowiek, poprzez swoją płciowość, przeżywa, doświadcza i wyraża siebie jako istotę ludzką.
Erotyczne (od greckiego słowa Eros – bóg miłości) doświadczanie i reagowanie jest nierozerwalne z seksualnością, tak samo jak świadomość siebie jako kobiety czy mężczyzny. Człowiek jest tak samo świadomy swej seksualności, jak swego życia i przemijania.
W mitologii greckiej, jak wyżej wspomniano, bogiem miłości był Eros, a bogiem śmierci Tanatos (6, 10, 13). Obie postaci stały się symbolem tych dwóch elementów życia każdego człowieka. Tematy te były często poruszane w kontekście filozofii medycyny, ale i w literaturze i sztuce w ogóle, np. w wielu tekstach oraz na licznych obrazach w erze modernizmu. Były to czasy, gdy ludzie skupiali się na indywidualizmie i symbolizmie.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Jarząbek-Bielecka G: Podstawy etyki i filozofii w medycynie w świetle rozważań Edmunda D. Pellegrina i Davida C. Thomasmy – zagadnienia wybrane. Wydaw. Nauk. Uniw. Med. im. K. Marcinkowskiego, Poznań 2019.
2. Gapik L: Psychospołeczne aspekty zachowania seksualnego. [W:] Imieliński K (red.): Seksuologia społeczna. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1984: 295-296.
3. Freud S: Trzy rozprawy z teorii seksualnej. Życie seksualne. Wydawnictwo KR, Warszawa 1999: 60-89.
4. Beisert M: Rozwój seksualny dzieci i młodzieży. [W:] Namysłowska I (red.): Psychiatria dzieci i młodzieży. Wyd. 2. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012: 395-408.
5. Drosdzol-Cop A: Hormonalne uwarunkowania seksualności. [W:] Lew-Starowicz M, Lew-Starowicz Z, Skrzypulec-Plinta V (red.): Seksuologia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017: 54-61.
6. https://docplayer.pl/10557257-Milosc-i-wola-wspolczesna-analiza-egzystencjalna.html.
7. Defining sexual health. Report of a technical consultationon sexual health. WHO, 28-31 January 2002, Geneva, 10; http://www.who.int/reproductivehealth/topics/gen-der_rights/defining_sexual_health.pdf (dostęp z dnia: 20.03.2020).
8. Solska E: Koncept historia magistra vitae w badaniach dziejów i dyskursie historycznym. Sensus Historiae 2018; 30(1): 39-56.
9. Lew-Starowicz Z: Seksuologia sądowa. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1989: 38-40.
10. Imieliński K: Seksuologia. Mitologia, historia, kultura. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1989: 9-553.
11. Imieliński K. Medycyna i seks. Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1987: 6-125.
12. Lew-Starowicz Z: Seks w kulturach świata. Ossolineum, Wrocław 1987: 7-201.
13. https://psychografia.pl.
14. Zieliński K, Zalewska-Jura H: Słownik pochodzenia nazw i określeń medycznych. Antyczne i nowożytne dzieje chorób w ich nazwach ukryte. Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2004: 365.
15. Naidoo J, Wills J: Health promotion: foundations for practice. Bailliere Tindall, London 2004: 9-37.
16. Karski J: Promocja zdrowia. Wydawnictwo IGNIS, Warszawa 1999: 5-39.
17. Wojtczak A: Zdrowie publiczne wyzwaniem dla systemów zdrowia XXI wieku. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009: 11-222.
18. WHO: Concepts of sexual health: Report of a working group. World Health Organization Regional Office for Europe 1987.
19. WHO: Milestones in Health Promotion. Statements from Global Conferences. World Health Organization, Geneva 2009.
20. Fleary SA, Joseph P, Pappagianopoulos JE: Adolescent health literacy and health behaviors: A systematic review. J Adolesc 2018; 62: 116-127.
21. Pellegrino ED, Thomasma DC: Philosophical basis of medical practice. Oxford University Press, Oxford 1981: 9-98.
22. Boroch J: Analysis of the problem of auto sexual behaviour in a historical perspective, taking into account the history of sexology and aspects of gynaecology of developmental age. Doctoral dissertation. Promotor: Grażyna Jarząbek-Bielecka. Poznań 2021.
