© Borgis - Medycyna Rodzinna 6/2003, s. 199-202
Marek Modrzyński1, Janusz Królikiewicz2, Edward Zawisza3, Grzegorz Przybylski4
Alergiczne zapalenie gardła
The allergic pharyngitis
1 z Poradni Alergologicznej NZOZ EUROMEDICA w Grudziądzu
Kierownik Poradni: dr n. med. Marek Modrzyński
2 z Poradni Laryngologicznej NZOZ EUROMEDICA w Grudziądzu
Kierownik Poradni: lek. med. Janusz Królikiewicz
3 z Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Zwalczania Chorób Alergicznych
Kierownik Oddziału: prof. dr hab. med. Edward Zawisza
4 z Poradni Alergologicznej SPZOZ w Świeciu
Kierownik Poradni: dr n. med. Grzegorz Przybylski
Summary
The authors presented results of allergological investigation concerning 163 patients with allergic rhinitis and 72 patients with chronic pharyngitis. On the basis of clinical examinations, we found pharyngeal symptoms in over 50% patients with allergic rhinitis. The allergy in patients with chronic pharyngitis on the basis of allergic and immunological examinations was found only in 7% (airallergens). The importance of bacterial allergy to Staphyllococus aureus in both grops was very low.
WPROWADZENIE
Alergia górnych dróg oddechowych utożsamiana jest powszechnie z alergicznym sezonowym i całorocznym nieżytem nosa. Pamiętać jednak należy, że w skład górnych dróg oddechowych poza jamą nosową i zatokami przynosowymi wchodzi również gardło wraz z wyściełającą je błoną śluzową oraz tkanka limfatyczna skupiona głównie w obrębie pierścienia chłonnego Waldeyer´a, określana w niektórych opracowaniach jako NALT (nose asociated lymphoid tissue) (3, 15).
Kwestia kontaktu z błoną śluzową gardła substancji antygenowych zawartych w pokarmach jest sprawą oczywistą. Wiadomo też, że cząsteczki antygenów, w tym alergenów, dostające się do ustroju z wdychanym powietrzem ulegają depozycji na różnych poziomach układu oddechowego, co w zasadniczej mierze uzależnione jest od ich wielkości. Dodatkowo ta część alergenu, która zatrzymywana jest w obrębie błony śluzowej nosa, ulega następnie, dzięki ruchom rzęsek nabłonka oddechowego, przemieszczeniu kolejno do gardła górnego, środkowego i dolnego, po czym z reguły jest połykana. Jest pewne, że przemieszczający się w ten sposób alergen musi stykać się również z komórkami immunokompetentnymi, czego skutkiem może być rozwój zapalenia alergicznego analogicznego do tego, jakie toczy się w obrębie błony śluzowej nosa, czy też drzewa oskrzelowego w przebiegu astmy. Kwestia powiązań alergii z patologiami błony śluzowej i układu chłonnego gardła jest jednak wyjątkowo rzadko tematem doniesień w medycznej literaturze fachowej. Jedyny wyjątek stanowi tu opisany w latach 80-ych zespół alergii błony śluzowej jamy ustnej, w przebiegu którego dolegliwości ze strony gardła są raczej regułą (1, 4, 16).
CELE PRACY
Celami pracy były:
– określenie częstości występowania i rodzaju dolegliwości ze strony gardła w grupie osób dorosłych uczulonych na alergeny powietrznopochodne, z objawami alergicznego nieżytu nosa;
– określenie częstości występowania alergii w grupie dorosłych z objawami klinicznymi przewlekłego zapalenia gardła.
MATERIAŁ I METODA
W badaniu wzięły udział 163 osoby w wieku od 18 do 46 lat (średnia wieku 24,5 lat) z rozpoznanym po raz pierwszy alergicznym nieżytem nosa (grupa pierwsza „atopowa”) oraz 72 osoby w wieku od 33 do 68 lat (średnia wieku 55 lat) z przewlekłym zapaleniem gardła (grupa druga). W grupie pierwszej było 71 kobiet i 92 mężczyzn. W grupie drugiej 51 kobiet i 21 mężczyzn.
U wszystkich badanych wykonywano klasyczne badanie laryngologiczne, ze szczególnym uwzględnieniem laryngoskopii pośredniej dzięki której próbowano wykryć ewentualne zmiany obrzękowe w obrębie gardła dolnego i krtani. W związku z powyższym, u osób uczulonych na alergeny sezonowe, badanie laryngoskopowe starano się wykonywać w trakcie trwania sezonu pylenia uczulających roślin.
