© Borgis - Medycyna Rodzinna 5/2003, s. 170-171
Katarzyna Kiwerska-Jagodzińska, Wojciech Mikuła
Specyfika zwichnięć stawu łokciowego u dzieci
Peculiarity of elbow dislocation in children
z Oddziału Urazowo-Ortopedycznego Specjalistycznego Centrum Rehabilitacji i Leczenia Schorzeń Narządu Ruchu w Konstancinie
Kierownik Oddziału: dr n. med. Wojciech Mikuła
Summary
Elbow dislocation is the most common traumatic dislocation in children. It is encountered usually in older children, aged 10 or more. In nearly 70% it is accompanied by intra– and transarticular fractures. The paper presents patomechanism and peculiarity in diagnostic and therapeutic process in this, specific, group of patients.
Zwichnięcie stawu łokciowego jest najczęstszym urazowym zwichnięciem u dzieci (6, 10, 15, 16), stanowi około 5-6% wszystkich obrażeń tego stawu przed zakończeniem wieku szkieletowego (1, 7, 16, 19). Występuje zwykle po 10 roku życia, niezwykle rzadko u dzieci młodszych. Panuje powszechne przekonanie, że odpowiednikiem zwichnięcia stawu łokciowego u dorosłych jest nadkłykciowe złamanie kości ramiennej u dzieci. Nie jest to do końca prawda. Słuszniejsze jest stwierdzenie, że szczyt występowania złamań nadkłykciowych kości ramiennej przypadający na pierwszą dekadę życia, zostaje w 13-14 roku życia – gdy zaczynają zarastać przynasady – zastąpiony szczytem występowania zwichnięć stawu łokciowego (3, 6, 16). Staw ramienno-łokciowy u dzieci jest jeszcze nie w pełni wykształcony i przebudowany. Płytkie wcięcie półksiężycowate kości łokciowej, krótki, płaski wyrostek dziobiasty, głębokie i strome wcięcie bloczkowe kości ramiennej, zmniejszony kąt koślawości łokcia i chrzęstna budowa stawu mogą predysponować staw łokciowy do zwichnięć (17). Według większości autorów jest to uraz w około 70% doznawany przez chłopców i dotyczy w ponad 60% kończyny niedominującej – lewej (7, 8, 9, 14).
Zwichnięcie stawu łokciowego jako uraz izolowany – zwłaszcza u młodszych dzieci – zdarza się rzadko. W blisko 70% przypadków towarzyszą mu złamania śród- lub przezstawowe, dlatego też zawsze należy je podejrzewać diagnozując chorego. Najczęściej jest to złamanie awulsyjne nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej, który często blokuje staw i uniemożliwia repozycję. Dalej według częstości łamie się bliższa nasada kości promieniowej i wyrostek dziobiasty. Rzadziej dochodzi do złamania wyrostka łokciowego, bloczka i kłykcia bocznego kości ramiennej (8, 9, 12, 14, 15, 16).
Wśród zwichnięć u dzieci dominują – podobnie jak u dorosłych – zwichnięcia tylne (ponad 95% wszystkich zwichnięć). Dochodzi do nich zazwyczaj podczas upadku na kończynę górną przy nie całkiem wyprostowanym stawie łokciowym, z jednoczesną rotacją zewnętrzną przedramienia, wymuszoną podparciem ręki o ziemię, ale także przy upadku na przeprostowany łokieć (10). Siła działająca na staw łokciowy przenosi się na głowę kości promieniowej, która często ulega złamaniu, lub na słabo jeszcze rozwinięty wyrostek dziobiasty, który prześlizguje się przez dalszą nasadę kości ramiennej i przy przerwaniu więzadeł i torby stawowej prowadzi do zwichnięcia tylnego stawu. Jeśli przerwaniu ulega tylko jedno z więzadeł pobocznych stawu łokciowego dochodzi do zwichnięcia tylno-bocznego lub tylno-przyśrodkowego (7). W zwichnięciach tylno-bocznych u dzieci w około 40% przypadków nie dochodzi do przerwania więzadła pobocznego łokciowego, lecz do oderwania awulsyjnego nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej.
