Grupa chorób nazywana wspólnym określeniem amyloidoza (skrobiawica) charakteryzuje się pozakomórkowym gromadzeniem w tkankach i narządach nierozpuszczalnych białek o budowie włókienkowej – amyloidów. Istotną cechą amyloidów jest ich oporność na proteolizę, co prowadzi do ich odkładania w narządach, powodując ich uszkodzenie, a w efekcie zaburzenie funkcji (1). Amyloidoza może dotyczyć każdego narządu i tkanki. Ze względu na umiejscowienie wyróżnia się dwie postacie choroby: systemową (uogólnioną), którą charakteryzuje odkładanie się złogów amyloidu w wielu narządach, ścianach naczyń i tkance łącznej, oraz zlokalizowaną (miejscową) – ograniczoną do tylko jednego narządu lub tkanki. Skrobiawicę uogólnioną i miejscową różni obraz i przebieg kliniczny. Amyloidoza jest klasyfikowana również ze względu na rodzaj białka włókienkowego, np. włókienkowe białko amyloidowe powstałe z lekkich łańcuchów immunoglobulinowych określa się jako białko amyloidowe AL (ang. amyloid light chain). Chorobę, w przebiegu której dochodzi do odkładania białka AL, określa się mianem amyloidozy AL.

Patogeneza i etiologia nie zostały poznane. Amyloidoza jest rozpoznawana zwykle między 50. a 70. rokiem życia, trzy razy częściej u mężczyzn niż u kobiet (2-4).

Pacjent, lat 66, został skierowany przez stomatologa do Zakładu Chirurgii Stomatologicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego w celu diagnostyki i leczenia zmiany o charakterze guza języka. W wywiadzie ogólnym pacjent nie podawał żadnych chorób ogólnoustrojowych, przyjmowanych leków, negował palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu.

Zmiana była obserwowana przez pacjenta od około 2 miesięcy, a w ostatnich kilku tygodniach uległa dynamicznemu rozrostowi, powodując uczucie ciała obcego.

Badanie zewnątrzustne nie wykazało odchyleń od normy. Węzły chłonne podżuchwowe i podbródkowe były niewyczuwalne i niebolesne.

W badaniu wewnątrzustnym stwierdzono egzofityczny, uszypułowany guz o spoistej konsystencji, średnicy ok. 2 cm na bocznej, lewej powierzchni trzonu języka (ryc. 1). Zmiana była nieprzesuwalna w stosunku do błony śluzowej i podłoża, pokryta niezmienionym nabłonkiem, niebolesna, na szerokiej szypule. Nie stwierdzono makroglosji ani widocznych odciśniętych powierzchni żujących zębów na trzonie języka. Wykluczono mechaniczne drażnienie okolicy guza przez zęby boczne. Stan zdrowia jamy ustnej oceniono jako dobry.

Na podstawie badania klinicznego nie postawiono jednoznacznego rozpoznania. Zmianę należało różnicować np. z tłuszczakiem, gruczolakiem wielopostaciowym lub nerwiakiem osłonkowym języka. Plan leczenia zakładał: chirurgiczne, doszczętne wycięcie zmiany, zaopatrzenie rany oraz oddanie pobranego materiału do badania histopatologicznego.