*Dorota Olczak-Kowalczyk1, Teresa Jackowska2, Ewa Helwich3, Dagmara Mirowska-Guzeł4, Anna Turska-Szybka1
Stanowisko polskich ekspertów dotyczące bezpieczeństwa i skuteczności składników obecnych w środkach medycznych używanych podczas ząbkowania dziecka
The position of Polish experts on the safety and efficacy of ingredients present in medical products used during the teething process of a child
1Zakład Stomatologii Dziecięcej, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik Zakładu i konsultant krajowy w dziedzinie stomatologii dziecięcej: prof. dr hab. n. med. Dorota Olczak-Kowalczyk
2Klinika Pediatrii, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Warszawa
Kierownik Zakładu i konsultantka krajowa w dziedzinie pediatrii: prof. dr hab. n. med. Teresa Jackowska
3Konsultant w Instytucie Matki i Dziecka w Warszawie, konsultant krajowy w dziedzinie neonatologii
4Katedra i Zakład Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik Katedry i Zakładu: prof. dr hab. n. med. Dagmara Mirowska-Guzeł
Streszczenie
Wstęp. Fizjologicznemu wyrzynaniu zębów mogą towarzyszyć objawy powodujące dyskomfort u dziecka, dlatego rodzice stosują różne metody oraz środki, nie zawsze bezpieczne i skuteczne.
Cel pracy. Z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego powołano grupę ekspertów stomatologii dziecięcej, pediatrii, neonatologii i farmakologii w celu opracowania wskazówek dotyczących postępowania w czasie ząbkowania u dziecka.
Materiał i metody. Dokonano przeglądu piśmiennictwa dotyczącego przebiegu wyrzynania zębów, objawów towarzyszących ząbkowaniu, bezpieczeństwa i skuteczności metod oraz środków stosowanych do ich łagodzenia. Spotkanie ekspertów i dyskusja odbyły się 19 kwietnia 2022 roku.
Wyniki. Wyniki przeglądu wykorzystano do przygotowania dokumentu zawierającego podstawowe informacje o objawach towarzyszących fizjologicznemu ząbkowaniu, środkach łagodzących dyskomfort związany z ząbkowaniem mogących stanowić zagrożenie dla niemowlęcia, a także rekomendacje metod oraz środków skutecznych i bezpiecznych dla dziecka.
Wnioski. Na podstawie aktualnego stanu wiedzy substancjami nierekomendowanymi do stosowania u niemowląt w momencie ząbkowania są: lodokaina, belladonna, sacharoza, alkohol, salicylan choliny. Składniki zalecone w składzie produktów na ząbkowanie: kwas hialuronowy, ksylitol, korzeń lukrecji, prawoślaz zwyczajny, róża damasceńska, aloes, rumianek.
Summary
Introduction. Physiological tooth eruption may be accompanied by symptoms that cause discomfort to the child, therefore parents use various methods and measures, not always safe and effective.
Aim. On the initiative of the Polish Dental Society, a group of experts in pediatric dentistry, pediatrics, neonatology and pharmacology was established in order to develop guidelines for the management of teething in a child.
Material and methods. A review of the literature on the course of tooth eruption, symptoms accompanying teething, safety and effectiveness of methods and measures used to alleviate them. An expert meeting and discussion took place on April 19, 2022.
Results. The results of the review were used to prepare a document containing basic information about the symptoms accompanying physiological teething, measures for “teething” that may pose a threat to the infant, and recommendations for methods and measures that are effective and safe for the child.
Conclusions. Based on the current state of knowledge, the following substances are not recommended for use in infants at the time of teething: lidocaine, belladonna, sucrose, alcohol, choline salicylate. Ingredients recommended in the composition of teething products: hyaluronic acid, xylitol, licorice root, marshmallow, damask rose, aloe, chamomile.