Zwichnięcia przednie stawu łokciowego występują u dzieci bardzo rzadko, stanowią w literaturze mniej niż 2% (7, 12, 18), przeważnie są to zwichnięcia przednio-przyśrodkowe, towarzyszy im jednak zwiększona częstość powikłań. Dochodzi tu do rozległego uszkodzenia tkanek miękkich, często do oderwania awulsyjnego ścięgna mięśnia trójgłowego wraz z fragmentem wyrostka łokciowego. Częściej niż inne typy zwichnięć bywają urazami otwartymi. Mechanizm zwichnięcia przedniego jest bezpośredni – uderzenie w tylną powierzchnię zgiętego stawu łokciowego (np. przy upadku z huśtawki), ale zdarza się ono również w wyniku gwałtownego skręcenia przedramienia w stawie łokciowym.
Również zwichnięcia rozbieżne występują u dzieci wyjątkowo rzadko, a zwichnięcia boczne i przyśrodkowe są opisywane kazuistycznie, jak również izolowane zwichnięcia kości łokciowej. Na podkreślenie zasługuje fakt stosunkowo częstego – w porównaniu z populacją osób dorosłych – występowania izolowanych zwichnięć głowy kości promieniowej, zwłaszcza u dzieci poniżej 10 roku życia. Jednym z częstszych urazów układu mięśniowo-szkieletowego u małych dzieci jest podwichnięcie głowy kości promieniowej (tzw. łokieć pociągnięty).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Blount W.P.: Fractures in children. Wiliams and Wilkins, Baltimore, 1955. 2. Harvey S., Tchelebi H.: Proximal radio – ulnar translocation. J. Bone Joint Surg. 1979; 61:447-449. 3. Henricson B.: Supracondylar Fracture of the Humerus in Children. Acta Chir. Scand. 1966; 369. 4. Isbister E.S.: Proximal radioulnar translocation in association with posterior dislocation of the elbow. Injury 1991; 22(6):479-482. 5. Josefsson P.O. et al.: Long-term sequelae of simple dislocation of the elbow. J. Bone Joint Surg. 1984; 66A(6):927-930. 6. Koszla M.M.: Złamania i zwichnięcia u dzieci. PZWL, Warszawa, 1973, 111. 7. Kowalski M.: Uszkodzenia torby stawowej, aparatu więzadłowego i nerwów. W: Urazy łokcia u dzieci – materiały z XIV jedniodniówki, Warszawa, 1988; 16-22. 8. Linscheid R.L., Wheeler D.K.: Elbow Dislocations. JAMA 19, 1965; 411-418. 9. Neviaser J.S., Wickstone J.K.: Dislocation of the elbow. South Med. J. 1977; 70:172-173. 10. Ogden J.A.: Skeletal Injury in the child. Lea and Febiger, Philadelphia, 1982. 11. Ozonoff M.D.: Pediatric Orthopaedic Radiology. Saunders, Philadelphia, 1979. 12. Polisner S.B.: Fractures and Dislocations of the Upper Extremity in Children. W: Principles Orthopaedic Practice, vol. 1. Ed: Dee R., Mango E., Hurst L.C. McGraw – Hill Book Company, New York, 1988; 594-603. 13. Rang M.: Children´s Fractures. 2d ed., Lippincott, Philadelphia, 1982. 14. Roberts P.H.: Dislocation of the Elbow. Br. J. Surg. 1969; 56:806-815. 15. Sobocki S., Maciałek E.: Leczenie współistniejących zwichnięć stawu łokciowego i złamań śródstawowych i przezstawowych łokcia u dzieci. W: Urazy łokcia u dzieci – materiały z XIV jednodniówki, Warszawa, 1988, 141. 16. Sułko J., Lejman T.: Wyniki leczenia urazowego zwichnięcia stawu łokciowego u dzieci. Chir. Narz. Ruchu Ortop. Pol. 2000; 65(1):13-18. 17. Tuszyński W.: Zwichnięcia stawu łokciowego u małych dzieci. Lekarz Wojskowy, 1981; 3-4 (II):186-188. 18. Wilkins K.E.: Fractures and dislocations of the elbow region. W: Fractures in children, vol. 3. Ed: Rockwood C.A., Wilkins K.E., King R.E., J.B. Lippincott Co., Philadelphia, 1984; 530-562. 19. Wojciechowski P.: Uszkodzenia stawu łokciowego u dzieci.. W: Choroby stawu łokciowego. Red.: Gaździk T. PZWL, Warszawa, 2000; 97-136.
