Katarzyna Plagens-Rotman1, Katarzyna Bojanowska2, Ewa Jaguszewska2, Anna Lewek2, Klaudyna Madziar2, Michalina Drejza4, Karina Kapczuk2, Tomasz Goździewicz2, Milena Guszczyńska-Losy2, Magdalena Durda3, Witold Kędzia2, Dawid Luwański4, Magdalena Pisarska-Krawczyk5, Marta Rechenek-Białkowska4, *Grażyna Jarząbek-Bielecka2, 4
Wirus brodawczaka ludzkiego a rak szyjki macicy – znaczenie działań edukacyjnych w ginekologii wieku rozwojowego w kontekście profilaktyki onkologicznej. Rola opieki pielęgniarskiej i lekarskiej
Human papillomavirus and cervical cancer – the importance of educational activities in gynecology of developmental age in the context of oncological prophylaxis. The role of nursing and medical care
1Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Hipolita Cegielskiego w Gnieźnie
2Klinika Ginekologii, Katedra Perinatologii i Ginekologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
3Instytut Biologii i Ewolucji Człowieka, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
4Pracownia Ginekologii Wieku Rozwojowego i Seksuologii, Klinika Ginekologii, Katedra Perinatologii i Ginekologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
5Akademia Kaliska im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego
Summary
Early prevention of HPV infections is part of the primary prevention of cervical cancer. Vaccines are available to prevent long-term infection with oncogenic HPV serotypes. Also in the aspect of gynecology of developmental age, it is important that the doctor fulfills his tasks in the entire team of other doctors and the medical service, and the nursing staff is of particular importance in this team and in this field.
This significance is expressed not only in providing care according to medical recommendations and performing typical nursing activities, but also in taking actions significant in the promotion of health and disease prevention, in pro-health education and in the context of sexual education not only of patients in developmental age, but also of their parents, caregivers.
It is hoped that in the future the combination of screening tests and vaccination of anti-oncogenic HPV strains will reduce the incidence of cervical cancer. These activities are related to the holistic care of girls and women, which is always of particular importance, and during the covid 19 pandemic it has a special dimension.
Za rozwój zdecydowanej większości (90-99%) przypadków raka szyjki macicy odpowiada wirus brodawczaka ludzkiego, czyli HPV (ang. human papilloma virus).
Wirus brodawczaka ludzkiego HPV, z grupy papillomawirusów, istnieje w naturze w ponad 100 podtypach. Część z nich może być przyczyną zmian o morfologii brodawek na skórze czy łagodnych guzów okolic anogenitalnych w postaci kłykcin kończystych. Wpływ innych typów, bardziej agresywnych, może mieć swój udział w rozwoju nowotworów złośliwych, głównie raka szyjki macicy u kobiet i raka prącia u mężczyzn.
Spośród kilkuset istniejących typów tego wirusa kilka z nich wykazuje działanie wysoko onkogenne, czyli prowadzące do powstawania zmian nowotworowych, które mogą być zlokalizowane w obrębie szyjki macicy, ale też odbytu, prącia, głowy, szyi i krtani. Wirusy HPV typu 16 i 18, które są najczęściej wykrywane u polskich pacjentek, odpowiadają za około 70% wszystkich przypadków raka szyjki macicy. Szacuje się, że w ciągu całego życia nawet 80% populacji może mieć kontakt z co najmniej jednym z typów wirusa. Rozpowszechnienie i tzw. potencjał onkogenny poszczególnych typów HPV wysokiego ryzyka jest różny. Najczęściej wspomina się o agresywnych typach HPV 16 i 18, rzadziej 31, 33, 35, 39, 40, 43, 51, 52, 53, 54, 55, 56 i 58.
W kontekście działań profilaktycznych w praktyce ginekologa wieku rozwojowego znaczenie ma fakt, że ryzyko wystąpienia raka szyjki macicy można znacznie zmniejszyć poprzez szczepienia przeciwko wysoko onkogennym typom HPV, a także regularne wykonywanie badań cytologicznych.
Istnieją niepodważalne dowody związku między wczesnym rozpoczęciem życia płciowego a ryzykiem rozwoju raka szyjki macicy – niedojrzały, metaplastyczny nabłonek szyjki macicy jest szczególnie wrażliwy na działanie onkogenne HPV (1-8).