Wstęp
Wyrzynanie zębów jest złożonym procesem nadal będącym przedmiotem badań naukowych. Rozpoczyna się, gdy zawiązek zęba jest położony w kości i ma wykształconą tylko początkową część korzenia. Zawiązek zęba przemieszcza się najpierw w kości, następnie w błonie śluzowej, ukazuje w jamie ustnej i przesuwa w kierunku powierzchni zgryzowej, aż do osiągnięcia kontaktu z zębem przeciwstawnym. Czas, jaki upływa od rozpoczęcia wyrzynania zęba do ukazania się korony w jamie ustnej, wynosi nawet 10-20 miesięcy. Pierwszy ząb ukazuje się w jamie ustnej zwykle w wieku 6 miesięcy (przyśrodkowy ząb sieczny żuchwy). Następnie w ciągu 17,5-25 miesięcy wyrzynają się kolejne zęby w kolejności: zęby sieczne przyśrodkowe szczęki, sieczne boczne szczęki, sieczne boczne żuchwy, pierwsze zęby trzonowe szczęki i żuchwy, kieł szczęki i kieł żuchwy, drugie zęby trzonowe szczęki i żuchwy. Ząbkowanie jest zakończone najczęściej około 31. miesiąca życia dziecka. Okres pojawiania się w jamie ustnej dziecka kolejnych zębów określany jest jako ząbkowanie. Od momentu, gdy ząb jest wyczuwalny przez błonę śluzową do ukazania się korony, mija średnio 2,0 ± 0,8 miesiąca (1-7).
W etapie zewnątrzkostnym wyrzynania (śluzówkowym) w tkankach otaczających wyrzynający ząb obecne są liczne komórki zapalne i komórki tuczne. Dochodzi do ekspozycji szkliwa na tkankę łączną. Białka te działają jak antygeny, co prawdopodobnie powoduje miejscowe uwalnianie komórek tucznych mediatorów, takich jak: histamina, leukotrieny, prostaglandyny, proteazy, cytokiny i czynniki wzrostu. Reakcje te mogą odpowiadać za pojawianie się objawów związanych z wyrzynaniem się zębów, takich jak: stan zapalny i związane z nim swędzenie, miejscowe zaczerwienienie oraz zwiększone wydzielanie śliny (8). Objawy te występują najczęściej w okresie około 8-4 dni przed, w dniu ukazania się zęba w jamie ustnej i 3 dni po (9).
Nie ma mocnych dowodów naukowych na związek między wyrzynaniem się zębów a większością objawów (10). Jednak rodzice obserwujący dziecko są przekonani o odczuwanym przez nie dyskomforcie, decydują się na stosowanie różnych rodzajów środków leczniczych.
Cel pracy
Z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego powołano grupę ekspertów stomatologii dziecięcej, pediatrii, neonatologii i farmakologii w celu opracowania wskazówek dotyczących bezpieczeństwa i skuteczności metod farmakologicznych oraz niefarmakologicznych stosowanych w czasie ząbkowania u dziecka.
Materiał i metody
Dokonano przeglądu piśmiennictwa dotyczącego charakteru objawów miejscowych i ogólnych towarzyszących fizjologicznemu ząbkowaniu, objawów patologicznych, sposobów i metod stosowanych do ich łagodzenia, bezpieczeństwa i skuteczności poszczególnych metod, składników środków farmakologicznych oraz rekomendacji towarzystw naukowych i zespołów ekspertów. Przeglądu piśmiennictwa dokonała grupa ekspertów z dziedziny stomatologii dziecięcej, pediatrii, neonatologii i farmakologii, powołana z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej. Piśmiennictwo w języku angielskim i polskim wyszukiwano, stosując słowa kluczowe: „teething”, „tooth eruption”, „teething signs and symptoms”, „teething remedies”, „oral gels” oraz nazwy składników środków stosowanych w Polsce do usuwania objawów ząbkowania (m.in. lidocaine, alkohol, hyaluronic acid, aloe vera, w połączeniu z określeniami: „teething”, „gingivitis”, „children”, „infants”, „safety”, „effectivness”).
Zebrane informacje zostały zaprezentowane i przedyskutowane w czasie panelu ekspertów 19 kwietnia 2022 roku i posłużyły do opracowania pierwszej wersji dokumentu przedstawiającego sposoby postępowania w przypadku występowania objawów miejscowych i ogólnych w czasie ząbkowania. Wstępna wersja dokumentu została zrecenzowana przez przedstawicieli środowiska medycznego, stomatologicznego i przedstawicieli rodziców/opiekunów dzieci oraz zmodyfikowana zgodnie z wniesionymi uwagami. Przygotowany dokument został zaakceptowany przez zespół ekspertów 31 maja 2022 roku. Aktualizacja planowana jest nie później niż po 5 latach.
