Określenie to oznacza, że czas jaki upłynął od ostatniego krwawienia wynosi przynajmniej 6 miesięcy. Menopauza oznacza zatem czas ostatniego krwawienia miesiączkowego. Zaprzestanie miesiączkowania może nastąpić w wyniku:

1. Operacji narządu rodnego i pozbawienia kobiety jajników.

2. Samoistnego zaprzestania miesiączkowania w wyniku starzenia się organizmu i stopniowego wygaszania funkcji hormonalnej jajników. Zaburzenie w rozwoju pęcherzyków jajnikowych (pęcherzyków Graafa) wyraża się zmniejszaniem a następnie całkowitym brakiem hormonów jajnikowych – progesteronu i estrogenów.

3. Czasami tak długo trwający okres braku miesiączkowych krwawień wynika z nieprawidłowości funkcjonowania osi podwzgórze-przysadka, jajniki-błona śluzowa macicy; ma to miejsce często w tzw. zespole torbielowatych jajników

4. W wyniku intensywnego odchudzania się dojrzewających dziewcząt – dochodzi do jadłowstrętu psychicznego – anorexia nervoza co również manifestuje się ustaniem miesiączkowania.

5. Przedwczesne wygaszanie czynności jajników (climax praecox) – brak regularnych lub w ogóle brak krwawień miesięcznych od pokwitania, a u kobiet przed 40 rokiem życia może wynikać ze współistnienia innych przyczyn.

6. Również szereg leków powoduje zatrzymanie miesiączkowania. Należą tu wszelkie leki powodujące zwiększenie wydzielania prolaktyny, leki przeciwpsychotyczne takie jak pochodne fenotiazyny, haloperidolu, trójcykliczne leki przeciwdepresyjne; leki obniżające ciśnienie krwi jak rezerpina, metylodopa; leki przeciwlękowe jak benzodwuazepiny; oraz inne leki jak metyloklopramid, opiaty, barbiturany, estrogeny.

7. Oczywiście w wyniku ciąży nie występują krwawienia również.

Jeżeli tak szeroko wymieniam przyczyny dłuższego niż 6 miesięcy braku krwawień miesiączkowych, to dlatego, że pozamenopauzalne przyczyny ich braku obejmują około 20% kobiet.

Lekarz pierwszego kontaktu powinien się zorientować – na podstawie objawów i wywiadu od pacjentki – co do rodzaju dolegliwości i ustalić jaki przyjąć kierunek badań diagnostycznych.

Okres wystąpienia menopauzy waha się od 45 do 55 lat. Jednakże czasami na kilka lat przed menopauzą pojawiają się pewne dolegliwości związane ze stopniowo narastającym niedoborem żeńskich hormonów jajnikowych w początkowym okresie głównie progesteronu. Okres ten przed i po menopauzie nazywamy klimakterium (grec. – klimakterium oznacza szczeble drabiny). Polskim odpowiednikiem jest słowo przekwitanie.

W tym czasie obniża się hormonalna i zanika rozrodcza funkcja jajnika. Rozpoczyna się proces starzenia się, który, jeśli nie leczony postępuje bardzo szybko. Przez klimakterium rozumiemy więc rozciągnięty w czasie proces stopniowego zanikania czynności jajników.

Jeszcze na początku XX wieku przeciętny czas życia kobiet zamykał się w zakresie 45-50 lat. Pod koniec tegoż wieku wydłużył się prawie do 80 lat.

Jak przyjęliśmy menopauza w Polsce występuje między 45 a 55 lat, to ponad 30 lat życia kobiet przypada po menopauzie. Przynajmniej połowa tego okresu może być aktywnym okresem życia, bowiem jest to już czas w którym kobiety dysponują znacznymi zasobami energii i wolnego czasu.Tymczasem narastający niedobór hormonów jajnikowych powoduje pojawienie się szeregu dolegliwości powodujących znaczny dyskomfort. Zachodzi więc potrzeba pomocy w zwalczaniu tych dolegliwości, bowiem sama natura nie jest w stanie ich wyrównać. Na podstawie doświadczenia i obserwacji dużej ilości kobiet, które przebyły menopauzę można przewidywać kierunek i nasilenie się pewnych objawów i wystąpienia niektórych chorób.

Niektóre z kobiet okres ten przechodzą bez specjalnych dolegliwości, inne natomiast przeżywają go bardzo burzliwie. Nasilenie tych objawów i rodzaj schorzeń wynika z konstytucji osobniczej, przesłanek rodzinnych, przeszłości ginekologiczno-położniczej jak i ogólnych warunków życia.

Kobiety z wyraźnymi oznakami hirsutyzmu, otyłości przy małej ruchliwości z bolesnością i obrzmieniem piersi częściej zapadają na cukrzycę i choroby metaboliczne; zmiany nowotworowe śluzówki macicy częściej spotyka się u kobiet z przedłużającymi się nieregularnie występującymi plamieniami i krwawieniami.

W przypadkach w których stwierdzamy guzowatości w piersiach, czasami wydzielinę o mleczno-białej lub krwistej barwie i podwyższony poziom prolaktyny w krwi należy dokonać skrupulatnej diagnostyki w kierunku raka piersi (mammografię, sonografię sutka, badanie mikroskopowe materiału bioptycznego. Zmiany mastopatyczne nie są stanami przedrakowatymi jednakże w około10% maskują zmiany nowotworowe w piersi.

Dominującym estrogenem u młodych kobiet jest estradiol w wieku pomenopauzalnym dominuje estron, który spełnia nieco inną rolę niż estradiol. Zrównoważone wydzielanie hormonów jajnikowych gwarantuje korzystny wpływ na psychikę, układ krążenia i serce, skórę, kości i metabolizm komórkowy. Zachwianie równowagi hormonalnej występujące w okresie okołomenopauzalnym powoduje wystąpienie szeregu dolegliwości i sprzyja rozwojowi rozmaitych chorób.

Często, zwłaszcza u kobiet szczupłych np. dochodzi do zanikowego zapalenia pochwy i pęcherza moczowego. W wyniku niedoboru estrogenóww kilka lat po menopauzie skóra, błona śluzowa pochwy stają się cieńsze, mało elastyczne, zmniejsza się także ilość śluzu szyjkowego, a w pochwie występuje uczucie suchości, skłonność do otarć i bolesnych stosunków płciowych.

Jednym z najwcześniejszych objawów menopauzalnych są tzw. wary uczucie gorąca w wyniku rozszerzenia się naczyń krwionośnych skóry szyi, karku, piersi. Powoduje to nadmierną potliwość, kłopoty ze snem, ogólne zmęczenie, złe samopoczucie i obniżenie aktywności.

Objawy zanikowe w obrębie cewki moczowej i pęcherza przyczyniają się do zaburzeń w kontroli oddawania moczu, częstych zapaleń pęcherza.Trudności z utrzymaniem moczu krępują kobiety, bywają przyczyną unikania kontaktów nawet rodzinnych.