Wirus brodawczaka ludzkiego jest przekazywany przede wszystkim na drodze kontaktów seksualnych, a infekcja HPV należy do najczęściej diagnozowanych zakażeń przenoszonych drogą płciową. Problem jest o tyle większy, że stosowanie prezerwatywy, choć chroni przed zarażeniem się wirusem HIV i innymi infekcjami, w przypadku wirusa HPV nie zawsze jest wystarczające, bowiem bywa, że wiriony, czyli pojedyncze cząsteczki tego wirusa, jako bardzo małe są w stanie przedostawać się przez tę formę zabezpieczenia.
Należy podkreślić, że do zakażenia HPV może również dochodzić w wyniku kontaktu ze skórą osoby chorej lub osoby będącej bezobjawowym nosicielem wirusa, w tym także kontaktu pośredniego, np. poprzez stosowanie tego samego ręcznika, bielizny czy korzystanie ze wspólnego prysznica. Ważne też, iż istnieje pewne ryzyko, że dzieci matek zakażonych HPV mogą zarazić się od nich w trakcie ciąży lub porodu.
Za czynniki, które zwiększają ryzyko zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego, uznaje się:
– wczesny wiek inicjacji seksualnej,
– dużą liczbę partnerów/partnerek seksualnych,
– współistnienie innych zakażeń przenoszonych drogą płciową,
– palenie tytoniu,
– stosowanie antykoncepcji hormonalnej,
– stany obniżonej odporności (np. na skutek zarażenia wirusem HIV lub stosowania leków wpływających na odporność).
Wirus HPV może przez wiele lat bytować w organizmie, nie wywołując objawów infekcji, a ujawnić się może na skutek stanów obniżonej odporności (4-7).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Petca A, Borislavschi A, Zvanca ME et al.: Non-sexual HPV transmission and role of vaccination for a better future (Review). Exp Ther Med 2020; 20(6): 186.
2. Szymonowicz KA, Chen J: Biological and clinical aspects of HPV-related cancers. Cancer Biol Med 2020; 17(4): 864-878.
3. Yang A, Farmer E, Wu TC, Hung CF: Perspectives for therapeutic HPV vaccine development. J Biomed Sci 2016; 23(1): 75.
4. Kędzia W, Rokita W, Madziar K et al.: Epidemiologia i etiopatogeneza raka szyjki macicy. [W:] Markowska J, Mądry R (red.): Zarys ginekologii onkologicznej. T. 1. Termedia, Poznań 2021: 657-677.
5. Kędzia W, Bojanowska K: Przydatność biomarkerów w wykrywaniu śródnabłonkowej neoplazji szyjki macicy. Ginek Dypl 2020; 22(5): 68-70, 73-79.
6. Kędzia W, Jaguszewska E: Stan przednowotworowy szyjki macicy u kobiety stosującej leki immunosupresyjne. Ginek Dypl 2021; 23(1): 74-81.
7. Plagens-Rotman K, Merks P, Jarząbek-Bielecka G et al.: The importance of educational activities promoting health in obstetrics and gynaecology – selected issues taking into account nutritional aspects. Clin Exp Obstet Gynecol 2021; 48(6): 1279-1283.
8. Goździewicz T, Łabędzka M, Markwitz N: Ocena stanu wiedzy na temat chorób przenoszonych drogą płciową młodzieży szkół średnich w mieście wojewódzkim i powiatowym. Pol Prz Nauk Zdr 2007; 1(10): 11-19.
9. Plagens-Rotman K, Merks P, Drejza M et al.: Problems related to gynaecological and obstetric care in Poland – selected issues. Clin Exp Obstet Gynecol 2021; 48(6): 1273-1278.
10. Grys E, Bieś Z, Jarząbek G et al.: Medical and social aspects of pediatric and adolescent gynecology and andrology: the childhood and adolescent gynecology and andrology ambulatory for solving problems. Endokr Pediat 2006; 4 supl. 4: 109.
11. Jarząbek-Bielecka G, Kapczuk K, Durda M, Kaczmarek M: Patterns of sexual activity among young Polish women born between 1975 and 1995. [In:] 12th European Congress of Paediatric and Adolescent Gynaecology. Plovdiv, Bulgaria, May 25-28, 2011. Program & Abstracts.
12. Luwański D, Jarząbek-Bielecka G, Drejza M et al.: Holistyczna opieka nad kobietą w czasie pandemii COVID-19 – znaczenie współpracy ginekologa i lekarza rodzinnego. Med Rodz 2022; 1.