Wyniki
Objawy zgłaszane przez rodziców jako związane z ząbkowaniem
W opinii rodziców pojawianiu się zębów mlecznych w jamie ustnej towarzyszą różnego rodzaju dolegliwości miejscowe i ogólne (9, 11-17). Badanie przeprowadzone w Polsce w grupie rodziców/opiekunów prawnych 630 dzieci w wieku 5-36 miesięcy wykazało, że aż 83,6% jest przekonanych, że w czasie ząbkowania wystąpił u dziecka dyskomfort lub ból, który wymagał interwencji. Przynajmniej jeden objaw ogólnoustrojowy odnotowało 71,6% matek, miejscowy – 58,7% (obrzmienie, zaczerwienienie dziąsła w okolicy wyrzynającego się zęba). Najczęściej obserwowano: nadmierne ślinienie się, podwyższenie temperatury ciała, zaburzenia snu, pobudzenie dziecka, rzadziej utratę apetytu, biegunkę, objawy nieżytu górnych dróg oddechowych (katar) (18).
Podobną częstość występowania objawów ogólnych ząbkowania, do obserwowanych w Polsce, i podobny ich charakter odnotowali Memarpour i wsp. (18) u 99,2% dzieci w wieku 8-36 miesięcy oraz Azevedo i wsp. (19) u 91,93% dzieci w wieku 12-23 miesięcy, mniejszą częstość podali Feldens i wsp. (20) – 73,0%.
Warto podkreślić, że występowanie objawów ogólnych jest związane z nasileniem stanu zapalnego dziąsła wokół wyrzynającego się zęba. Obecność mediatorów zapalnych w błonie śluzowej w okolicy wyrzynającego się zęba pobudza receptory nocyceptywne, co może być przyczyną dyskomfortu, a nawet bólu odczuwanego przez dziecko (21).
Objawami miejscowymi uznanymi za wiązane z fizjologicznym wyrzynaniem zębów mlecznych są:
– zapalenie dziąsła wokół wyrzynającego się zęba,
– zasinienie dziąsła pokrywającego ząb, spowodowane wynaczynieniem krwi z naczynia uszkodzonego ostrym brzegiem zęba wyrzynającego się,
– gryzienie palców i przedmiotów,
– ślinienie się (do 18.-24. miesiąca życia niedojrzałość mechanizmów kontroli nerwowo-mięśniowej połykania ślin),
– rzadziej osutka na twarzy (9, 11, 22-27).
Objawy ogólnoustrojowe to:
– rozdrażnienie,
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Avery JK: Oral Development and Histology. Thieme, New York 2011.
2. Jain P, Rathee M: Anatomy, Head and Neck, Tooth Eruption. Publisher: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing 2022; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK549878/.
3. Nel S, Hendrik H, Boy S, Raubenheimer E: Recent perspectives vis-à-vis the biological basis of tooth eruption. SADJ 2015; 70(6): 238-241.
4. Rabea AA: Recent advances in understanding theories of eruption (evidence based review article). Future Dental Journal 2018; 4(2): 189-196.
5. Wise GE, Zhao L, Grier RL: Localization and expression of CSF-1 receptor in rat dental follicle cells. J Dent Res 1997; 76(6): 1244-1249.
6. Wise GE, Frazier-Bowers S, D’Souza RN: Cellular, molecular and genetic determinants of tooth eruption. Crit Rev Oral Biol Med 2002; 4: 323-335.
7. Olczak-Kowalczyk D, Szczepańska J, Kaczmarek U: Współczesna stomatologia wieku rozwojowego. Med Tour Press International Sp. z o.o. 2017.
8. Franzolin SOB, Pardini MIMC, Francischone LA et al.: Explanation for the signs and symptoms of tooth eruption: mast cells. Dental Press J Orthod 2019; 24(2): 20-31.
9. Macknin ML, Piedmonte M, Jacobs J, Skibinski C: Symptoms associated with infant teething: a prospective study. Pediatrics 2000; 105(4 Pt 1): 747-752.
10. Wake M, Hesketh K, Lucas J: Teething and Tooth Eruption in Infants: A Cohort Study. Pediatrics 2000; 106: 1374-1379.
11. Markman L: Teething: facts and fiction. Pediatr Rev 2009; 30: 59-64.
12. Ramos Jorge J, Pordeus I, Ramos Jorge M, Paiva S: Prospective longitudinal study of signs and symptoms associated with primary tooth eruption. Pediatrics 2011; 128: 471-476.
13. Peretz B, Ram D, Laura B, Maria Otero M: Systemic manifestations during eruption of primary teeth in infants. J Dent Child (Chic) 2003; 70: 170-173.