Chorzy z grupy pierwszej zostali podzieleni na pięć podgrup w zależności od głównego czynnika uczulającego, przy czym pod uwagę wzięto: pyłki roślin, roztocze kurzu domowego, zarodniki pleśni, sierści zwierząt oraz kilka alergenów pokarmowych. U wszystkich chorych występowała alergia monowalentna (przy czym pod tym pojęciem rozumiano również uczulenie na grupę alergenów pokrewnych, (np. trawy i żyto). W celach diagnostycznych posługiwano się m.in. następującymi testami punktowymi:
– 014 Chwasty (Allergopharma)
– 032 Pióra (Allergopharma)
– 033 Sierści I (Allergopharma)
– 108 Trawy (Allergopharma)
– 158 Żyto (Allergopharma)
– 400 Alternaria tenuis (Allergopharma)
– 401 Aspergillus fumigatus (Allergopharma)
– 405 Cladosporium herbarum (Allergopharma)
– 412 Penicillium notatum (Allergopharma)
– 513 Dorsz (Allergopharma)
– 538 Orzeszki ziemne (Allergopharma)
– 601 Mleko (Allergopharma)
– 604 Jajko (Allergopharma)
– 696 Fagaceae (Stallergenes)
– 702 Betulaceae (Stallergenes)
– 725 Dermatophagoides pteronyssimus (Allergopharma)
W przypadku dodatniego odczynu na pyłki chwastów i sierści wykonywano dodatkowe oznaczenia na składowe mieszanek.
Rozpoznanie alergicznego nieżytu nosa oparto na typowych objawach klinicznych uzupełnionych punktowymi testami skórnymi i oznaczeniami sIgE (metoda ELISA, RV-Mini System Allergopharma, krążki tx902, wx003, gx901, mx903, hx002,). W grupie tej oceniano dokuczliwość, częstość występowania i rodzaj objawów ze strony gardła, przy czym dla ich ujednolicenia posłużono się kilkoma określeniami opisowymi, najczęściej podawanymi przez pacjentów: drapanie/świąd w gardle, uczucie przeszkody w gardle (kluska w gardle), uczucie spływania wydzieliny, suchość w gardle, potrzeba częstego chrząkania, odkrztuszanie gęstej wydzieliny. Natężenie dolegliwości określano na podstawie czterostopniowej skali:
0° – całkowity brak danej dolegliwości,
1° – objaw łagodny, zauważalny, lecz nie wpływający w istotny sposób na samopoczucie,
2° – objaw średnio nasilony, wyraźnie obecny i okresowo dokuczliwy,
3° – objaw bardzo nasilony i dokuczliwy, z obecności którego chory cały czas zdaje sobie sprawę.
U wszystkich pacjentów z grupy drugiej wykonywano punktowe testy skórne z alergenami identycznymi jak w grupie pierwszej oraz dodatkowo test ze szczepionką Pollyvaccinum mitte (Biomed Kraków).
U wszystkich z nich wykonywano również oznaczenie sIgE dla podstawowych alergenów wziewnych i pokarmowych (krążki hx901 i fx005) oraz dla gronkowca złocistego (krążki o050) metodą jw.
Badanie uzupełniono wymazami cytologicznymi z nosa i gardła w celu poszukiwania obecności eozynofilów.
WYNIKI
Na podstawie wyników punktowych testów skórnych możliwy okazał się podział chorych z grupy pierwszej na nastające podgrupy:
– chorzy uczuleni na pyłki roślin – 82 osoby (trawy – 45 osób; drzewa /tylko brzozowate/ – 27 osób; chwasty /wyłącznie pyłek bylicy/ – 10 osób),
– chorzy uczuleni na roztocze kurzu domowego – 73 osoby,
– chorzy uczuleni na zarodniki pleśni – 7 osób (Alternaria tenuis – 5 osób, Cladosporium herbarum – 2 osoby),
– chorzy uczuleni na sierści zwierząt – 1 osoba (sierść psa).
Obecność odpowiednich sIgE stwierdzono w grupie uczulonej u 92% badanych (pod uwagę wzięto wartości mieszczące się w klasach od I do IV). U nikogo z tej grupy dodatnio nie wypadł test z alergenem pokarmowym.