14. McIntyre G, McIntyre G: Teething troubles? Br Dent J 2002; 192: 251-255.
15. Cunha RF, Pugliesi DM, Garcia LD, Murata SS: Systemic and local teething disturbances: prevalence in a clinic for infants. J Dent Child (Chic) 2004; 71: 24-26.
16. Noor-Mohammed R, Basha S: Teething disturbances; prevalence of objective manifestations in children under age 4 months to 36 months. Med Oral Patol Oral Cir Bucal 2012; 17: e491-e494.
17. Olczak-Kowalczyk D, Turska-Szybka A, Gozdowski D et al.: Longitudinal study of symptoms associated with teething: Prevalence and mothers’ practices. Pediatria Polska 2016; 91(6): 533-540.
18. Memarpour M, Soltanimehr E, Eskandarian T: Signs and symptoms associated with primary tooth eruption: a clinical trial of nonpharmacological remedies. BMC Oral Health 2015; 15: 88.
19. Azevedo MS, Portela AR, Romano AR, Cenci MS: Prevalence of Teething Symptoms in Primary Teeth and Associated Factors: Cross Sectional Study in Children aged 12-23 months in Pelotas, Brazil. Brazilian Research in Pediatric Dentistry and Integrated Clinic 2015; 15(1): 217-225.
20. Feldens CA, Faraco IM, Ottoni AB et al.: Teething symptoms in the first year of life and associated factors: a cohort study. J Clin Pediatr Dent 2010; 34(3): 201-206.
21. Shapira J, Berenstein-Ajzman G, Engelhard D et al.: Cytokine levels in gingival crevicular fluid of erupting primary teeth correlated with systemic disturbances accompanying teething. Pediatr Dent 2003; 25(5): 441-448.
22. Olczak-Kowalczyk D, Boguszewska-Gutenbaum H, Janicha J, Turska-Szybka A: Wybrane zagadnienia związane z wyrzynaniem zębów mlecznych. Nowa Stomatol 2011; 2: 73-76.
23. Ferreira FV, Machado MVS, Ardenghi TM, Praetzel JR: Systemic and/or localized manifestations associated with primary tooth eruption: a retrospective study. Pesq Bras Odontoped Clin Integr 2009; 9: 235-239.
24. Olczak-Kowalczyk D, Sawiec P: Ząbkowanie – fakty i mity. Co musi wiedzieć pediatra? Medycyna Praktyczna – Pediatria 2019; 2: 19-22.
25. Kobylińska A, Olczak-Kowalczyk D: Wyrzynanie zębów mlecznych – czy może być przyczyną gorączki? Pediatria po Dyplomie 2021; 25(4): 40-49.
26. Peretz B, Ram D, Hermida L, Otero MM: Systemic manifestations during eruption of primary teeth in infants. J Dent Child 2003; 70(2): 170-173.
27. Boguszewska-Gutenbaum H: Symptomy ogólne i miejscowe związane z wyrzynaniem zębów mlecznych. Nowa Stomatologia 2014; 3: 127-130.
28. Prado AM, Oliveira FS, Abrão L et al.: Perception of parents of children with and without disabilities about teething disturbances and practices adopted. Braz J Oral Sci 2013; 12(2): 76-79.
29. Elbur AI, Yousif MA, Albarraq AA, Abdallah MA: Parental knowledge and practices on infant teething, Taif, Saudi Arabia. BMC Res Notes 2015; 23: 699.
30. Owais AI, Zawaideh F, Bataineh O: Challenging parents’ myths regarding their children’s teething. Int J Dent Hyg 2010; 8(1): 28-34.
31. Shenkin JD, Broffitt B, Levy SM, Warren JJ: The association between environmental tobacco smoke and primary tooth caries. J Public Health Dent 2004; 64(3): 184-186.
32. Ashley MP: It’s only teething. A report of the myths and modern approaches to teething. Br Dent J 2001; 191(1): 4-8.
33. Smitherman LC, Janisse J, Mathur A: The use of folk remedies among children in an urban black community: remedies for fever, colic, and teething. Pediatrics 2005; 115: e297-e304.
34. Kakatkar G, Nagarajappa R, Bhat N et al.: Parental beliefs about children’s teething in Udaipur, India: a preliminary study. Braz Oral Res 2012; 26(2): 151-157.
35. Taillefer A, Casasoprana A, Cascarigny F, Claudet I: Infants wearing teething necklaces. Arch Pediatr 2012; 19(10): 1058-1064.
36. American Academy of Pediatric Dentistry: Perinatal and infant oral health care. The Reference Manual of Pediatric Dentistry. American Academy of Pediatric Dentistry, Chicago, Ill. 2021: 262-266.
37. U.S. Food and Drug Administration: Risk of serious and potentially fatal blood disorder prompts FDA action on oral over-the-counter benzocaine products used for teething and mouth pain and prescription local anesthetics. May 31, 2018. Available at: https://www.fda.gov/drugs/drug-safety-and-availability/risk-serious-and-potentially-fatal-blood-disorder-prompts-fda-action-oral-over-counter-benzocaine. Accessed July 10, 2021.
38. U.S. Food and Drug Administration. FDA warns against the use of homeopathic teething tablets and gels. September 30, 2016. Available at: https://www.fda.gov/news-events/press-announcements/fda-warns-against-use-homeopathic-teething-tablets-and-gels.
39. Teoh L, Moses GM: Are teething gels safe or even necessary for our children? A review of the safety, efficacy and use of topical lidocaine teething gels. J Paediatr Child Health 2020; 56(4): 502-505.
40. Medicines and Healthcare products Regulatory Agency: Oral lidocaine products: risk minimisation measures for use in teething. 2018; https://assets.publishing.service.gov.uk/media/5c0fded9ed915d0bbf782c2d/Lidocaine_PAR-for-pub.pdf.
41. FDA Drug Safety Communication: FDA recommends not using lidocaine to treat teething pain and requires new Boxed Warning. 2014; https://www.fda.gov/Drugs/ DrugSafety/ucm402240.htm.
42. Mehra P, Caiazzo A, Maloney P: Lidocaine toxicity. Anesth Prog 1998; 45(1): 38-41.
43. Curtis LA, Dolan TS, Seibert HE. Are one or two dangerous? Lidocaine and topical anesthetic exposures in children. J Emerg Med. 2009 Jul;37(1):32-9. doi: 10.1016/j.jemermed.2007.11.005.
44. Canto FMT, Costa Neto OC, Loureiro JM, et al. Efficacy of treatments used to relieve signs and symptoms associated with teething: a systematic review. Systematic Review, Pediatric Dentistry; Braz. oral. res. 36, 2022; https://doi.org/10.1590/1807-3107bor-2022.vol36.0066.
45. Brown DL, Skiendzielewski JJ: Lidocaine toxicity. Ann Emerg Med 1980; 9: 627-629.
46. Mofenson HC, Caraccio TR, Miller H, Greensher J: Lidocaine toxicity from topical mucosal application. With a review of the clinical pharmacology of lidocaine. Clin Pediatr 1983; 22: 190-192.
47. Hopper SM, McCarthy M, Tancharoen C et al.: Topical lidocaine to improve oral intake in children with painful infectious mouth ulcers: A blinded, randomized, placebo-controlled trial. Ann Emerg Med 2014; 63: 292-299.
48. Wolf D, Otto J: Efficacy and safety of a lidocaine gel in patients from 6 months up to 8 years with acute painful sites in the oral cavity: A randomized, placebo-controlled, double-blind, comparative study. Int J Pediatr 2015; 2015: 141767.
49. Sakai RI, Lattin JE: Lidocaine ingestion. Am J Dis Child 1980; 134: 323.
50. Garrettson LK, McGee EB: Rapid onset of seizures following aspiration of viscous lidocaine. J Toxicol Clin Toxicol 1992; 30: 413-422.
51. Hess GP, Walson PD: Seizures secondary to oral viscous lidocaine. Ann Emerg Med 1988; 17: 725-727.
52. Amitai Y, Whitesell L, Lovejoy FH Jr: Death following accidental lidocaine overdose in a child. N Engl J Med 1986; 314: 182-183.
53. Smith M, Wolfram W, Rose R: Toxicity – Seizures in an infant caused by (or related to) oral viscous lidocaine use. J Emerg Med 1992; 10: 587-590.
54. Balit CR, Lynch AM, Gilmore SP et al.: Lignocaine and chlorhexidine toxicity in children resulting from mouth paint ingestion: A bottling problem. J Paediatr Child Health 2006; 42: 350-353.