W grupie pierwszej obecność objawów ze strony gardła o różnym nasileniu podawało 82 badanych (50,3%), przy czym tylko dwie osoby stwierdziły, że była to u nich dolegliwość dominująca (tzn.: objawy gardłowe były znacznie bardziej dokuczliwe niż objawy nosowe, ewentualnie oczne – natężenie objawu 3°). U pozostałych pacjentów w tej grupie dolegliwości ze strony gardła miały znaczenie drugorzędne, i były przez pacjentów kwalifikowane jako 1°. Objawy te polegały głównie na uczuciu przeszkody w gardle (67 przypadków), uczuciu świądu i drapania w gardle (43 przypadki), potrzebie ciągłego chrząkania (42 przypadki) i uczuciu spływania wydzieliny w gardle (28 przypadków). Dokładniej rozbicie na poszczególne grupy alergenów przedstawiono w tabeli 1.
Tabela 1. Częstość występowania określonych objawów klinicznych u pacjentów z grupy atopowej.
| | Przeszkoda w gardle | Drapanie/świąd w gardle | Gęsta
wydzielina | Spływanie wydzieliny | Nadmierna suchość gardła | Konieczność
chrząkania |
| Pyłki roślin | 12 | 41 | - | 27 | 1 | 7 |
| Roztocze | 51 | 1 | 13 | 1 | 3 | 34 |
| Pleśnie | 4 | - | 1 | - | 3 | 1 |
| Sierści | - | 1 | - | - | - | - |
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Amlot P.L. et al.: Oral allergy syndrome (OAS) – symptoms of IgE-mediated hypersensitivity to foods, Clin Allergy. 1987; 17:33. 2. Appaix A., Besson J.: Allergic pharyngitis, J Fr Otorhinolaryngol Chir Maxillofac. 1966; 15(6):771-6. 3. Bachert C., Moller P.: The tonsils as MALT (mucosa-associated lymphoid tissue) of the nasal mucosa, Laryngorhinootologie 1990; 69:515. 4. Buczyłko K. i wsp.: Ustny zespół uczuleniowy (UZU) – wartość diagnostyczna skórnych testów punktowych, Przegl. Lekarski 2002; 59(6):411-416. 5. Buczyłko K.: Alergia pokarmowa w otolaryngologii – fakty i hipotezy, Pol Merkuriusz Lek. 1998; 4(23):284-8 6. Buczyłko K.: Alergiczne zapalenie gardła, W: Hałasa J. (red.), Postępy w rozpoznawaniu i leczeniu przewlekłych zapaleń układu oddechowego, Medpress, W-wa, 1999, 39-48. 7. Buczyłko K.: Układ oddechowy (górny odcinek), W: Kaczmarski M (red.), Alergia i nietolerancja pokarmowa – stanowisko polskiej grupy ekspertów, Unimed, 1997, 45-47. 8. Debain J.J. et al.: Apropos of chronic allergic pharyngitis. Study of 19 cases, Rev Fr Allergol. 1966; 6(2):78-83. 9. Debain J.J. et al.: Does chronic allergic pharyngitis exist?, Ann Otolaryngol Chir Cervicofac. 1966; 83(6):485-9. 10. Endo L.H. et al.: Allergic tonsillitis: histopathological study, Adv. Othorhinolaryngol. 1992; 47:41-45. 11. Filou M. et al.: Chronic allergic pharyngitis, Presse Therm Clim. 1967; 104(3):126-7. 12. Huang S.W., Giannoni C.: The risk of adenoid hypertrophy in children with allergic rhinitis. Ann Allergy Asthma Immunol 2001; 87:350-355. 13. Kaczmarski M.: Alergia a cywilizacja. Nietolerancje pokarmowe, KAW, Białystok, 1990. 14. Kashinskas Riu: Use of histoglobin in the treatment of patients with chronic allergic pharyngitis, Vestn Otorinolaringol. 1969; 31(5):111-5. 15. Lasek W.: Układ odpornościowy związany z błonami śluzowymi, W: Jakóbisiak M. (red.): Immunologia, PWN 1998, 336-354. 16. Modrzyński M. i wsp.: Immunoterapia swoista w leczeniu zespołu alergii jamy ustnej u chorych uczulonych na pyłki drzew, Przegląd Lekarski 2002; 59, 12:1007-1010. 17. Modrzyński M., Zawisza E.: Ocena częstości występowania przerostu trzeciego migdałka u dzieci z chorobami alergicznymi, Przegląd Lekarski 2003; 5:322-324. 18. Nishimura T, Suzuki K.: Anatomy of oral respiration: morphology of the oral cavity and pharynx. Acta Otolaryngol Suppl. 2003; 550:25-8. 19. Pabst R., Novara R.: Die Tonsillen ein Teil des Immunosystem, Med. Klin. 1984; 6:164-170. 20. Rydzewski B.: Choroby alergiczne w otolaryngologii, W: Zakrzewwski A (red.), Otolaryngologia kliniczna, PZWL, 1981, 100-109.