55. Giard MJ, Uden DL, Whitlock DJ, Watson DM: Seizures induced by oral viscous lidocaine. Clin Pharm 1983; 2: 110. PMID: 6883940.
56. Gonzalez del Rey J, Wason S, Druckenbrod RW: Lidocaine overdose: Another preventable case? Pediatr Emerg Care 1994; 10: 344-346.
57. Rothstein P, Dornbusch J, Shaywitz BA: Prolonged seizures associated with the use of viscous lidocaine. J Pediatr 1982; 101: 461-463.
58. Oman TK, Stewart MC, Burns A, Lang TF: Topical choline salicylates implicated in Reye’s syndrome. British Medical Journal 2008; 336(7657): 1376-1376.
59. Du Q, Fu M, Zhou Y et al.: Sucrose promotes caries progression by disrupting the microecological balance in oral biofilms: an in vitro study. Sci Rep 2020; 10: 2961.
60. Mennella J: Alcohol’s Effect on Lactation. Alcohol Res Health 2001; 25(3): 230-234.
61. Kurkiewicz J, Białoszewska K, Olczak-Kowalczyk D: Środki miejscowe łagodzące dolegliwości towarzyszące wyrzynaniu zębów mlecznych – przegląd produktów dostępnych na polskim rynku. Nowa Stomatol 2021; 26(1): 3-9.
62. Monaghan N: Teething products may be harmful to health. Br Dent J 2019; 227(6): 485-487.
63. Morris L, Stulberg D, Stevermer J: Fracture pain relief for kids? Ibuprofen does it better. J Fam Pract 2010; 59(5): 273-275.
64. Casale M, Moffa A, Vella et al.: Hyaluronic acid: Perspectives in dentistry. A systematic review. Int J Immunopathol Pharmacol 2016; 29(4): 572-582.
65. Rosu S, Montanaro F, Rosu A et al.: A randomized, open-label, parallel-group multicentre study on the efficacy and tolerability of a non-medicated, patented gel for the relief of teething symptoms in infants. Ital J Dent Med 2017; 2(2): 45-54.
66. Tremolati M: Hyaluronic Acid in the management of gingivitis in young patients. International Tissue Care Symposium 2011.
67. Chen M, Li L, Wang Z et al.: High molecular weight hyaluronic acid regulates P. gingivalis-induced inflammation and migration in human gingival fibroblasts via MAPK and NF-κB signaling pathway. Arch Oral Biol 2019; 98: 75-80.
68. Marinho A, Nunes C, Reis S: Hyaluronic Acid: A key Ingredient in the Therapy of Inflammation. Biomolecules 2021; 11(10): 15-18.
69. Pierro DI, Bertuccioli A, Donato G, Spada C: Retrospective analysis of the effects of a hyaluronic-based gum gel to counteract signs and symptoms of teething in infants. Minerva Pediatr (Torino) 2022; 74(2): 101-106.
70. Rosu S, Barattini DF, Murina F, Gafencu M: New medical device coating mouth gel for temporary relief of teething randomized, open-label, controlled study. Minerva Pediats 2018: 4.
71. Salli K, Lehtinen MJ, Tiihonen K, Ouwehand AC: Xylitol’s Health Benefits beyond Dental Health: A Comprehensive Review. Nutrients 2019; 11(8): 1813.
72. Buentzel J, Bauer Ch, Buentzel J: How to bridge the gap? European medical plants used for treating oral mucositis: on the search for evidence. J Cancer Res Clin Oncol 2020; 146(4): 985-1001.
73. Salehi B, Lopez-Jornet P, Pons-Fuster López E et al.: Plant-Derived Bioactives in Oral Mucosal Lesions: A Key Emphasis to Curcumin, Lycopene, Chamomile, Aloe vera, Green Tea and Coffee Properties. Biomolecules 2019; 9(3): 106.
74. Goes P, Dutra CS, Lisboa MR, Gondim DV: Clinical efficacy of a 1% Matricaria chamomile L. mouthwash and 0.12% chlorhexidine for gingivitis control in patients undergoing orthodontic treatment with fixed appliances. J Oral Sci 2016; 58(4): 569-574.
75. Haghgoo R, Mehran M, Afshari E et al.: Antibacterial Effects of Different Concentrations of Althaea officinalis Root Extract versus 0.2% Chlorhexidine and Penicillin on Streptococcus mutans and Lactobacillus (In vitro). J Int Soc Prev Community Dent 2017; 7(4): 180-185.
